بخشی از مقاله
-1 مقدمه
درطول زمان سازمانها تلاشهای بسیاری معمول داشته اند تااستراتژی مطلوب خودرا تعریف کنند وباتدوین واجرای برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت مناسب به اهداف خود دست یابند.اما بسیاری ازآنهادراین کار ناموفق بوده اند. علت های گوناگونی برای عدم موفقیت آنهاوجوددارد از جمله: دربعضی موارد استراتژیها واقع گرا نیستندوگاهی نیز سازمانها به آن نقطه از هماهنگی درونی و بلوغ برای پیشبرد استراتژی دست نمی یابند اما در اغلب موارد دلیل اصلی ناکارآمدی استراتژی ها این است که سازمان فاقد توانمندی های لازم برای اجرای استراتژی درسطوح تاکتیکی وجزئی است.درجهان پرسرعت ورقابتی امروز علاوه برتوسعه تجهیزات، می بایست رفتارها و تلاش های انجام گرفته درسازمان را به گونه ای هدایت کنیم تا اهداف استراتژیک مارا درسازمان پشتیبانی کنند این مفهوم درسازمان های پروژه ای چیزی نیست مگر مدیریت بلوغ سازمانی پروژه که بدین گونه تعریف می شود: کاربرد دانش، مهارتها، ابزار وتکنیک ها درجهت تحقق اهداف استراتژیک سازمان. حال موارد زیر مطرح میگردد :
سازمان نیازمند آنست که بداند چه دانش ها ، مهارت ها، ابزار وتکنیک هایی که مفید بودن آنها اثبات شده مورد نیاز است.چنانچه سازمان تصمیم گرفت دربرخی زمینه ها برنامه ریزی بهبود انجام دهد نیازمند آنست که بداند چگونه می تواند این بهبود ها را درخود ایجاد نماید.سازمان نیازمند روشی برای ارزیابی موقعیت فعلی خود درموارد مطلوب است.یکی از مشهورترین استانداردها در زمینه ارزیابی بلوغ سازمانی مدیریت پروژه، OPM3 می باشد که آخرین ویرایش آن در سال 2013 توسط موسسه مدیریت پروژه آمریکا PMI ارائه شده است.این استاندارد شامل فرآیندها و فعالیت های مورد نیاز برای کسب دانش،انجام ارزیابی عملکرد و بهبود سیستم ارزیابی در جهت تعالی سازمان در سطوح و حوزه های مختلف می باشد که در این راستا فهرست راهکارهای برتر و قابلیتهایی که سازمان فاقد یا دارای آنها می باشد مشخص می گردد وسازمان باتوجه به اولویتهای خود، درخصوص دستیابی به قابلیت های مذکور اقدام به برنامه ریزی بهبود می نماید. در واقع این پژوهش سعی دارد تا بامعرفی و مقایسه مدلهای بلوغ شالوده ای مناسب برای تحقیقات آتی در این زمینه را مهیا نماید.[1]،[2]و .[3]
-2 مفاهیم
بلوغ: یعنی رسیدن به وضعیت تکامل،در مورد سازمانهابه معنای درک علت موفقیت و شکست هاوشناسایی روش های پیشگیری از وقوع اشتباهات و مشکلات است.
مدل بلوغ:یک چارچوب مفهومی است که بلوغ را در مسئله مورد توجه تعریف می کندوفرآیند بالغ شدن را شرح می دهد.
توانمندسازهای سازمانی:زاهکارهای ساختاری،فرهنگی،فناوری و منابع انسانی می باشند که می توانند برای پشتیبانی از پیاده سازی راهکارهای برتر در حمایت از اهداف استراتژیک بکار روند.
بلوغ سازمانی مدیریت پروژه : میزان عملی کردن مدیریت پروژه سازمانی توسط یک سازمان، میزان بلوغ آن سازمان را از نظر مدیریت پروژه نشان می دهد.
راهکار برتر :یک راهکار برتر راهی بهینه است که برای دستیابی به اهداف تعیین شده مورد توجه قرار می گیرد. برای مدیریت پروژه سازمانی، این راهکار یعنی توانایی تحویل موفق، پایدار و قابل پیش بینی پروژه ها جهت پیاده سازی راهبردهای سازمان
توانمندی: توانمندی صلاحیتی ویژه است که باید در یک سازمان موجود باشد تا بتواند فرآیندهای مدیریت پروژه را اجرا کرده و محصولات و خدمات مدیریت پروژه ارائه دهد.
-3 معرفی برخی مدلهای بلوغ مدیریت پروژه
در این پژوهش با توجه به تنوع مدلهای بلوغ رایج در دنیا ،9 مدل بلوغ معروف مورد بررسی و معرفی اجمالی قرار می گیرند که 2 مدل آن تحت عنوان مدلهای خانواده CMM اغلب در حوزه پروژه های نرم افزاری و 7 مدل دیگر ئر حوزه های عام مدیریت پروژه فعالیت دارند.این مدلها عبارتند از :
✓ مدل بلوغ توانمندی - CMM -
✓مدل یکپارچه بلوغ توانمندی - CMMI -
✓مدلPMMM - مدل - PM Solution
✓ مدل ارلینگ اساندرسون- اسوین آرنه جسن
✓مدل برکلی
✓ مدل بلوغ - PRINCE II - P2MM
✓مدل P3M3
✓ مدل کرزنر
✓مدل OPM3 - ویرایش - 2013
1-3 مدل CMM
مدل بلوغ توانمندی که توسط CM-SEI ارائه شده است مدلی سازمانی است که به توصیف 5 سطح تکاملی فرآیندهای یک سازمان به ویژه فرآیندهای توسعه نرم افزار میپردازد. شکل 1 سطوح مختلف بلوغ را از دیدگاه این مدل نشان می دهد.
2-3 مدل یکپارچه بلوغ توانمندی CMMI
این مدل توسط موسسه SEI برای مهندسی سیستمها، مهندسی نرمافزار، یکپارچه سازی محصول و توسعهی فرآیند، سازماندهی تامین کنندگان طراحی شده است. همانگونه که از نام مدل بر میآید تمرکز این مدل بر دستورالعملهای مهندسی، مهندسی نرمافزار، یکپارچه سازی محصول و توسعه فرآیند، ساماندهی تامین کنندگان میباشد. شکل ذیل مراحل بلوغ را از دیدگاه این مدل نشان می دهد. همچنین این مدل راهنمایی برای مدیریت فرآیند و مدیریت پروژه را نیز فراهم میکند. CMMI، طراحی شده است تا به سازمانها در جهت بهبود توسعه خدمات و محصولات، رسیدن به سود و فرآیندهای نگهداری کمک نماید.در سال 2000 موسسه PM Solution یکی از مدلهای اولیه بلوغ مدیریت پروژه در تجارت را ارائه نمود. این مدل در راستای خانواده مدل های خانواده CMM بود و به اندازهگیری توانمندیهای یک سازمان با توجه به حوزههای 9 گانه مدیریت پروژه - آن گونه که در راهنمای PMBOK بیان میشود - میپرداخت. شکل ذیل تصویری از مدل PMMM را نشان می دهد.
4-3 مدل ارلینگ اساندرسون
- اسیون آرنه جسن
در کنفرانسها میتوان در مورد برخی مدلهای بلوغ خاص نیز مطالبی شنید، عموماً این موارد حاصل تجربیات شرکتهای خاص هستند. اغلب این مدلها هم برای ارزیابی سطح مدیریت پروژه و هم - البته با موفقیت کمتر - جهت نشان دادن منافع ناشی از مدیریت پروژه به کار میروند. مدل ارلینگ اساندرسون -اسیون آرنه جسن از جمله این مدلهاست که به نام تهیه کنندگان آن معرفی میشود. مدل به بررسی بلوغ در سه سطح مدیریت پروژه، مدیریت طرح و مدیریت پورتفولیو می پردازد و به آن از سه بعد نگرش، دانش و عملکرد توجه میکند. مدل از تعاریف متداول برای مدیریت پروژه، طرح و پروتفولیو استفاده میکند. [8]
5-3 مدل برکلی
مدل پنج مرحله ای بلوغ فرآیند مدیریت پروژه برکلی برای ایجاد سطحی از بلوغ مدیریت پروژه سازمانی به کار میرود. این مدل گامهای مداومی ارائه میکند تا پیشرفت و بهبود فرآیندهای مدیریت پروژه یک سازمان را ممکن سازد. این مدل از سازمانهای عملیات محور شروع شده و به سازمانهای پروژه محور که آموزش و الگوبرداری پیوسته مدیریت پروژه را به انجام می رسانند، ختم میگردد. وضعیت سازمان در قبال این مدل جایگاه آن را در قبال سایر سازمانها در همان دسته از صنایع و یا سازمانهای دیگر که با این مدل ارزیابی شدهاند، نشان میدهد.
6-3 مدل بلوغ PRINCE II و مدل P3M3
مدلهای P2MM - PRINCE II - وP3M3 دو مدلی هستند که توسط اداره بازرگانی دولتی OGC ارائه داده شدهاند. این موسسه دو استاندرادمطرح با نامهای PRINCE II و مدیریت موفقیت آمیز طرحها را ارائه داده است. آخرین مدل بلوغ ارائه شده توسط OGC مدل P3M3 است. با توجه به این که مبنای اصلی مدلهای بلوغ OGC مدل بلوغ توانمندی CMM است از همان سطوح 5 گانه برای تعریف بلوغ استفاده میکند: فرآیندهای ابتدایی ، فرآیندهای تکرارپذیر ، فرآیندهای تعریف شده ، فرآیندهای مدیریت شده، فرآیندها بهینه شده [7].اولین سطح از معیارها و زیر معیارها در مدل P3M3 نواحی فرآیندهای کلیدی است که شامل 32 حوزه فرآیندی در قالب 5 سطح بلوغ است. نکته لازم به ذکر این است که در این فرآیندها هر سه سطح پروژه، طرح و پورتفولیو در نظر گرفته شده است. [7]
