بخشی از مقاله
چکیده
اسلام آخرین و کامل ترین دین الهی است که همه آن چه بشر برای تعالی و رشد خویش در طول زندگی بدان نیازمند است ، در اختیارش می نهد . توحید به معنای یکتاپرستی ، از جمله اعتقادات اصیل اسلامی که بر همه جنبه های زندگی یک مسلمان تاثیر می گذارد . این اصل مهم اسلامی عاملی برای معنا بخشی به زندگی انسان است و نقش و اهمیت زیادی در تامین بعد معنوی انسان بر عهده دارد . هدف این مطالعه بررسی جایگاه و نقش معنویت در سبک زندگی اسلامی می باشد . روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است و جامعه آماری نیز شامل همه منابع مرتبط و در دسترس بوده است که برای جمع آوری داده ها مناسب تشخیص داده شد .
یافته های تحقیق حاکی از آن است که سبک زندگی شامل همه رفتارها ، افکار ، احساسات فرد و حرکت وی به سوی هدف زندگی است . از دیدگاه اسلامی ، هرگاه انسان با خدا اتصال و پیوند یابد ، به کمال و جاودانگی دست می یابد . ایمان به خدا ، موجبات کاهش بحران های روحی ، آرامش قلوب ، پیروزی بر مشکلات و تسلیم نشدن در برابر سختی ها و رنج ها را تامین می کند . اتصال به نیروی لایزال الهی و تقویت ایمان به خدا ، در سایه بندگی و عبودیت پروردگار حاصل می شود و موجبات تقویت نیروهای معنوی در انسان و در نتیجه معنایابی و جهت دهی درست به زندگی را فراهم می آورد . در این صورت سبک زندگی نیز بر اساس آموزه های اصیل دینی خواهد بود .
واژگان کلیدی: زندگی ، معنویت ، آموزه های دینی ، سبک زندگی ، اسلام
.1 مقدمه:
اسلام دینی است که به همه جنبه های زندگی بشری توجه نموده است و تأکید میکند. از همه دینداران انتظار می رود که مدار زندگی خود را بر پایه توحید نهندننمایند. اسلام مکتبی است که علاوه بر جنبه های مادی انسان ، بر جنبههای معنوی زندگی نیز تأکید نموده است . در دنیای امروز با وجود گسترش حیرتانگیز تکنولوژی و فناوریهای نو و استفادههای مادی بشر از این ابزارها و امکانات و افزایش رفاه مادی ، آرمانهای معنوی انسانی ارضا نشده و گرایش به سوی معنویات ، بیش از پیش احساس شده و پر رنگ گردیده است . در ادیان الهی و به خصوص در اسلام ، بر بعد معنوی انسان و پرداختن به ارزشهای والای انسانی بسیار تاکید شده است و در کنار استفاده از امور مادی و زیباییهای دنیای مادی ، آخرتگرایی نیز مد نظر قرار گرفته است. تعادل در امر دنیا و آخرت و لزوم توجه به معنویات ، از ضرورتهایی است که اسلام همواره بر آن تأکید مینماید . لذا ، در این تحقیق در پی پاسخ دادن به سوالات زیر هستیم:
- سبک زندگی اسلامی، دارای چه ارزش هایی است؟
-مبانی و اصول بنیادین سبک زندگی اسلامی چیست؟
-نقش و اهمیت معنویت در سبک زندگی اسلامی چگونه است؟
.2 متن اصلی: چارچوب نظری پژوه
اصطلاح سبک زندگی با محوریت نظریات و آرای جامعه شناسان در سالهای آغازین قرن بیستم مطرح گردید. از نظر محققان سبک زندگی، ابزار مفهومی مهمی در قشربندی اجتماعی است. جامعه فقط از لحاظ اقتصاد قشربندی نمیشود. بلکه از لحاظ منزلت، راه و رسم آشکار شدن منزلت در سبکهای زندگی گروههای اجتماعی مختلف نیز قشربندی میشود. از این نظر ، حوزه فرهنگی جامعه نه تنها محصول عوامل اقتصادی است بلکه محصول فرایندهایی است که افراد خود را به عنوان کسانی که به گروه های منزلتی خاصی تعلق دارند ، متمایز میکنند.« - بنت ، - 98 مفهوم سبک زندگی در ذیل مقوله منزلت یا احترام به عنوان یکی از اضلاع سه گانه مشهور ثروت، قدرت و منزلت تعریف میشود.
به عبارتی سبک زندگی، مفهومی کم و بیش مترادف با فرهنگ دارد. واژه سبک زندگی با واژه فراگیری روبرو است، که از سلیقه فرد در زمینه آرایش مو و لباس، تا سرگرمی و تفریح و ادبیات و موضوعات دیگر، همگی را شامل میشود که همه اینها مفاهیمی همچون مد و سبک را تداعی میکند. در واقع سبک زندگی، مد یا حالت زندگی فرد میباشد. - آسابرگر، . - 141»سبک زندگی روش الگومند مصرف، درک و ارزشگذاری محصولات فرهنگ مادی است که استقرار معیارهای هویتی را در چارچوب زمان و مکان ممکن میسازد. سبک زندگی اساساً متوجه معانی نمادین محصولات است یعنی آنچه در ورای هویت آشکار این محصولات نهفته است، این رویکرد راهی است که به درک مدرن بودن سبک های زندگی و تقابل آنها با شکلبندیهای پیشین میانجامد و این معانی اموری توافقی است که پیوسته در حال از نو ابداع شدن هستند. « - گیدنز، . - 120
هر سبک زندگی، »مستلزم مجموعهای از عادتها، جهتگیریها و برخوردار از نوعی وحدت می باشد که - علاوه بر اهمیت خاص خود از نظر تداوم امنیت وجودی - پیوند بین گزینشهای فرعی موجود در یک الگوی کم و بیش منتظم را نیز تأمین میکند.« - همان، . - 122» محمد سعید مهدوی کنی در سال 1384 دانشگاه امام صادق - علیهالسلام - پایاننامه دین و سبک زندگی، مطالعه موردی شرکت کنندگان در جلسات مذهبی، را به پایان رسانده است. در این پایان نامه تلاش بر این بود که رابطه میان دین به عنوان جوهر فرهنگ و عمیقترین و با ثباتترین لایه فرهنگ وسبک زندگی به عنوان یکی از متحولترین لایههای آن بررسی شود.
پیوند وثیقی که این هر دو - دین و سبک زندگی - با مسائل کلیدی و حساس حیات بشری چون مسأله هویت فردی و اجتماعی و فعلیتبخشی به قدرت تشخیص و انتخاب انسانی خورده است، اهمیت چنین مطالعهای را روشن میکند. اهمیت این مطالعه صرفاً ناشی از اهمیت بررسی روابط دین با سبک زندگی نیست، بلکه بدیع بودن مطالعه جلسات مذهبی، مطالعه دینداری با تکیه بر رفتار روزمره مؤمنان - و نه اعتقادات، نگرشها، مناسک و نهادهای دینی - استفاده از سبک زندگی به عنوان روش تحقیق و استفاده از راهبرد ترکیبی به عنوان راهبرد روشی نو، از دیگر موارد قابل ذکر است که میتوان نتیجه گرفت که از سبک زندگی برای طبقهبندی دینداری در جوامع مختلف بهره برد.
محمدرضا شعبانی در سال 1391 در پایان نامه اخذ درجه کارشناسی ارشد خود با عنوان هدفمندی زندگی از منظر قرآنو روایات، بیان میدارد که، از منظر قرآن و روایات اسلامی، انسان با شناخت و عمل به آن معیارهای رسیدن به زندگی هدفمندو توکل و عبادت در پیشگاه معبود خویش، به خوشبختی و سعادت میرسد. هدف از نگارش این پژوهش شناساندن حقیقت زندگی جهتدار از نگاه قرآن کریم و دیدگاه معصومان - ع - برای نیل به جامعهای متکامل است. مهم ترین دستاورد این پژوهش آن است که هدفمندی زندگی، فقط با یاد خدا میسر می شود و از این مسیر می توان در راستای زندگی هدفمند مطلوب، گام برداشت. دین پشتوانه اخلاق است و آموزه های دینی راهی است که عاملان خود را ره به سعادت می برد. انسان با دین معنای زندگی و هویت خود را می یابد. معنای محبت و احترام را می یابد و انسانیت را ادب و احترام معنا می کند.
سبک زندگی - Life Style -
با ایجاد تغییرات در زندگی اجتماعی افراد و ایجاد تحولات در جامعهای که درآن زندگی می کنند، باید مفاهیمی را که تحول یافتهاند، به گونه ای صحیح تعریف و تبیین نماییم. به نظر میرسد مفهوم سبک زندگیظاهراً چنین خصوصیتی را داراست. سبک زندگی، گستره وسیعی دارد و همه جنبههای زندگی فردی و زندگی اجتماعی افراد را در بر میگیرد. مفهوم سبک زندگی، در بین کسانی که درصدد تبیین این مفهوم بر آمدهاند، دارای معانی مختلفی است. » سبک زندگی در حوزه مطالعات فرهنگی به مجموعه رفتارها و الگوهای کنش هر فرد گفته میشود که معطوف به جنبههای هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی باشد. طبیعی است براساس چنین رویکردی، سبک زندگی افزون بر این که بر ماهیت و محتوی خاص تعاملات و کنشهای اشخاص در هر جامعه دلالت دارد و مبین اغراض، نیات، معانی و تفاسیر فرد در جریان عمل روزمره است، نشان دهنده چگونگی نظام باورها و ارزشهای افراد نیز خواهد بود.« - فاضل قانع، - 37 پس » سبک زندگی مجموعه منظم و به هم مرتبط از رفتارها، اشیا و موقعیتها است یا الگویی انتزاعی از آن که با مطالعه یک یا چند رفتار نمیتوان ادعا کرد سبک زندگی فرد یا گروهی شناخته شده است.« - مهدوی کنی، . - 186
سبک زندگی اسلامی
سبک زندگی موضوعی بسیار گسترده است و ابعاد مختلفی دارد . سبک زندگی شیوه و روش زندگی فرد در حوزههای مختلف زندگی او اعم از فردی یا اجتماعی است. یکی از راههای درک بهتر مفهوم سبک زندگی، بررسی ابعاد و شاخصهایی است که میتوان برای سبک زندگی برشمرد.»سرمایه فرهنگی برآمده از جهانبینی و نظام معنایی دین اسلام، در کنار نمادهای آیینی و شعایر دینی، میتواند مجموعه پیروان اسلام را به صورت منسجم در شکلدهی ارزشها و هنجارهای اجتماعی و سلایق و ترجیحات برآمده از آن یاری دهد. البته این موضوع می تواند به شکلگیری الگوهای ویژه ای برای زندگی بینجامد و نوعی از سبک زندگی دینی را پدید آورد.« - فاضل قانع، . - 46
