بخشی از مقاله
چکیده
وقوع جرم همواره یکی از مهمترین چالش های زندگی اجتماعی بشر بوده است و مقابله با مجرمین همواره بخش مهمی از توان جوامع بشری را مصروف خود کرده است. از جمله نهادهای مهم در هر جامعه، نهادهای نظامی است که برای داشتن قدرت تحرک و کارایی این قشر لازم است که افراد نظامی در شرایط سالم و وضعیت بهینه ای قرار داشته باشند و نیز شرایطی فراهم شود تا این افراد به عنوان نهاد مجری نظم و نهادینه کردن قانون، خود را متعهد و مقید به پیروی از قوانین سازمانی خویش همراه سازند. همچنین باید شرایطی فراهم شود تا عوامل موجبه و تشدید کننده ارتکاب جرم، در نیروهای مسلح احصا شود.
از دیرباز در همه کشورها، وظیفه پاسداری از استقلال و تمامیت ارضی، به افراد نظامی و استقرار نظم و امنیت و تامین امنیت و آسایش عمومی به نیروهای مسلح سپرده شده است. اجرای این وظایف خطیر اقتضا می کند که نظم و انضباط پیش از همه، در این نهادها سایه گسترده و نظامیان ابتدا خود تابع اصولی باشند که از آن دفاع می کنند. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی سازوکارهای پیشگیری از بزه دیدگی سربازان وظیفه می باشد. تحقیق حاضر به روش اسنادی، تبیینی، تفسیری و کتابخانهای است و از جمله انواع تحقیقات توصیفی-تحلیلی است.
اطلاعات لازم با مطالعه کتابها، اسناد و مدارک و مجلات و جستجوی وب سایتها جمع آوری میشود. ولی محور اصلی مطالعات صورت گرفته، اسناد مرتبط با موضوع است. با استفاده از تبیین، تفسیر و توصیف اطلاعات جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند. نتایج حاصل از بررسی نشان می دهد، سربازانی که از حمایت های اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی برخوردار نیستند، در معرض خطر بیشتری از حیث بزه دیدگی قرار دارند. همچنین می توان نتیجه گرفت رویکردهای جرم شناختی در حقوق ایران نسبت به جرائم علیه سربازان، اغلب به صورت کیفری بوده و مساله تمامیت معنوی به طور پراکنده در حقوق ایران مورد توجه قرار گرفته است.
کلمات کلیدی: بزهدیدگی، سربازان وظیفه، جرایم نظامی، پیشگیری.
.1 مقدمه
وقوع جرم همواره یکی از مهمترین چالشهای زندگی اجتماعی بشر بوده است و مقابله با مجرمین همواره بخش مهمی از توان جوامع بشری را مصروف خود کرده است. رویدادهای جوامع گوناگون در مقابله با بزهکاری نشان می دهد که استفاده از سرکوب و بهرهگیری از شیوه های مرعوب کننده، سزادهنده و یا ناتوان کننده رویکرد غالب نظامهای سیاست جنایی در برخورد با پدیده مجرمانه بوده است.شاید بتوان یکی از مهمترین دلایل ایجاد نهادهایکیفری را نهایتا جلوگیری از تکرار جرم دانست. افزایش تجربه بشر در زمینه ثمر بخشی یا عدم ثمر بخشی برخورد کیفری با پدیده مجرمانه و گسترش آگاهی حاصل از مطالعات و تحقیقات جرم شناختی نشان می دهد که نمی توان به صرف استفاده از ابزار کیفری، امید به پیشگیری از وقوع جرم و کاهش میزان جرایم داشت.
و استفاده از ابزارهای دیگر گریز ناپذیر مینماید.بشر پس از گذراندن دوره های مختلف،از نظر حقوقی قضایی و تجربه و آزمون مکاتب مختلف جزایی، امروزه بیشتر به فکر اتخاذ تدابیر پیشگیرانه غیرکیفری است.ازجمله نهادهای مهم درهرجامعه،نهادهای نظامی است که برای داشتن قدرت تحرک و کارایی این قشر لازم است که افراد نظامی در شرایط سالم و وضعیت بهینه ای قرار داشته باشند ونیز شرایطی فراهم شود تا این افراد به عنوان نهاد مجری نظم و نهادینه کردن قانون،خودرا متعهد و مقید به پیروی از قوانین سازمانی خویش، همراه سازند و همچنین باید شرایطی فراهم شود تا عوامل تشدید کننده ارتکاب جرم، در میان سربازان وظیفه با استفاده از راههای پیشگیری غیر کیفری کاهش یابد.[1]
با توجه به وضعیت خاص نظامیان و مهم بودن دوران خدمت پرداختن به مسائل مرتبط ضروری در این راستا بزهریدگی در این بین نیز قابل توجه هست و در این راستا اصطلاح بزهدیده در زبان فارسی معادل عربی واژههای قربانی، مجنیعلیه و زیاندیده میباشد. در انگلیسی، واژه «Victim» - قربانی به همین معنا بکار رفته است.این مفهوم، در ادبیات بحث جرمشناسی و کتابهای حقوقی، تعریفهای متفاوتی را داراست، اما در مجموع میتوان آنها را به تعریف موسع و مضیق دستهبندی کرد. یکی از نهادهای موجود در هر کشور، نهاد نیروهای مسلح است. در واقع، نیروهای مسلح در همه ادوار تاریخ ملتها وجود داشتهاند. ریشه وجودی نیروهای نظامی را باید در دو امر جستجو کرد: آمادگی برای مقابله با خطر و دفاع در برابر تجاوز. یگان های نیروهای مسلح برای حفظ یکپارچگی و قدرت خود ناچار از سختگیری و اعمال مقررات و برقراری نظم میباشند.
لذا به لحاظ حفظ انضباط که جزء طبیعت این سازمانها است دای ره تخلفات و جرایم هم نسبت به سایر سازمانها از حساسیت بیشتر ی برخوردار است .با توجه و تحلیل در مسائل مرتبط با این پژوهش میتوان بیان داشت که نتایج پژوهش پیشرو نشان می-دهد که برای مقابله با بزهدیدگی سربازان وظیفه ضروری است تا نحوهی حفاظت فیزیکی ساختمان و یگانهای نظامی مورد بررسی جدی قرار گیردو در این زمینه نیز باید دقت بیشتری صورت گیرد.از سویی با توجه به اینکه داشتن سابقه کیفری و غیر کیفری سربازان وظیفه نقش عمده ای در ارتکاب جرم در بین آنان دارد.
توصیه می شود واحدی در مجموعه نیروهای مسلح تشکیل شود و بانک اطلاعاتی کاملا محرمانه ای از کلیه پرسنل کادر و غیر کادر بوجود آید و اطلاعات روانیB شغلی و اجتماعی آنان در این بانک ذخیره شود و در زمان پست افراد از اطلاعات آن بهره جویی شود تا از این طریق احتمال بروز رفتارهای ناهنجار کاهش یابد.[2] از سوی دیگر نظر به اینکه نیاز مالی می تواند به عنوان یک عامل در جرم قلمداد شود و از آنجا که سربازان وظیفه حقوق و مزایای آنچنانی ندارند. بنابراین شایسته است تعدیل اقتصادی مطلوبی در مسیر حقوق و مزایای آنان صورت گرفته و از حداقلهای مدنظر برخوردار گردند، تا پیشگیری حاصل شود.حال با درنظر داشتن این مسائل و با توجه به اینکه بزهدیدگی سربازان وظیفه بیشتر در محل پادگان انجام میپذیرد که با تدبیر مذکور قابل کنترل است؛ این پژوهش خواهد کوشید تا به تحلیل و بررسی سازوکارهای پیشگیری از بزه دیدگی سربازان وظیفه بپردازد .شیوه و روش این تحقیق تحلیلی- توصیفی است که با استفاده از منابع موجود در کتابخانههای مختلف و مراکز علمی معتبر صورت میگیرد.
.2 روش تحقیق و ابزار جمع آوری اطلاعات
روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای و اسنادی و استفاده از کتب مربوطه و سایر نشریات و ظرفیت محیط مجازی میباشد. زیرا این روش در واقع روی مکتوبات نظری، تاریخی، تحلیلی و موردی تمرکز عمیقی ایجاد کرده و فرآورده دقیقی را به ارمغان میآورد. در حالی که در روش میدانی این تمرکز، امکان ایجاد نداشته و بیشتر به آرای عمومی که از تخصص کافی نیز برخوردار نیستند، میپردازد. در ابتدا کتب مورد نیاز به صورت فهرستی طبقهبندی شده درآمده و بر اساس نیاز به بهرهبرداری که معیار آن فصلبندیهای تحقیق میباشد، مورد مطالعه قرار میگیرند و همزمان با مطالعه کتب مربوط به هر فصل، اقدام به فیشبرداری صورت میپذیرد و سپس تمامی فیشهای هر فصل، به نظم خاصی کنار هم قرار داده میشوند و پس از دخل و تصرف در آنها و همچنین افزودن یافتههای ذهنی محقق به تحلیلهای صورت گرفته متن اولیه هر فصل آماده میگردد.
و پس از اتمام این مراحل برای تمامی فصول و آماده شدن متن کل تحقیق، بازبینی صورت میگیرد و در نهایت متن نهایی تحقیق به انجام میرسد. در پژوهش حاضر شیوه گردآوری اطلاعات واساساً ساختار و سازمان تحقیق، توصیفی-تحلیلی و بر اساس هدف از نوع کاربردی است. در ضمن، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای است؛ به گونهای که از طریق بررسی آثار موجود و سوابق موضوع در کتابخانه ها و مراکز علمی و پژوهشی، اطلاعات لازم کسب گردیده است. همچنین به منظور غنای مباحث، کسب نظرات اساتید دانشگاهی و نیز مراجعه به مراجع دخیل در امور حقوقی و قضایی، گاه با مراجعه به برخی پایگاههای داده و جستجوی اینترنتی، مقالات معتبری در زمینه موضوع تحصیل شده است.
3. پیشگیری
»پیشگیری *«در لغت به معنای جلوگیری کردن ، دفع ، صیانت ، منع شدن ، جلو بستن ، جلوی وقوع چیزی را گرفتن و نیز اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از رخدادهای ناخواسته است. ان طور که برخی از علمای حقوق مطرح کرده اند ، پیشگیری امروزه بیشتر به معنای پیش رفتن و آگهی دادن است و دیگری به معنای هشدار دادن است.بحث پیشگیری از بزهکاری و بزه دیده گی از مباحثی است که در دهه های اخیر وارد حوزه جرم شناسی شده است . همانطور که می دانیم نخستین وظیفه سنتی مجازات ، ارعاب جمعی ، منصرف ساختن و یا باز داشتن از آنچه قانون گذار نهی کرده است می باشد . انریکو فری ایتالیایی نخستین کسی بود که از پیشگیری و جانشین های کیفری برای مهار جرم و مقابله با بزهکاری سخن به میان آورد.او با ارائه قانون اشباع جنایی نقش کیفر را در انصراف بزهکار از بزهکاری زیر سوال برد و کیفر را فاقد ارزش جمعی دانست . جرم شناسی با هدف پیشگیری از بزهکاری و پیشگیری از تکرار جرم به طبقه بندی
