بخشی از مقاله
چکیده
با شناخت وضع موجود در بدنه سازمان میتوان با شناسایی عوامل موثر در رشد دانش در سازمان و نیز شناخت موانع توسعه آن، نسبت به تعیین نقاط قابل بهبود و اتخاذ تصمیمات مناسب و انتخاب تکنیکهای و روشهای موثر و کارآمد در پیاده سازی و بهینه سازی مدیریت دانش اقدام نمود لذا شناخت مناسب از وضعیت زیرساختها و توان موجود سازمانها در استقرار مدیرت دانش، یکی از اقدامات شایسته در جهت کسب موفقیت در پیاده سازی و توسعه مدیرت دانش در این سازمانها می باشد در این فرآیند، مدلهای بلوغ سازمانی به عنوان ابزارهایی جهت دهنده، میتوانند کمک شایانی به سازمانها داشته باشند.
تاکنون ابزارها و پرسشنامه های مختلفی از سوی مراجع و صاحب نظران معرفی شده است. یکی از کاملترین و جدید ترین این ابزارها ، مدل ارزیابی بلوغ ارایه شده توسط سازمان بهره وری آسیایی - - APO می باشد؛ این تحقیق براساس هدف از نوع کاربردی بوده که با استفاده از پرسشنامه استاندارد APO وضعیت شرکت مشانیر، بعنوان یکی از شرکتهای مطرح مشاوره مهندسی کشور، در ابعاد هفتگانه مدل ارزیابی گردید و عامل فناوری در بالاترین سطح و عامل کارکنان در پایین ترین سطح بوغ مشخص گردید و براساس نتایج حاصله، موانع مدیریت دانش اولویت بندی شده و راهکارهایی جهت بهبود و توسعه مدیریت دانش این شرکت ارایه شده است.
.1 مقدمه
امروزه یکی از مهم ترین و با ارزش ترین سرمایه های هر سازمانی دانش است چرا که دانش به عنوان "منبعی" ارزشمند وراهبردی و نیز یک "دارایی" مطرح شده است و مهمترین متغییر رشد همه جانبه سازمان ها و بنگاه های اقتصادی در عصر حاضر است به طوری که در اقتصاد امروز، دانش به عنوان مهمترین عامل تولید مزیت رقابتی و راهبردی سازمانها محسوب میشود، اما علی رغم موفقیت برخی، سازمان های بسیار زیادی نیز در اسقرار نظام مدیریت دانش با شکست مواجه شده اند؛ لذا برای هدفمند نمودن پیاده سازی مدیریت دانش به عنوان یک مزیت راهبردی و رقابتی و نیز سازماندهی مراحل توسعه مدیریت دانش، سازمان ها در پی شناسایی و تعیین عوامل مؤثر بر تصمیم گیری یک سازمان برای به کارگیری و بهبود مدیریت دانش و نیز عوامل زمینه ساز و بستر سازی این حوزه برآمده اند .
به عبارت دیگر سازمانها برای پیاده سازی موفق مدیریت دانش نیازمند ابزارها و روشهای ارزیابی آمادگی سازمان، می باشند. مدل بلوغ مدیریت دانش ارایه شده توسط سازمان بهره وری آسیایی، یکی از کاملترین و جدید ترین این ابزارها میباشد که با تحلیلی عمیق از سطح بلوغ سازمان ، سرمایه گذاری و برنامه ریزی اجرای موفق مدیریت دانش راجهت دهی می نماید.
هدف از انجام این تحقیق، شناسایی و سنجش سطح بلوغ مدیریت دانش در سازمانهای مشاوره مهندسی - مورد مطالعه-شرکت مشانیر - از طریق مدل بلوغ مدیریت دانش سازمان بهره وری آسیایی است و با تحقق هدف تحقیق، می توان تعیین کرد: سازمان در چه سطحی از بلوغ مدیریت دانش قرار می گیرد؟ وضعیت جاری سازمان براساس عوامل و شاخص های مورد نظر تحقیق چگونه است؟ نقاط قوت و ضعف سازمان نسبت به حالت ایده آل و مطلوب در هر عامل و شاخص چیست؟ تا در نهایت شاخص های نیازمند بهبود شناسایی شده و پیشنهاداتی در خصوص ارائه می گردد.
این مقاله، قابلیت های شرکت مشانیر برای به کارگیری مؤثر مدیریت دانش را بررسی و درجه بلوغ سازمان در زیرساختها و پیش نیازهای ضروری پذیرش مدیریت دانش را ارزیابی و میزان اولویت و توسعه یافتگی حوزه ها و مولفه های مدنظر مدل را تبیین می نماید تا شرکت مشانیر بتواند بر اساس نتایج حاصله، وضعیت مدیریت دانش خود را بهبود و ارتقا دهد و کمک نماید نارساییها و کمبودهای در حوزه مدیریت دانش بصورت نظامند شناسایی شده و بهبود به صورت مراحل منطقی و تدریجی هدایت شود.
.2 مبانی نظری تحقیق
1.2 تعریف بلوغ و بلوغ سازمانی مفاهیم پایهای و زیربنای بلوغ متضمن این امر میباشند که سازمانهای بالغ به شکل سامان یافته عمل میکنند، در حالی که در سازمانهای نابالغ دستیابی به نتایج در نتیجه تلاشهای قهرمانانه افراد در استفاده از رویکردهایی است که کم یا زیاد به طور خود انگیخته یا خود جوش آنها را به وجود آوردهاند. در بعضی از مراجع مدل بلوغ فرآیندی و در توضیح مفهوم بلوغ از واژههایی مانند پیشبینی پذیری، کنترل و یا اثر بخشی استفاده می شود
پیشبینی پذیری به استفاده از برنامههای زمانبندی شده، معیارها و اهدافی که محقق شدهاند اشاره دارد. سازمانهای نابالغغالباً برنامه زمانبندی شده ایجاد میکنند، اما بعدهاغالباً با اختلافی زیاد معیارها و اهداف را از دست میردهند. سازمانهای بالغ برنامههای زمانبندی شده را تنظیم میکنند ودائماً آن را محقق میسازند.
کنترل به ساز و کارهایی اشاره دارد که با وجود آن سازمانها به اهداف خود نائل میشوند. سازمانهای بالغ کاملاً،مستمراً و با کمترین انحراف اهداف خود را محقق میسازند. سازمانهای نابالغ هرگز این اطمینان را ندارند که کدام اهداف محقق می شود؟ و احتمال تحقق معیارهای مورد نظر در دامنه زمانی معین و مشخص چه مقدار است؟
سازمانهای بالغ به اهدافی دقیق دست مییابند که تعهد کرده بودند به دست میآورند. سازمانهای نابالغغالباً به بعضی از اهداف نائل شده و به بعضی از اهداف نمیرسند. علاوه بر این در بسیاری از موارد، کیفیت ممکن است به اندازه کافی خوب نباشد و هزینهها ممکن است فراتر از آنچه که مدیریت میخواهد باشند. از نظر دیگر، سازمانهای بالغ دارای فرآیندهای سازمان یافته و نظاممند بوده و شیوههای انجام کار مستند شده دارند. دادههای گذشته را جمع آوری میکنند و برای پیشبینی نتایج تلاشهای مشابه در آینده مورد استفاده قرار میدهند .
به طور کلی، مدل های بلوغ دارای این خصوصیات هستند :
- 1 توسعه یک ماهیت واحد به وسیله تعداد محدودی از سطوح بلوغمعمولاً - چهار تاشش سطح - توصیف داده می شود.
- 2 برخی ملزومات خاص خصو صیات این سطوح را تشکیل می دهند که هر ماهیت باید در سطحی خاص به آن
دست پیدا کند . سطوح به ترتیب و از سطح اولیه تا سطح پایانی مرتب شده اند - و آخرین مرحله سطح مطلوب بلوغ است - .
- 3 در طول توسعه، ماهیت از یک سطح به سطح دیگر توسعه پیدا می کند و هیچ سطحی حذف یا نادیده گرفته نمی شود.
عناصر اصلی مدلهای بلوغ عبارت است از : سطوح بلوغ، ویژگیهای هر سطح بلوغ، ابعاد و فعالیتهای مرتبط با هر یک از ابعاد
همچنین اصول بنیادین مدل های بلوغ از عبارتند از:
ویژگیهای یک فرآیند میباید به شکلی مورد ارزیابی قرار گیرد که قابلیت آن برای مشارکت در اهداف سازمانی مشخص شود؛
فرآیندهای قادر و توانمند نمیتوانند ماندگار باشند، مگر اینکه سازمان به اندازه کافی بالغ باشد تا آنها را حفظ نماید؛ بهبود فرآیند بهترین رویکردی است که یک برنامه بهبود سازمانی را مرحلهبندی میکند تا به طور موفقیت آمیزی به حالتهای پیشبینیپذیرتری از قابلیت سازمانی دست یابد؛ هر مرحله یا سطح بلوغ یک مبنای لازم و ضروری طرح میکند تا بر آن اساس بهبود آینده بتواند ایجاد شود
پس سطح بلوغ ، یک سطح از توانمندی های سازمان را نشان می دهد که توسط دگرگون سازی یک یا چند بخش از فرآیندهای سازمانی به دست آمده است و مدل های بلوغ، توسعه یک ماهیت را در طول زمان توصیف می کنند
2.2 مدلهای ارزیابی بلوغ مدیریت دانش1 کروگر و جانسون - 2010 - بیان می کنند که در بحث چگونگی سنجش مدیریت دانش، رویکرد های مختلفی وجود دارد
که برخی از آنها عبارتند ا ز : ارزیابی تأثیر مدیریت دانش بر عملکرد سازمانی، کارت امتیازی متوازن، نرخ بازگشت سرمایه، چرخه حیات مدیریت دانش و بلوغ مدیریت دانش. این مدل ها امکان سنجش وضعیت فعلی و برنامه ریزی گام به گام را برای بهبود و ارتقای سطح بلوغ مدیریت دانش فراهم می کنند .[4] همچنین از آنجا که مدل های بلوغ توسط ساختار مرحله ای و گام به گام خود به صورت تدریجی و مستمر، سازمان را به سمت بلوغ هدایت می کنند و مدیریت دانش نیز مقوله ای نیست که سازمان ها قادر به بهبود یکباره آن باشند، از این رو کاربرد مدل های بلوغ در زمینه بهبود عملکرد مدیریت دانش، روشی مناسب و آزمون شده به شمار می آید
بلوغ مدیریت دانش، میزان قابلیت ها و توانمندی های یک سازمان در ابعاد مختلف مؤثر بر مدیریت دانش است. هر سازمان، با توجه به فعالیت های صورت گرفته در زمینه مدیریت دانش، در سطحی از بلوغ قرار می گیرد که این سطح نشان دهنده وضعیت جاری سازمان در زمینه مدیریت دانش است.
