بخشی از مقاله
پتروگرافی و ژئوشیمی پریدوتیتهاي نیکل دار در افیولیت نورآباد(شمال غرب لرستان)
چکیده
مجموعه افیولیی نورآباد در شمال غربی لرستان قرار گرفته است.سنگهاي این مجموعه افیولیتی از پایین به بالا شامل پریدوتیتهاي سرپانتینی شده،گابروهاي لایه اي،گابروهاي ایزوتروپ،کمی پلاژیوگرانیت،دایکهاي دیابازي،گدازه هاي بالشی،آندزیت و سنگهاي رسوبی می باشد. دایکهاي دیابازي وبازالتهااثراتی ازآلتراسیون بستر اقیانوس را نشان می دهند. پریدوتیتهاي سرپانتینی شده عمدتأ شامل هارزبورژیت ،دونیت و لرزولیت هستند که بخش عمده اي از افیولیت نورآباد را تشکیل می دهند.این سنگها از نیکل غنی شده هستند و از 1800 در لرزولیتها تا ppm 2666 در دونیتها نیکل دارند. این سنگها داراي پتانسیل اقتصادي نیکل نمی باشند.
کلمات کلیدي:مجموعه افیولیتی نورآباد،
1
مقدمه
عدد اتمی نیکل 28 است و به صورت یونNi2+ وجود دارد. یون نیکل به علت نزدیکی شعاع یونی به منیزیم می تواند جانشین منیزیم در کانی هاي منیزیم دار از جمله اولیوین شود. ارتباط مثبت بین Ni و MgO یک امر عادي و طبیعی است زیرا Ni در مراحل اولیه تبلور به جاي Mg وارد شبکه کانی اولیوین می شود .(Mason and Moore,1982) عیار اقتصادي این عنصر در کانسارهاي اقتصادي یک درصد می باشد(( Gocht et al., 1986 که به صورت کانی سازي سولفیدي یا کانسارهاي رسوبی لاتریتی همراه سنگهاي اولترامافیک به وجود می آید.
بیشترین حجم سنگهاي مافیک واولترامافیک در ایران در مجموعه هاي افیولیتی قرار دارد. افیولیت کرمانشاه به عنوان یکی از افیولیت هاي زاگرس در غرب ایران واقع شده است و بخش اولترامافیک این مجموعه شدیدأ دگرسان شده است. سنگهایی این مجموعه از پایین به بالا شامل سنگهاي اولترابازیک (پریدوتیتها )، سنگهاي بازیک (گابرو،دیاباز)،پلاژیوگرانیت،گدازه هاي بازالتی، رادیولاریت وسنگ هاي رسوبی پلاژیک می باشد(شکل (1 (کیانی ،.(1390
شکل:1 نقشه زمین شناسی ناحیه مورد مطالعه(کیانی ،.(1390
2
موقعیت وزمین شناسی منطقه مورد مطالعه
ناحیه مورد مطالعه در"33 30 تا"34 15عرض شمالی و"47 00تا 48 30" طول شرقی است (شکل.(1که شامل رخنمون هایی در شهرهاي الشتر، نورآباد، هرسین و کرمانشاه می باشد.زمین شناسی کلی ناحیه مورد مطالعه شامل زون آذرین دگرگونی سنندج - سیرجان در شمال شرقی ،زون رسوبی زاگرس چین خورده در جنوب غربی و زون افیولیتی به عنوان بخشی از زاگرس مرتفع در بین این دو زون می باشد(شکل.(1
روش مطالعه
پس از بازدید هاي صحرایی تعداد 20 نمونه سنگی از مجموعه الترامافیک افیولیت کرمانشاه برداشته شد واز آنها مقاطع نازك تهیه گردید . پس از مطالعه پتروگرافی براي تعیین میزان عناصر اصلی توسط دستگاه ICP- OES وتعیین عناصر جزئی به همراه عناصر نادر خاکی (REE) توسط دستگاه 9 ICP-MS نمونه سنگی توسط شرکت زرآزما به کشور استرالیا ارسال گردید ودر آزمایشگاه LABWEST این کشور مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت.
پتروگرافی
بیشترین حجم توده هاي پریدوتیتی در 35 کیلومتري جاده نورآباد- هرسین قرار دارند(کیانی وهمکاران،.(1389سرپانتینیزاسیون مهمترین واکنش دگرسانی سنگهاي پریدوتیتی باشد که در مراحل مختلف توسط محلول هاي گرمابی و دگرسانی در امتداد درزو شکاف بر اثر فعالیت آبهاي جوي انجام می گیرد. در طی این واکنشها کانی هاي فرومنیزین (الیوین وپیروکسن) موجود در این سنگهاي دونیتی و هارزبورژیتی ضمن آبگیري به سرپانتین تبدیل شده اند.در طی این دگرسانی کانی هاي فرومنیزین در این سنگها بر اثر دگر سانی شدید به سرپانتینی و ایدنگزیت ( اکسیدهاي آهن وکانی هاي رسی) تبدیل شده اند. بافت غالب در این سنگها به صورت مشبک می باشد که در آن آثاري از کانی هاي اولیه مانند الیوین وپیروکسن دیده می شود. در امتداد شکستگی ها موجود در سنگهایز نوع هارزبورژیتی کانی کریزوتیل فضاي خالی را به صورت عمود بر دیواره شکستگی پر کرده است.در شکل 3 روند دگرسانی پریدوتیتها نشان داده شده است که شامل پریدوتیتهاي تازه(شکل (3Aو زون پریدوتیت هوازده( زون ساپولیت) (شکل(B,C,D می باشند.
