بخشی از مقاله
چکیده
تأثیر زیانبار مواد شیمیایی بر سلامتی انسان و عوارض جانبی داروهاي شیمیایی، توجه جهانی را به داروهاي گیاهی و گیاهان دارویی در سطح وسیعی معطوف نموده است. رویکرد روز افزون استفاده از گیاهان دارویی در سطح جهانی، اهمیت تولید و پرورش این گیاهان را روشنتر میسازد. جنس بابونه از خانواده Asteraceae میباشد که حدود 130 گونه از جنس آن در جهان انتشار دارند. علیرغم نیاز روز افزونی که براي تکثیر انبوه این گیاه وجود دارد، اطلاعات کمی در مورد روشهاي ازدیاد آن وجود دارد.
به منظور بررسی امکان ریزازدیادي دو گونه از جنس بابونه با استفاده از جوانههاي انتهایی به عنوان ریزنمونه در سطوح مختلف هورمون جیبرلیک اسید براي دو صفت ارتفاع گیاه و تعداد شاخه گل دهنده، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایهکاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد.نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ژنوتیپ بر روي صفت ارتفاع گیاه معنی دار نبوده، ولی بر روي صفت تعداد شاخه گل دهنده در سطح احتمال %1 معنی دار بوده است. همچنین اثر متقابل ژنوتیپ و هورمون در صفت ارتفاع گیاه معنی دار نبوده، ولی این اثر در مورد صفت تعداد شاخه گل دهنده در سطح احتمال %5 معنی دار بوده است. با توجه به نتایج مشخص شد که براي ریزازدیادي در دو گونه از جنس بابونه تفاوت زیادي وجود ندارد.
مقدمه
رویکرد روز افزون استفاده از گیاهان دارویی در سطح جهانی، اهمیت تولید و پرورش این گیاهان را روشنتر میسازد. جنس بابونه از خانواده 1Asteraceae میباشد که حدود 130 گونه از جنس آن در جهان انتشار دارند، این جنس در ایران 39 گونه گیاه علفی یکساله و چندساله دارد که تعداد 15 گونه آن انحصاري در ایران و دیگر گونهها، علاوه بر ایران در عراق، افغانستان، پاکستان، آناتولی، آسیاي مرکزي، لیبی، قبرس، سینا، سوریه، فلسطین، ماوراي قفقاز، تالش، ترکمنستان، لبنان و قفقاز نیز می رویند .
- 4 - بابونه از جمله گیاهانی است که در حال حاضر در طب سنتی ایران به عنوان تسکین دهنده درد و تب مورد استفاده قرار میگیرد . - 7 - امروزه معرفی آنتی اکسیدانهاي سنتتیک به دلیل سمیت آنها محدود شده و توجه جوامع پزشکی به استفاده و یافتن آنتی اکسیدانهاي طبیعی معطوف شده است . - 1 - واقعیت این است که مواد دارویی فعال میتوانند بسته به نوع گونه، زیستگاه و دوره برداشت، کیفیت و کمیت متفاوتی داشته باشند . - 2 - تکنیکهاي کشت بافت در گیاهان دارویی به طرف تولید متابولیتهاي مخصوص، انتقال ژن، حفاظت ژرم پلاسمی یا توسعه اصول ریزازدیادي گیاه سوق داده میشود 3 - و . - 5 امروزه فنون کشت گیاهی به یک ابزار قدرتمند براي تکثیر گونههاي گیاهی تبدیل شده است . - 6 -
مواد و روشها
در این تحقیق بذور 2 گونهي مختلف جنس بابونه - 2Anthemis - در خرداد 1389 در دامنههاي ارتفاعات کیاسر - استان مازندران - جمع آوري شدند. گونهها شامل بابونه شفاف - 3A.hyalina - و بابونه مازندرانی - 4A.mazandaranica - بودند. بذرها ابتدا 15 دقیقه با آب جاري شستشو و پس از آن در آب صابون به مدت 15قیقه غوطه ور شدند. سپس در جریان هواي هود لامینار توسط الکل 2-3 - %70 دقیقه - و هیپوکلریت سدیم %1 محتوي 2-3 قطره توئین 15-20 - 20 دقیقه - سترون شدند.
پس از هر مرحله، بذرها چندین بار با آب مقطر سترون شستشو شدند. بذرهاي سترون شده بر روي محیط MS ساده کشت شدند. نگهداري بذور در اتاقی با دماي 2 25 درجه سانتیگراد در دورههاي 16 ساعت نور و 8 ساعت تاریکی صورت گرفت. بعد از گذشت دو ماه، جوانههاي استریل شده به قطعات حاوي 2-3 جوانه برش داده شده و بر روي محیط کشت حاوي غلظت هاي مختلف هورمون جیبرلیک اسید 0mgl-1 - ، 2mgl-1، 3mgl-1 و - 4mgl-1 منتقل شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالبطرح آماري کاملاًتصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تجزیه آماري دادهها با استفاده از نرم افزار SAS و مقایسه میانگین صفات مورد بررسی به وسیله آزمون FLSD انجام گردید.
نتایج
-1 ارتفاع گیاه اثر ژنوتیپ بر روي صفت ارتفاع گیاه بابونه معنی دار نبود - جدول . - 1 اثر هورمون جیبرلیک اسید بر روي صفت ارتفاع گیاه در سطح احتمال %1 معنی دار بود - جدول . - 1 مقایسه میانگین سطوح مختلف هورمون نشان داد که سطح هورمونی 4 میلی گرم در لیتر، اختلاف معنی داري با سایر سطوح دارد و بالاترین ارتفاع را داشت . کمترین ارتفاع گیاه مربوط به سطح هورمونی 2 میلی گرم در لیتر بود - جدول . - 3 با توجه به جدول - 1 - مشخص میشود که اثر متقابل ژنوتیپ و هورمون در صفت ارتفاع گیاه معنی دار نبوده است.
-2 تعداد شاخه گل دهنده اثر ژنوتیپ بر روي صفت تعداد شاخه گل دهنده گیاه بابونه در سطح احتمال %1 معنی دار بود - جدول . - 1 مقایسه میانگین ژنوتیپها نشان داد که اختلاف گونهها معنی دار است و گونه بابونه شفاف تعداد بیشتري شاخه گل دهنده دارد - جدول . - 2 اثر هورمون جیبرلیک اسید بر روي صفت تعداد شاخه گل دهنده در سطح اطمینان %99 معنی دار بود - جدول . - 1 مقایسه میانگین سطوح مختلف هورمون نشان داد که کمترین تعداد شاخه گل دهنده مربوط به سطح هورمونی 2 میلی گرم در لیتر بوده و اختلاف معنی داري با سایر سطوح داشته است.
- جدول . - 3 با توجه به جدول - 1 - مشخص میشود که اثر متقابل ژنوتیپ و هورمون در صفت تعداد شاخه گل دهنده در سطح احتمال %5 معنی دار بوده است . مقایسه میانگین اثر متقابل ژنوتیپ و هورمون نشان داد که بیشترین تعداد شاخه گل دهنده مربوط به گونه بابونه شفاف در سطح هورمونی 4 میلی گرم در لیتر و کمترین تعداد آن مربوط به گونه بابونه مازندرانی در سطح هورمونی 4 میلی گرم در لیتر بوده است - جدول . - 4
بحث و نتیجهگیري
با توجه به نتایج حاصله مشخص میشود که براي ریزازدیادي با دو ژنوتیپ بابونه تفاوت زیادي وجود نداشته است. از طرفی مشخص شد که با افزایش سطح هورمون از 2 میلی گرم در لیتر به 4 میلی گرم در لیتر صفت ارتفاع گیاه افزایش یافته است که نسبت به شاهد ابتدا کاهش و سپس افزایش داشته است. با بررسی انجام شده براي حصول بیشترین تعداد شاخه گل دهنده، سطح هورمونی 4 میلی گرم در لیتر و 3 میلی گرم در لیتر جیبرلیک اسید به ترتیب به عنوان بهترین سطوح براي ریزازدیادي در بابونه شفاف و بابونه مازندرانی پیشنهاد میشوند.
