بخشی از مقاله
چکیده :
در این تحقیق که عنوان آن بررسی تعیین سبک رهبری اثر بخش در شهرداری مشهد می باشد، رهبری به عنوان یکی از عوامل اصلی موفقیت سازمان مدنظر گرفته شده است و رهبر موفق نیاز به رفتارهایی دارد که پیروان را برای دست یافتن به هدف های معین در موقعیت های مشخص یگانه ساخته و بر می انگیزد. شهرداری نیز همانند سایر سازمان های دیگر برای آن که بتواند مشکلات بزرگتر و پیچیده تر خود را حل کند و اهداف سازمانی را تحقق بخشد، نیاز به افراد آگاه و شایسته دارد تا با برنامه ریزی، هماهنگی و جهت دهی های به موقع و هوشمندانه در طرح و اجرای سیاست ها و برنامه های توسعه شهری ایفای نقش کند.
لذا عنوان این تحقیق بررسی تعیین سبک رهبری اثر بخش در شهرداری مشهد انتخاب و با استفاده از مدل و نظریه اقتضایی رهبری فیدلر تست گردید. بر همین اساس فرضیاتی در این تحقیق ارائه شده است که در طول پروژه به بررسی و صحت و سقم آن پرداخته که آن فرضیات عبارتند از اینکه در شرایط مطلوب و نامطلوب رهبری، اثر بخش ترین سبک رهبری سبک وظیفه گرا و در شرایط میانی رهبری سبک رابطه گرا خواهد بود.
در این تحقیق جامعه آماری از بین کارمندان و کارشناسان شهرداری مشهد تعیین گردیده است و اساس روش و ابزار گردآوری اطلاعات علاوه بر مطالعه مقالات و مراجع مربوطه، یک پرسشنامه نیز می باشد. این تحقیق از نظر روش پیمایشی و از نوع زمینه یابی می باشد که بر اساس آن محقق به تجزیه و تحلیل وضعیت موجود می پردازد.
همچنین محرز می باشد که این پژوهش از نوع کاربردی بوده و در آن روش های مطالعه کتابخانه ای، پیمایشی - میدانی - و همبستگی - همخوانی - استفاده گردیده است که در آن سعی بر این است که اصول و روش های تدوین شده در روش کتابخانه ای را برای رهبری موفق پروژه ها به کار ببریم. در پایان فرضیات شرایط مطلوب، نامطلوب و نامطلوب با سبک رهبری وظیفه گرا رد شد و فرضیه شرایط میانی با سبک رهبری رابطه گرا تأیید گردید.
مقدمه :
مدیریت و رهبری علمی که با تیلور آغاز و توسط گیلبرت و گانت و دیگران پیگیری شد، همیشه کارآمد نبود. مدیریت علمی رفتار مردم را نادیده می گرفت و لی سازمان موفق مشخصه عمده ای دارد که به وسیله آن از سازمان ناموفق تمیز داده می شود. این مشخصه رهبری پویا و اثربخش است.
در چهار گوشه گیتی جستحوی پیگیر برای یافتن کسانی که دارای توانایی لازم برای رهبری موثر باشند، در جریان است. این کمبود رهبری موثر، تنها به تشکیلات اقتصادی محدود نمی شود بلکه در تعلیم و تربیت، حکومتها، بنیادها، کلیساها و همه انواع دیگر سازمانها نیز به چشم می خورد. بنابراین وقتی ما کمبود استعداد و قریحه رهبری را در جامعه خود تقبیح می کنیم، صحبت ما بر سر داشتن مردمی که تشکیلات اداری را پر کنند، نیست. آنچه ما را عذاب می دهد کمبود کسانی است مایل باشند نقش برجسته رهبری را در اجتماع ما برعهده گیرند و بتوانند کار را به صورت مفید و موثر انجام دهند.
بدون تردید مدیریت، موتور توسعه است و در زمان ما کلید رستگاری، استقلال ملت ها و رفاه است. لیکن توسعه در گرو کار گروهی و سازمانی است و به سامان رسیدن فعالیت های گروهی و سازمانی، مستلزم مدیریت اثربخش است. همه انسانها و ملت ها به هر حال سازمان های خود را به شیوه ای اداره می کنند، ولی در دنیای رقابت و پیچیدگی روزافزون مهارت ها، توفیق سازمان ها بدون شیوه های مطلوب مدیریت چندان مقدور به نظر نمی رسد.
در دانش مدیریت " رهبری سازمانی " در کنار برنامه ریزی، سازمان دهی و کنترل، یکی از وظایف ضروری مدیر تلقی می شود و نقش پراهمیتی در اثربخشی سازمان دارد. این اهمیت تا آنجاست که به مدیران بیشتر به چشم رهبران سازمانی نگاه می کنند و موضوع پژوهش در این زمینه، جنبه های بسیار جدی یافته است. در جوامع صنعتی سالهاست رهبری سازمانی در مجامع تحقیقاتی، دانشگاهی و اجرایی مورد توجه خاص قرار گرفته تا جائیکه حتی تعداد زیادی موسسات خصوصی تحقیقاتی و مشاوره در این حوزه از دانش سازمانی پدید آمده است.
در کشور ما متاسفانه این موضوع به اندازه شأن و اعتبار و جایگاه خود، قدر ندیده و درصدر نبوده است. مدیران و کارشناسان مدیریت در کشور ما کمتر با تئوری ها، مدلها ومفاهیم رهبری سازمانی آشنا شده اند و لذا این مهم به سلیقه و آزمون و خطای مدیران اجرایی واگذار شده است. لیکن روشن است که سخن از افزودن بهره وری موسسات، بدون توجه به استفاده از حداکثر توانایی های کارکنان، ایجاد انگیزه، هم هدف کردن آنها با سازمان و ترغیب آفرینندگی آنها، سخن شایسته و عملی نخواهد بود.
این تحقیق در نوع خود اولین تحقیق است که سبک رهبری اثربخش را در شهرداری مشهد به بوته آزمایش گذاشته و خلاصه یافته های آن را ارائه می نماید. این یافته ها می تواند راهنمای انتخاب سبک مدیریت مناسب در شهرداری مشهد و سازمان های ذیربط باشد و بهره وری این سازمان ها را افزایش دهد.
بیان مسئله :
رهبری یکی از عوامل اصلی موفقیت سازمان است. سازمان با رهبر شایسته به سوی کمال راه می پیماید. بدون رهبر مؤثر بقاء سازمان دچار مخاطره می گردد. " رهبر موفق نیاز به رفتارهایی داردکه پیروان را برای دست یافتن به هدف های معین در موقعیت های مشخص یگانه ساخته و برانگیزاند. " - دیویس 1، نیواستورم 2، 1375 ، . - 249 حال ممکن است این وضعیت امری باشد که پیروان بنا به میل و نظر خود انجام می دهند یا این که اعضاء نهاد یا سازمانی هستند که برحسب معمول و بر طبق ضوابط سازمانی و شرح شغلشان انجام وظیفه می کنند، که معمولاً در هردو شکل، تلقی عمومی چنین است که رهبری گروه چه رهبری طبیعی و چه سازمانی منصوب، باید تصمیماتی را در راستای نوع فعالیت های اعضاء گروه و سازمان بگیرد تا دستیابی به اهداف را ممکن سازد. سبک رهبری، فلسفه، مهارت ها و نگرش های رهبری را در عمل نمایان می سازد. دراکر 3 در مورد اهمیت مدیران در سازمان ها می نویسد : " مدیران کمیاب ترین و در عین حال باارزش ترین سرمایه سازمان ها هستند. "
شهرداری نیز همانند سازمان های دیگر برای آن که بتواند مشکلات بزرگتر و پیچیده تر خود را حل کند و اهداف سازمانی را تحقق بخشد نیاز به افراد آگاه و شایسته دارد تا با برنامه ریزی، هماهنگی و جهت دهی های به موقع و هوشمندانه در طرح و اجرای سیاست ها و برنامه های توسعه شهری ایفای نقش کند. مدیران شهرداری فقط نسبت به تغییرات در جامعه واکنش نشان نمی دهند بلکه باید تحولات، انتظارات ویژگی ها و فشارها را نیز پیش بینی کنند و جو مساعدی را برای نوآوری و تغییر بوجود آورند.
مدیران شهرداری باید برای آماده سازی شهر و شهروندان برای شرایط کنونی اکتفا ننمایند بلکه با برنامه ریزی های صحیح و تصمیم گیری های به موقع و رهبری مؤثر و مبتکرانه در وضعیت های گوناگون، شهروندان را برای زندگی آینده و دنیای فردا آماده سازند. چنین اقدامی ناگزیر نیاز به آگاهی و تخصص و شایستگی دارد و این که بدانند دروضعیت های متفاوت چگونه عمل کنند و از چه موقعیت هایی اجتناب نمایند.
" هر مدیر ممکن است در شرایط خاص مدیری بسیار موفق جلوه کند در حالی که همان مدیر با تغییر شرایط، مدیری ضعیف نمودار گردد. لذا باید یاد بگیرد که از وضعیت هایی که احتمال شکست خود را در آن می دهد بپرهیزد که قطعاً مدیری موفق خواهد بود. نظریه رهبری معاصر که به عنوان رهیافت اقتضایی 4 نام گرفته است. " برازنده ترین سبک رهبری را به وضعی که رهبر در آن کار می کند وابسته می داند. به بیان دیگر بهترین سبک رهبری بستگی به آن دارد که آیا وضعیت سازمان برای رهبری مطلوب، نامطلوب و یا درگستره ای میان این دو قرار دارد. در حالی که وضعیت تفاوت یابد، ضرورت رهبری نیز دگرگون می شود.
نظریه اقتضایی نشان می دهد که موفقیت سازمان به همان اندازه که ناشی از سبک یا شخصیت مدیر است، ناشی از شرایط محیط کار هم می باشد.
