بخشی از مقاله
چکیده
امروزه صنعت گردشگری به قدری در توسعه اقتصادی، اجتماعی، کشورهامخصوصا کشورهای درحال توسعه اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را »صادرات نامرئی« نامیده اند. درحقیقت این صنعت به عنوان بزرگترین و متنوعترین صنعت دنیا به حساب میآیدوبسیاری از کشورها این صنعت را بخشی از منبع اصلی درآمد، اشتغالزایی، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی خود تلقی می کنند. مناطق ساحلی بطور ذاتی برای انسانها جاذب و از پتانسیل لازم جهت اجتماع گردشگران برخوردار می باشند. بی تردیدمی توان به گردشگری ساحلی به عنوان یک منبع جهت ارزش افزوده و درآمد ویژه برای شهرهای ساحلی نگریست.
اماتوجه به این نکته ضروری به نظرمی رسد که محیط زیست ساحلی خیلی حساس و آسیبپذیر بوده،و فشارهای ناشی از فعالیتهای مبتنی برگردشگری ازجمله ایجاد پروژه های مختلف درراستای جذب گردشگرمانند: هتل ها، بازارها، کلوپ های غواصی،اسکله هاو... میتواند تعادل اکولوژیکی محیط را بر هم بزند. درمقاله حاضرکه جمع آوری داده هاازطریق مطالعات کتابخانه ای وهم چنین مشاهدات میدانی صورت گرفته است باهدف شناخت مقدماتی ازگردشگری ساحلی به بررسی نقش گردشگر ان درتخریب محیط زیست جزیره کیش و تاثیرات زیست محیطی پروژه های مرتبط باگردشگری ازجمله تغییرات کاربری و نقش آن بر تغییر شکل سواحل وتغییرات ایجاد شده در سواحل ماسهای ناشی از سازههای انسان ساخت پرداخته است.
مقدمه
در جهان امروز فعالیت گردشگری برخلاف گذشته، اهدافی فراتر و متعالیتر از اهداف اقتصادی، اغراض کوتاه مدت سیاسی و تفریح پیدا کرده است. امروزه گردشگری بهترین وسیله برای شناخت جهان، دوستی ملل، گفتگوی تمدنها، اقتصاد سالم و استفاده بهینه از طبیعت ومحیط زیست میباشد. - حیدری، - 10 :1378 آنچه که دراذعان عمومی وجوددارداین است که گردشگری رامحدودبه بررسی بناهای تاریخی وآثارباستانی می دانند.
امابی شک دیدنیهاوپدیده های دریایی یکی ازجذاب ترین زمینه های گردشگری است وچشم اندازاقتصادآینده است ومی تواندبسیارموردتوجه قرارگیرد. . بی تردیدجزیره کیش باتوجه به موقعیت طبیعی واکولوژیکی وقرارگرفتن درآبهای خلیج فارس به عنوان تنهاجزیره مرجانی ایران وداشتن مناطقی سرشارازپدیده های منحصر به فرد طبیعی،دارابودن شرایط زیست محیطی ودریایی بسترمناسبی رابرای پیشرفت صنعت گردشگری وایجادپروژ ه های توریستی دررقابت باکشورهای مختلف فراهم کرده است ومی توانددرانتقال علم وشکوفایی اقتصادی کشورنقش قابل توجهی راایفاکند .جزیره کیش به عنوان یکی از مهمترین چشم اندازهای ژئواستراتژیکی در خلیج فارس طی دهه های اخیر مورد توجه مردم وبخصوص مسئولین قرار داشته است.
عدم توجه به این مناطق حساس در نهایت موجب تخریب آن وکاهش میزان سرمایه گذاری در جزیره خواهد شد .رونق گردشگری در هر مکان جغرافیایی در کنار پیامدهای مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی، اثرات زیست محیطی به همراه دارد که در صورت ادامهیافتن میتواند خسارتهای جبرانناپذیری را به بار آورد، امروزه حجم فعالیتهای بشر وتاثیر آن در محیط زیست از چنان ابعادی برخوردار شده است که حوزه نفوذ آلودگیها وتخریب محیط زیست به نقطه خاصی از جهان محدود نشده است، این معضلات اقصی نقاط جهان را در نوردیده است .
گردشگری ساحلی
گردشگری فعالیتی چندمنظوره است که در مکانی خارج از محیط عادی گردشگر انجام میگیرد و مسافرت گردشگر بیش از یکسال طول نمیکشد و هدف تفریح، تجارت و یا فعالیتهای دیگر است چنانچه برای انجام چنین فعالیتی نواحی ساحلی و محیط دریایی منظور نظر قرار گیرد آن را توریسم ساحلی مینامند. - سرابی، - 72 :1378 گردشگری ساحلی مستلزم مسافرت از یک محل اقامت و تمرکز بر محیطهای دریایی است. - orams,1999:8 -
ناحیه ساحل محل پیوند آب و خشکی و فصل مشترک دو اکوسیستم با اختصاصات مجزا از یکدیگر است. - دانهکار، - 10 :1383 گردشگری ساحلی از بزرگترین فعالیتهای جهان است که با رشد شتابنده خود به فعالیتی چند منظوره مبدل گشته است. بطوریکه توسعه توریسم و تفریحات مربوطه از عوامل موثر در شکلدهی الگوی توسعه نواحی ساحلی بوده وتأمینکننده مزایای مستقیم و غیرمستقیم اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی بسیاری برای میزبان است.اما از طرفی دیگر، چنین رویکردی موجب پدیدآمدن نگرانیها و بیمهایی از تهدید و تخریب هویت، محیط و میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی ساکنان محل سواحل گشته است. بطوریکه مقابله با اثرات ناشی از رشد توریسم کنترل نشده، نیازمند روشها و شیوههای صحیح برنامهریزی، طراحی و مدیریت این مکانهاست.
گردشگری ساحلی از قدیمی ترین انواع گردشگری است. در ابتدای امر این فضاها، مختص افرادی بود که تنها برای دیدار از سواحل دریا مراجعه مینمودند، اما در دهههای اخیر بازار گردشگری ساحلی اغلب ترکیبات متنوعی از انواع اقامت و استفاده گردشگران را- بویژه در طول تابستان - تقاضا نموده و با رقابتی فزاینده خواستار سرمایهگذاریهای عمده در زمینه زیرساختها و ایجاد تسهیلات و حفاظت منابع طبیعی اعم ار دریا، سواحل، تالابها و سایر میراث طبیعی می باشد. در حقیقت زمان ارضای گردشگر ساحلی، تنها با عواملی چون خورشید، دریا و ماسه، سپری شده و گردشگر مدرن امروزی در جستجوی فعالیتها و تجربیات متفاوتی است . - ترکیبی از فعالیتهای ورزشی، تفریحی، فرهنگی و میراث طبیعی و ... -
از میان تمامی فعالیتهایی که در مناطق ساحلی انجام می گیرند، هیچکدام از نظر گستردگی و تنوع به اندازه مبحث توریسم و تفریحات ساحلی نمیباشند بطوریکه طبیعت پویای این بخش و وسعت تقاضا، اغلب طرحهای مربوط را در زمره طرحهای ملی و منطقهای قرار میدهد و تمامی سواحل بصورت مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر آن قرار میگیرند. آب پاک، سکونتگاههای ساحلی سالم و محیطی ایمن و لذت بخش، اساس گردشگری ساحلی موفق است. به همین نحو آبزیان و منابع دریایی - ماهیها، نرمتنان، تپههای مرجانی و تالابها - نیز از موارد مورد توجه میباشند. - انوری و نساج - 10 :1378 فعالیتهای گردشگری ساحلی را میتوان به دو گروه اصلی تقسیم نمود:
1 فعالیتهای متکی بر طبیعت: مانند ماهیگیری، شنا، حمام آفتاب، غواصی، قایقرانی، اسکی روی ،موج سواری و...
2 فعالیتهای متکی بر تسهیلات انسان ساخت مانند: خرید، تفریح، استفاده از رستورانها، پارکها، شهربازی ساحلی، سینماهای روباز و ... - سرابی، - 72 :1378
گردشگری درجزیره کیش
جزیره کیش امکانات و پتانسیلهای بسیار مناسبی جهت جذب گردشگر دارد و میتواند طیف وسیعی از گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب کند. ساختار مرجانی، جذابیتهای تاریخی و فرهنگی، قابلیت استفاده شنا و تفریحی در ماههای سرد سال، حیات غنی زیر آب، پوشش گیاهی بومی، توپوگرافی مناسب ساحلی، موقعیت جزیره نسبت به بدنه اصلی کشور و ... از امکانات این جزیره است. نظر به اکوسیستم حساس جزیره کیش، انجام هرگونه توسعه و پیشنهاد هرگونه طرحی برای توسعه توریسم نیاز به بررسی دقیق و اجرای فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی دارد. - نیازمند، - 9:
نقش گردشگران بر سواحل کیش
اگرچه در جزیره کیش به علت بالابودن امکانات گردشگری و مدیریت بهتر نسبت به دیگر سواحل ایران شاید مشکلات و برخی معضلات کمتر از دیگر سواحل باشد. اما متاسفانه در این جزیره نیز گردشگران و مسافران خواسته یا ناخواسته همواره بر سواحل و آبهای ناحیه ساحلی تاثیرات منفی داشته و دارند که نیاز به برنامهریزی بهتر و سنجیدهتری را ضروری مینماید. در حال حاضر در جزیره کیش بیشترین حجم مراکز تفریحی و توریستی در قسمت شرق جزیره تجمع یافته است.
در نتیجه بیشترین تاثیر عملکرد توریسم بر خط ساحلی شرق و شمال شرق جزیره میباشد . در قسمت شمال جزیره دره پرتغالیها و شهر باستانی حریره قرار گرفته و مسافران از آن بازدید میکنند. و در قسمت شمال غرب جزیره نیز در کنار منطقه عربها اسکله صیادی و آلاچیقهایی در کنار ساحل و مراکز خرید واقع شده .در قسمت غرب جزیره نیز توریست ها از کلبه هور دیدن می کنند و در قسمت جنوب غرب نیز کشتی یونانی قرار دارد، که اغلب هنگام غروب گردشگران در آنجا تجمع میکنند.
