بخشی از مقاله
راهبرد سنجی توسعه گردشگری بین المللی در جزیره کیش با استفاده از الگوی تحلیلی
SWOT و QSPM
چکیده
جزیره کیش که به عروس خلیج فارس شهرت دارد، با داشتن موقعیت جغرافیایی مناسب، سواحل زیبای مرجانی و آب های زلال و همچنین هوای بسیار مطبوع در بخشی از سال، از پتانسیل بالقوه بالایی در جذب گردشگر برخوردار است. با این وجود آمارها نشان می دهد میزان گردشگر بین المللی ورودی به جزیره کیش نه تنها در مقایسه با برخی کشورهای همجوار با شرایط جغرافیایی مشابه نظیر دبی (که در صدر مقاصد گردشگری منطقه قرار دارد)، بلکه حتی در مقایسه با پیش بینی طرح جامع توسعه گردشگری کیش 410) تا 860 هزار نفرگردشگر خارجی برای سال (1390 تنها 21517 نفر بوده است. هدف از این پژوهش بررسی مزیت ها و محدودیت های امکان توسعه گردشگری بین المللی در جزیره کیش و همچنین انتخاب استراتژی های مناسب درجهت توسعه این صنعت در منطقه مورد مطالعه می باشد. این پژوهش که براساس مدل ترکیبی تحلیل استراتژیک SWOT و مدل برنامه ریزی استراتژیک QSPM صورت گرفته، به بررسی یافته های مطالعات کتابخانه ای و نتایج یک بررسی میدانی ازطریق توزیع پرسشنامه بین گردشگران خارجی و همچنین مصاحبه با کارشناسان حوزه گردشگری پرداخته است. تحلیل های حاصل از مدل SWOT نشان می دهد که نقاط ضعف بر قوت ها و نقاط تهدید بر فرصت ها غلبه داشته است. از این رو از میان استراتژی های چهارگانه مدل SWOT، استراتژی تدافعی پیشنهاد می گردد. درعین حال، جدول اولویت بندی استراتژی های انتخاب شده QSPM بیانگر آن است که از میان ده استراتژی برگزیده، استراتژی " تقویت وتوسعه تبلیغات گردشگری و معرفی جاذبه های کیش در رسانه های معتبر جهانی" و همچنین استراتژی "تسهیل و تدوین قوانین جدید در بخش هایی از جزیره" به دلیل دارا بودن بیشترین جذابیت نسبت به دیگر استراتژی ها از اولویت بالاتری برخورداراست.
واژگان کلیدی: جزیره کیش، گردشگری بین المللی، مدل تحلیلی SWOT و .QSPM
-1 مقدمه
اهمیت گردشگری در عصر حاضر بیش از همه وابسته به چرخه اقتصادی آن است که قابلیت بالایی در زمینه پویایی اقتصاد محلـی و بــین المللــی دارد. اقتصــاد دانــان صــنعت گردشــگری را بــا 317 میلیــون شــاغل، 10/9 درصــد کــل اشــتغال دنیــا (تاجیــک و همکار،(17:1389 و گردش مالی در حدود 5/5 ترلیون دلار، سومین پدیده اقتصادی پویا و رو به رشد پس از صنعت نفت و خـودرو سازی می دانند. بطوریکه در بیش از 150 کشور، گردشگری یکی از 5 منبع مهم کسب ارز خارجی اسـت و در بـیش از 60 کشـور رتبه اول را داراست (موحد و همکار، .(86:1389 براساس برآوردهای سازمان جهانی جهانگردی، صنعت گردشگری به عنـوان مهـم ترین رشته در سال 2020 با درآمدی بالغ بر 2 ترلیون دلار و با 1/561 میلیارد جهانگرد، نقش اول را در توسعه اقتصـادی کشـورها خواهد داشت (رضایی و همکار،.(1390 در این میان سهم ایران در اقتصاد گردشگری جهان با وجود توانمندی های غنـی تـاریخی-فرهنگی و طبیعی این کشور، هم اکنون تنها 22 صدم درصد سهم جهانی میباشد (مطیعی لنگرودی، .(1390
منطقه مورد مطالعه در این پژوهش جزیره کیش است که به سبب وجود آب سنگهای مرجانی و دارا بودن سواحل سـفید از نظـر رتبه بندی جهانی از جایگاه بسیار مطلوبی در جذب گردشگر برخوردار است .(www.kish.ir) با ایـن حـال سـهم کـیش از انـدک گردشگران خارجی کشور تقریباً 10 درصد می باشد (قنبری و همکار، .(1389 این در حالیست که بنا بر پژوهش های انجام گرفتـه در کیش، رشد بسیار سریع گردشگری داخلی در این جزیره که زیستگاه اکوسیستم های حساسی همچون آب سنگ های مرجـانی و برخی گونه های نادر لاک پشت های دریایی می باشد و نیز محدودیت منابع که اغلـب جزایـر بـا آن مواجـه هسـتند و همچنـین اجرای پروژه های عمرانی و توریستی بسیاری بدون توجه به الزامات زیست محیطی در نوار ساحلی جزیره، موجبات آلودگی محـیط زیست و آب های ساحلی آن را فراهم نموده است؛ بطوریکه با وجود بیش از یک میلیون و سیصد هـزار گردشـگر ورودی، ظرفیـت برد محیطی برای سواحل ماسه ای کیش تنها 804460 نفر در سال محاسبه گردید (حسـین زاده و ه مکـاران، .(1391 همچنـین پژوهشها نشان میدهد که در سال 1389 از مجموع 1321109 گردشگر ورودی به کیش تنها 1/63 درصد را گردشگران خـارجی تشکیل داده اند که 1/04 درصد این گردشگران نیز شامل مسافران چنچ ویزایی1 بوده اند (عرفانیان، .(1391 از آنجا که گردشـگران چنچ ویزاییحتی نسبت به گردشگران داخلی نقش کمتری در اقتصاد گردشگری منطقـه ای و ملـی دارنـد بنـابراین عمـلاً از کـل گردشگران ورودی به جزیره کیش در سال 89، تنها 0/59 درصد گردشگر بین المللی به منظور تجارت، تفریح… بـه جزیـره سـفر نموده و درآمد ارزی داشتهاند. در مجموع وقتی این مناطق با مناطق آزاد کشورهای همجوار همچون جبل علی مقایسه مـی شـود، ناکارآمدی این مناطق بیش از پیش مشخص می شود. مناطق آزاد ایران همچون مراکزی رها شده از مجموع ساختار فعالیـت هـای دولت، به عنوان بزرگترین وارد کنندگان کالا به منطقه و کشور تبدیل شده و سهم هریک از متغیرهای صادرات، اشـتغال و سـرمایه گذاری داخلی و خارجی و درآمدهای عمومی و گردشگر خارجی در کل اقتصاد ایـران بسـیار نـاچیز و انـدک اسـت (اسـفندیاری و
همکاران، .(1385
بی شک موانع زیر بنایی و رو بنایی بسیاری در این امر دخیل است که هم از بعد اقتصادی و هم از بعد اجتماعی و قانونی مانع توسعه گردشگری بین المللی در منطقه مورد مطالعه شده است. از طرفی وجود پتانیسلهایی نظیر سواحل مرجانی، آب و هوای مطلوب در نیمی از سال، منطقه آزاد تجاری بودن، موقعیت جغرافیایی و نزدیکی به کشورهای حاشیه خلیج فارس... بستر مناسبی را جهت توسعه گردشگری بین المللی در جزیره فراهم میسازد. این پژوهش برآن است تا با ارزیابی توانمندی ها و محدودیت های داخلی (نقاط قوت و ضعف) و خارجی جزیره (فرصت ها و تهدید ها) امکان جذب و توسعه گردشگری بین المللی را براساس واقعیت های موجود در این منطقه از نظر علمی بررسی نموده و راهبردهای مناسب را با توجه به الویتهای به دست آمده پیشنهاد دهد.
-2 پیشینه پژوهش
طی چند ساله اخیر پژوهش هایی درخصوص نیاز به توسعه توریسم بین المللی و علل عقب ماندگی ایران و همچنین توسعه گردشگری با استفاده از مدل SWOT صورت گرفته که در این پژوهش به بخشی از آنها اشاره می شود.
حسین ملکی( (1380 در تحقیقی به"بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر رضایتمندی توریستی در جزیره کیش" پرداخته است. نوشین زارعی در سال 1385 در پژوهشی تحت عنوان "تاثییر امنیت روانی بر توسعه توریسم بین المللی استان های بوشهر و فارس" به شناسایی عوامل موثر بر ایجاد امنیت روانی گردشگران خارجی و تعیین میزان اهمیت آنها پرداخته است. در مقاله دیگری تحت عنوان "تحلیل عوامل موثر بر گسترش گردشگری در ناحیه چابهار با استفاده از مدل راهبردی "SWOT عیسی ابراهیم زاده (1388)، امکان توسعه و اصلاح نهادهای مدیریت، تقویت تبلیغات، تعامل و همفکری بین مسئولان منطقه آزاد و سازمانهای مرتبط با گردشگری و مردم، و توسعه اکوتوریسم را از مهم ترین رهیافتها به منظور توسعه گردشگری این ناحیه دانسته اند. ناصر رضایی و رحیم پور در مقاله ای با عنوان " بازار تجارت بین المللی گردشگری در سال 2010 و جایگاه ج. ا. ایران" که در سال 1390 به چاپ رساندند به این نتیجه می رسند که در صورت ادامه روند فعلی دیری نخواهد پایید که ج. ا. ایران نه تنها به افق سند چشم انداز 1404 برای جذب سالیانه 20 میلیون گردشگر دست نخواهد یافت بلکه از جایگاه فعلی نیز تنزل خواهد کرد. نبی امیدی در مقاله "راهبرد سنجی توسعه صنعت گردشگری در استان ایلام" (1391) با استفاده از مدل SWOT و تشکیل ماتریس اندازه گیری کمی راهبردی QSPM، پیش شرط های اصلی توسعه در صنعت گردشگری ایلام را عنوان نمودند. سعید هاشمی و محمد رضا محبوب فر در سال 1392 در مقاله ای با عنوان"برنامه ریزی استراتژیک توسعه گردشگری کاشان" ، با استفاده از مدل SWOT و QSPM پنج استراتژی که از بالاترین امتیاز برخوردار شد را ذکر کردند. مهدی کاظمی و همکاران در مقاله "تدوین و انتخاب استراتژی توسعه گردشگری استان لرستان بر اساس تحلیل و ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی" که در سال 1392 منتشر شد با انجام مصاحبه با خبرگان و صاحب نظران گردشگری در این استان، استراتژی های مناسب SWOT با استفاده از ماتریس QSPM را تعیین نمودند.
-3 ویژگی های منطقه مورد مطالعه
کیش جزیره ای از توابع بخش کیش شهرستان بندر لنگه در استان هرمزگان با مساحت 90 کیلومتر مربع می باشد. این جزیره که در خلیج فارس با فاصله 18 کیلومتری از سرزمین اصلی قرار گرفته، به همراه بندر چابهار و جزیره قشم در زمره مناطق آزاد ایران می باشند. جزیره کیش در میان جزایر ایرانی خلیج فارس، مهمترین و پرسابقه ترین کانون گردشگری است (مهندسین مشاور باوند، .(6 :1384 بلندترین نقطه آن از 45 متر تجاوز نمیکند (سیف، .(1377 هوای کیش در ماه های مهر تا فروردین، دارای گرمای ملایم ومطبوع است و در این فاصله ی زمانی جزیره در شرایط زیست محیطی مطلوب قراردارد (مهندسین مشاور ماندرو، .(1368 هوای جزیره در طول سال دارای رطوبت نسبی بالایی می باشد بطوریکه میانگین سالانه رطوبت نسبی برابر 67 درصد بوده و بیشترین رطوبت نسبی در ماه خرداد معادل 90 درصد و کمترین رطوبت نسبی در ماه اردیبهشت برابر 40 درصد به چشم می خورد (مهندسین مشاور سازه پردازی، 1386، ج.(7-3: 1
جزیره کیش دارای ساختار مرجانی است. هم پیوندی اکولوژیکی جزیره با عملکرد توریستی آن، جزیره را در وضعیتی بسیار حساس و آسیب پذیر قرار می دهد . وابستگی جریان های توریستی به کیفیت سالم محیط زیست تا حدی است که بروز هر گونه بحران و خطر در آن به معنی خطر رکود توریسم در جزیره تلقی می گردد (ویسه، .(1380 به همین لحاظ جزیره کیش به عنوان منطقه ای با سواحل حساس و آسیب پذیری بالا محسوب می گردد.
براساس آمار گیری سال 1385 کیش حدود 21674 نفر جمعیت دارد که تنها 6/93 درصد از آنها را بومیان منطقه تشکیل می دهند. میزان ورود گردشگران به جزیره به قدری است که می توان تراکم 8/1 گردشگر به ازای هر 100 نفر ساکن در جزیره را برای آن محاسبه نمود و از این نظر کیش در بین جزایر گردشگری پر نفوذ، رتبه متوسط را دارد (مهندسین مشاور سازه پردازی، 1386، ج 2 وضعیت موجود .(32-7: در زمینه جذب مسافرین داخلی و خارجی سهم سه منطقه آزاد تجاری جنوبی با تفاوت به نسبت اندکی، مساوی است. در عین حال جزیره کیش در جذب درآمد ارزی ناشی از توریسم خارجی و جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی نسبت به سایر مناطق پیشرو بوده و توانسته است به ماموریت خود که جذب توریسم و مرکزیت یافتن در زمینه نمایشگاه ها و همایش های بین المللی و منطقه ای است جامه عمل بپوشاند (اسفندیاری و همکاران، .(1385
-4 مواد و روش ها
پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش تحقیق توصیفی - تحلیلی می باشد. در مطالعات کتابخانه ای برای جمـع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات و مباحث نظری پژوهش، از کتب و مقـالات انگلیسـی و فارسـی، پایـان نامـههـا، سـایت هـای اینترنتـی، آمارهای رسمی، اسناد و گزارش های سازمانی استفاده گردید. در بررسیهای میدانی به منظور دست یابی به داده ها، میزان ورودی گردشگران خارجی به این جزیره در نظر گرفته شد که با توجه به روش کوکران از مجموع 21517 گردشگر خارجی وارد شـده بـه جزیره کیش در طی سال، تعداد 354 پرسشنامه در بازه زمانی آذر ماه و دی ماه 1392 بین این گروه توزیع گردید. عدم تمایـل بـه همکاری به دلیل عدم احساس امنیت در پاسخگویی به سوالات توسط گردشگران خارجی از محدوریت هـا و تنگنـا هـای پـژوهش است. پرسشنامه مذکور حاوی تعداد 35 سوال بود که به صورت انگلیسی و غیر تشریحی در قالب طیف 5 مقیاسی لیکـرت1 تـدوین گردید و در اختیار گردشگران خارجی قرار داده شد. پس از جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها، نتایج نشـان داد کـه تعـداد 214 پرسشنامه پاسخ داده شده که از این میان نیز تنها تعداد 197 پرسشنامه به طور کامل پر گردیده و قابل بررسـی بـود. شـایان ذکـر است که پس از تایید روایی پرسشنامه توسط خبرگان و کارشناسان، پایایی پرسشنامه بر اساس شاخص آلفای کرنبـاخ توسـط نـرم افزار SPSS محاسه گردید که بر این اساس ضریب آلفای کرنباخ مقدار 0/76 بدست آمد که نشان دهنده این است که پرسشنامه از پایایی و قابلیت اعتماد خوبی برخوردار است.
با توجه به متغیرهای پژوهش، روش تجزیه و تحلیل داده ها به روش کمی و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و از مدل تحلیلی SWOT و QSPM بهره گرفته شد. به این ترتیب که ابتدا فهرستی از نقاط قوت، ضعف، فرصت وتهدیدات بر روی توسعه توریسم بین المللی در جزیره، شناسایی شده، سپس این متغیرها توسط نرم افزار Excel و SPSS وزن دهی شده و با استخراج ماتریس های سه گانه SWOT، نتایج حاصله در 4 حالت کلیSO, ST,WO,WT مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت الویتهای مناسب توسط ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی QSPM مشخص شده و رهیافت های حاصل از این استراتژی ها در جذب گردشگر خارجی به جزیره کیش، ارائه گردید.
-5 بحت و نتایج
در این پژوهش ابتدا به بررسی و شناسایی عوامل محیطی (شامل محیط داخلی و خارجی) پرداخته می شود. بدین منظور ابتدا متغیرهای محیطی تاثیرگذار شناسایی و با استفاده از ماتریسهای سه گانه اندازه گیری خواهند شد. سپس با تعیین راهبردهای مختلف برای وضعیت های گوناگون مدل (SO, ST, WT, WO) ضمن ارائه ماتریس ترکیبی مدل SWOT و راهبردهای
موقعیتی، با استفاده از روش برنامه ریزی راهبردی کمی (QSPM) جذابیت هریک از راهبردها و عوامل اصلی تعیین و نسبت به الویتبندی راهبردها اقدام میشود.
-1-5 بررسی محیطی
قبل از اینکه یک سازمان بتواند مرحله تدوین را آغاز کند، باید محیط بیرونی خود را بررسی و پویش کند تا بتواند فرصت ها و تهدیدهای بالقوه را کشف کند؛ همچنین باید محیط داخلی را نیز کاوش کند تا بتواند به نقاط قوت و ضعف خود پی ببرد. بررسی محیطی عبارت است از: نظارت، ارزیابی و نشر اطلاعات به دست آمده مربوط به محیط های داخلی و خارجی یک مجموعه (هانگر
و آل، .(60-61 :1381
❖ محیط بیرونی یا خارجی شامل متغیرهایی (فرصت ها و تهدیدها) است که خارج از سازمان وجود دارند و از حیطه ی کنترل پیوسته ی مدیران خارج است. این متغیرها فضا و بافتی را به وجود می آورند که سازمان یا مجموعه در آن وجود دارد و فعالیت می کند.
❖ محیط داخلی شامل متغیرهایی (نقاط ضعف و قوت) است که درون خود مجموعه وجود دارند و معمولاً در حیطه کنترل مستمر و بلندمدت مدیران قرار دارند و این متغیرها بافتی را تشکیل می دهند که در آن بافت یا محیط، کار انجام می شود (نوحه گر و همکاران، .(1387
هر بررسی به داده ها و اطلاعات نیاز دارد. اگرچه یک مدیر واقعی در صنعت گردشگری می داند که اطلاعات کامل هرگز در دسترس نیست، اما در دنیای واقعی موسسات با گردآوری اطلاعات ناقص، طرح های تجاری را جمع بندی میکنند. این همان جایی است که نیازمند عقل سلیم، حس درونی و نیروی تجربه است. با وجود این چارچوب SWOT یک نقطه شروع خوب برای تجزیه و تحلیل را می نمایاند (فلاحی، .(1389 بنابراین اولین گام در این روش تهیه یک چک لیست دقیق است از آنچه سازمان در پی آن می باشد. شایان ذکر است چک لیست ذکر شده که از طریق انجام مصاحبه با کارشناسان و خبرگان مربوطه تدوین گردیده، مبنای طراحی پرسشنامه در این پژوهش بوده است. پس از توزیع پرسشنامه در بین گردشگران خارجی جزیره کیش، نتایج به دست آمده توسط نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. با توجه به رتبه به دست آمده از هر یک از عوامل، اثر احتمالی آنها (فرصت یا تهدید بودن) و یا (قوت یا ضعف بودن) در پتانسیل منطقه مورد مطالعه مشخص گردید.
-2-5 ماتریس ارزیابی عوامل خارجی( EFE)1
این ماتریس شامل چهار ستون می باشد، در ستون اول عوامل خارجی که بر توسعه گردشگر بین المللی در جزیره کیش تأثیر می گذارند در قالب فرصت ها و تهدیدها فهرست شده اند. سپس در ستون دوم با توجه به میزان اهمیت و حساسیت هر عامل، با مقایسه این عوامل با یکدیگر، ضریب اهمیتی بین صفر الی یک((0-1 به آن عامل ها تعلق می گیرد. درستون سوم با توجه به کلیدی یا عادی بودن فرصت ها و تهدیدها به ترتیب رتبه 4 یا 3 به فرصت ها و رتبه 2 یا 1 به تهدیدها اختصاص پیدا می کند در ستون چهارم، ضرایب ستون دوم و رتبه های ستون سوم برای هر عامل در هم ضرب می شوند تا امتیاز وزنی آن عامل (فرصت یا تهدید) مشخص شود. چنانچه جمع کل امتیاز نهایی در این ماتریس بیش از 2/5 باشد بدین معناست که فرصت های پیش رو، بر تهدیدها غلبه خواهد کرد و اگر این امتیاز کمتر از 2/5 باشد نشان دهنده غلبه تهدیدها بر فرصت ها خواهد بود (اعرابی،
.(22:1389 همان طور که در جدول((1 نشان داده شده است، تعداد 3 فرصت خارجی در برابر 15 تهدید خارجی، به عنوان عوامل خارجی مؤثر بر توسعه گردشگری بین المللی در جزیره کیش شناسایی گردید . اضافه بر این، جمع امتیاز وزنی در جدول فوق کمتر از 2/5 بدست آمده (مقدار (1/654 که نشان دهنده غلبه تهدیدها بر فرصت ها می باشد.
جدول (1) ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) امکان جذب گردشگر بین المللی به جزیره کیش
-3-5 ماتریس ارزیابی عوامل داخلی(IFE) 1
این ماتریس نیز شامل چهار ستون است، در ستون اول عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) فهرست می شوند. سپس در ستون دوم با توجه به میزان اهمیت و حساسیت هر عامل، ضریب اهمیتی بین صفر الی یک (0-1) به آن عامل تعلق می گیرد. در ستون سوم با توجه به کلیدی یا عادی بودن قوت ها و ضعف ها به ترتیب رتبه 4 یا 3 (به قوت ها) و رتبه 2 یا 1 (به ضعف ها) اختصاص پیدا می کند. در ستون چهارم، ضرایب ستون دوم و رتبه های ستون سوم برای هر عامل در هم ضرب می شوند تا امتیاز وزنی آن عامل (قوت یا ضعف) مشخص شود.
همانطور که در جدول (2) نشان داده شده است، تعداد 9 نقطه قوت داخلی در مقابل 8 نقطه ضعف داخلی به عنوان عوامل داخلی موثر بر جذب گردشگر بین المللی به جزیره کیش شناسایی گردید. علاوه براین طبق جدول فوق جمع امتیاز وزنی عوامل داخلی مقدار 2/4 را نشان می دهد که کمتر از 2/5 بوده و نشان دهنده غلبه نقاط ضعف بر نقاط قوت در جذب گردشگر بین المللی به منطقه مورد مطالعه می باشد.
نکته قابل توجه این است که اگرچه سه عامل "وجود آثار باستانی و تاریخی جزیره کیش مانند شهر حریره" و "وجود صنایع دستی و مراسم سنتی ویژه نظیر مراسم زار توسط بومیان جزیره کیش" و " برگزاری جشنواره ها و همایش های علمی، هنری و فرهنگی در جزیره کیش" در پیش نویس ابتدایی جزو نقاط قوت جزیره طبقه بندی شده بودند، اما براساس نتایج بدست آمده از پرسشنامه ها، عوامل فوق به عنوان نقاط ضعف جزیره در توسعه گردشگری بین المللی ارزیابی شدند. این مسئله بیانگر ضعف مدیریت گردشگری جزیره در معرفی و تبلیغ پتانسیل هایی نظیر آثار باستانی جزیره، توسعه و معرفی صنایع دستی جزیره و ایران، ناشناخته بودن آیین های سنتی نظیر مراسم زار و همچنین ناکافی یا ناکارآمد بودن همایش های علمی- فرهنگی برگزار شده در منطقه مورد مطالعه می باشد.
جدول (2) ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) امکان توسعه گردشگر بین المللی در جزیره کیش
-4-5 ماتریس عوامل خارجی و داخلی / ترکیبی 1(IE)
ماتریس IE بر مبنای دو بعد کلیدی بنا شده است که عبارتند از مجموع امتیازات وزنی ماتریس عوامل داخلی و خارجی (خلیلی شوینی، .(81:1377 ماتریس استراتژی ها و اولویت های اجرایی بر اساس استقرار داده ها در دو بعد اصلی شکل میگیرد:
-1 جمع امتیاز نهایی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی که بر روی محورX نشان داده می شود.
-2 جمع امتیاز نهایی ماتریس ارزیابی عوامل خارجی که بر روی محورY نشان داده می شود.
در ماتریس استراتژی ها و اولویت های اجرایی، این نمرات در یک طیف دو بخشی قوی 2/5) تا (4 و ضعیف 1) تا (2/5 طبقه بندی می شوند. در این ماتریس، چنانچه موقعیت منطقه مورد مطالعه از نظر نمرات عوامل خارجی و داخلی در ناحیه SO نمودار باشد، استراتژی تهاجمی؛ اگر در ناحیه ST باشد، استراتژی رقابتی؛ چنانچه در خانه WO باشد، استراتژی محافظه کارانه؛ و سرانجام، اگر در ناحیه WT باشد، استراتژی تدافعی پیشنهاد می گردد (هاشمی و همکار، .(1392
در شکل (1) با استفاده از ماتریس عوامل داخلی و خارجی و استقرار نمرات ماتریس های ارزیابی عوامل داخلی و خارجی بر روی آن، موقعیت استراتژیک منطقه مشخص گردیده است. چون جمع امتیاز نهایی عوامل داخلی بر روی محور X ها 2/401 و جمع امتیاز نهایی عوامل خارجی بر روی محور Y ها 1/654 است؛ بنابراین، طبق اصول مدیریت استراتژیک، موقعیت استراتژیک منطقه مورد مطالعه در ناحیه WT نمودار تعیین می گردد که متناسب با آن، استراتژی های تدافعی انتخاب خواهند شد و در ماتریس برنامه ریزی کمی استراتژیک، با ترکیبی از استراتژی های دو منطقه احتمالی آن( ST و( WO قرار خواهند گرفت. چون در صورت بهبود شرایط داخلی (با فرض ثابت بودن عوامل خارجی) نمره ماتریس تحلیل عوامل داخلی بیشتر از 2/5 خواهد شد و موقعیت استراتژیک منطقه از وضع تدافعی، به رقابتی (ST) تغییر خواهد یافت. همینطور، چنانچه شرایط خارجی حاکم بر منطقه بهبود یابد (با فرض ثابت بودن عوامل داخلی) نمره ماتریس تحلیل عاملی بیشتر از 2/5 شده و موقعیت استراتژیک منطقه از وضع تدافعی به محافظه کارانه (WO) انتقال میابد.
