بخشی از مقاله
چکیده
مجموعه افیولیتی نورآباد در غرب ایران بخشی از زاگرس مرتفع می باشد که در بین زون هاي زاگرس چین خورده وسنندج-سیرجان قرار دارد.این افیولیت بخش مهمی از افیولیت کرمانشاه می باشد.زاگرس مرتفع به سه بخش جدا تقسیم شدهاست که شامل آهک بیستون،مجموعه افیولیتی و رادیولاریت هاي باختران می باشد.سنگهاي این کمپلکس افیولیتی از پایین به بالا شامل پریدوتیت، گابروهاي لایه اي،گابروهاي ایزوتروپ، کمی پلاژیوگرانیت،مجموعه دایکهاي صفحه اي،گدازه بازالتی ، آندزیت و سنگهاي رسوبی می باشد .مطالعات پتروگرافی نشان می دهد که کانی هاي اولیه - اولیوین،پلاژیوکلاز وپیروکسن - سنگهایاین کمپلکس افیولیتی به کانی هاي ثانویه - سرپانتین،آمفیبول،کلریت،سرسیت و اکسیدهاي آهن - تجزیه شده اند.همچنین کانه زایی دراین سنگ ها شامل کالکوپیریت،بورنیت،مالاکیت ،آزوریت و کانیهاي آهن می باشند. تجزیه بعضی از نمونه هاي لیتوژئوشیمیایی برداشت شده از بعضی مناطق عیار قابل توجهی از Mn,TiوCu را نشان می دهند. مناطق آنومال اصلی بیشتر با زون هاي دگرسانی مرتبط می باشند. نتایج آنالیزهايشیمیایی سنگ هاي این افیولیت نشان می دهد که که این سنگ ها داراي آنومالی هاي براي Cr،Ni،Mn،Ti،CuوAg می باشند.
کلمات کلیدي: مجموعه افیولیتی نورآباد،زاگرس مرتفع، لیتوژئوشیمییایی ،آنومالی هاي ژئوشیمیایی.
مقدمه
کانسارهاي اقتصادي فلزي کهبه همراه سنگهاي مافیک و الترامافیک تشکیل می شوند شامل کانسارهاي Cr,Co,Ni,Ti,V,Cu,Mn می باشند - کریم پور و سعادت،. - 1381 باتوجه به اینکه بخش عمده اي از سنگهاي افیولیتی از این سنگها تشکیل شده است انتظار کانسار سازي این عناصر در افیولیت ها امري طبیعی می باشد. درسراسر جهان حدود 150 توده افیولیتی وجود دارد که 10 درصد این مجموعه هاي افیولیتی در کشور عزیز ما قرار دارند - شکلStocklin - 1974 - . - 1 افیولیت هاي ایران را به چهار گروه تقسم بندي کرد که شامل افیولیت هاي زاگرس، افیولیت - کالرد ملانژ - شمال غربی ایران، افیولیت هاي - کالرد ملانژهاي - اطراف میکرو قاره ایران مرکزي - Takin, 1972 - و افیولیت هاي دامنه شمالی البرز می باشند.
در بیشتر این افیولیت ها کانسار هاي فلزي همانند کرومیت،منگنز ومس شناخته شده و مورد بهره برداري می گیرد.ولی در این میان، افیولیت کرمانشاه با وسعت قابل توجه خود تا کنون کار علمی وجامعی بر روي بخش هاي آن انجام نگرفته است.در این پژوهش سعی می شود که مجموعه افیولیتی نورآباد به عنوان بخش اعظمی - بخش جنوبی - از افیولیت کرمانشاه مورد اکتشاف لیتوژئوشیمیایی قرار گیرد. ناحیه مورد مطالعه در33 ◦ 45 تا34◦ 20 عرض شمالی و 47◦ 30 تا 48◦ 15 طول شرقی قرار گرفته استو شامل رخنمون هاي سنگهاي افیولیتی در این ناحیه می باشد - شکل. - 1
زمین شناسی
مجموعه افیولیتی مورد مطالعه با روندي شمال غربی- جنوب شرقی در بخش شمالی زون زاگرس مرتفع - زاگرس رانده - قرار دارد. زون زاگرس مرتفع در بین زون هاي زاگرس چین خورده و سنندج - سیرجان قرار دارد - Allahyari et al.,2010 - سنگهاي این زون شامل آهک بیستون، رادیولاریت و مجموعه افیولیتی است که همگی بر روي زاگرس چین خورده رانده شده ا ند - Ghazi and Hassanipak 1999 ;Agard et al., 2005 - . این زون در اثربرخورد قاره اوراسیا با آفریقا در لارامین به وجود آمده است. مجموعه افیولیتی در این زون شامل پریدوتیت هاي سرپانتینی شده،گابرولایه اي،گابرو هاي ایزوتروپ، مجموعه دایکهاي صفحه اي،گدازه هاي بازالتی،آندزیت و سنگهاي رسوبی - شامل رادیولاریت وآهکهاي پلاژیک میوسن - می باشد - شکل. - 2 زون سنندج- سیرجان در شمال و شمال شرق ناحیه مورد مطالعه قرار دارد، که سنگهاي آن شامل آهکهاي ژوراسیک- کرتاسه می باشد که بر اثر دگرگونی به مرمر تبدیل شده اند. همچنین در جنوب و جنوب غربی ناحیه مورد مطالعه زون زاگرس چین خورده قرار دارد که شامل آهکهاي کرتاسه بالاي و کنگلومراي بختیاري بوده که شدیداًچین خورده است .
روش مطالعه
در طی بازدید صحرایی از ناحیه مورد مطالعه تعداد 90نمونه سنگی از سنگ هاي توالی افیولیتی مورد مطالعه برداشته شد و از آنها مقاطع نازك تهیه گردید پس از مطالعه پتروگرافی براي تعیین میزان عناصر اصلی و فرعی توسط دستگاه ICP-MS ، 60 نمونه سنگی از نمونه هاي مطالعه شده در آزمایشگاه هاي LABWES استرالیا و SGS کانادا موردتجزیه شیمیایی قرار گرفت . همچنین3 نمونه اندیس منگنز از داخل سنگهاي رادیولاریتی براي عناصر اصلی در سازمان زمین شناسی کشور مورد تجزیه گرفته است. .سپس نمودارهاي فراوانی عناصر به صورت خام و توسط نرم افزار Igpet ونقشه هاي پراکندگی عناصر توسط نرم افزار Surfer 8 ترسیم گردیده است.
بررسی پراکندگی ژئوشیمی
به منظور شناسایی مکانی وتعیین میزان عناصر کانسار ساز مختلف وعناصرردیاب ناحیه مورد مطالعه نمودارهاي فراوانی و نقشه هاي پراکندگی ژئوشیمی عناصر براي عناصر نیکل،کروم ،مس،آرسنیک،نقره و کبالت با 60 نمونه سنگی تجزیه شده به روش ICP-MS ترسیم گردیده است، همچنین براي عناصر تیتانیوم و منگنز علاوه بر این تعداد نمونه سه نمونه تجزیه شده به روش XRF نیز اضافه شد و فراوانی این دو عنصر بر حسب درصد آورده شده است .هیستوگرام فراوانی عناصر به صورت خام ترسیم شده است.
-1نیکل
بیشترین مقدار نیکل در سنگهاي مورد مطالعه با ppm2666 مربوط به سنگهاي پریدوتیتی می باشد. با توجه به اینکه در مقاطع مطالعه شده اثري از کانی هاي اوپک نیکل دار نشده است به احتمال زیاد این عنصر در ساختمان الیوین به جاي منیزیم جایگزین شده است.در نقشه پراکندگی این عنصر مشاهده می شود که بیشترین تمرکز این عنصر در شمال غربی ناحیه مورد مطالعه وبر روي سنگ هاي پریدوتیتی و تا حدودي گابروي قرار دارد - شکل. - 3
-2کروم
براي 60 نمونه سنگی ناحیه مورد مشاهده می شود بیشترین مقدار این عنصر با ppm2239مربوط به سنگهاي پریدوتیتی می باشدکه می توان آن را به حضور کانی هاي کروم-اسپینل موجود در این سنگ ها مرتبط دانست.در نقشه پراکندگی این عنصر مشاهده می شود که بیشترین تمرکز این عنصر در سنگهاي پریدوتیتی ودر شمال غربی ناحیه مورد مطالعه می باشد - شکل. - 4 این روند پراکندگی ژئوشیمیاي همانند پراکندي ژئوشیمیاي عنصر نیکل می باشد.
-3تیتانیوم
بیشترین مقدار تیتانیومبا 2/48 درصد مربوط به سنگ هاي دیابازي و در درجه بعدي مربوط به سنگ هاي بازالتی می باشد. نقشه توزیع ژئوشیمیاي این عنصر نشان می دهد که بیشترین تمرکز این عنصر در سنگ هاي ولکانیکی جنوب
