بخشی از مقاله
چکیده
علم طب به دو بخش نظری و عملی تقسیم می شود. طب عملی به دو بخش پیشگیری و درمان تقسیم می شود. در طب سنتی به طب عملی پیشگیری، علم به حفظ الصحه گفته می شود. این علم، اصول شش گانه ای دارد که به آن سته ضروریه گفته می شود. یکی از اصول سته، اصول خوردن و آشامیدن است که از آن به اسباب الطعام یاد می کنند. این نوشتار کتابخانه ای سبک زندگی اسلامی را درزمینه اصول خوردن و آشامیدن به منظور پیشگیری از بیماری ها بر اساس احادیث نبوی - ص - مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.
هدف از این کار پژوهشی آن است، احادیث شریف نبوی - ص - در زمینه مذکور، بعد از تنقیح، کاربردی شده و یک اپیدمیولوژی سنتی در زندگی اجتماعی پدید آورد. یافته ها حاکی از آن است طب النبی فقط در حوزه حدیث باقی مانده و آن طور که بایسته و شایسته است در حوزه سبک زندگی کمتر مورد توجه واقع شده است. بنابراین ضرورت دارد آنهارا کاردبری کرد. زیرا علم النبی متصل به منبع علوم است و خطا و اشتباه در آن راه ندارد. این مطلب، اهمیت پرداختن به آن را آشکار می سازد.
مقدمه
انسان همواره به سلامت وبهداشت خود اهتمام ویژه ای داشته است. پیشینه علم طب به شکل گیری تمدن بشری برمی گردد، هرتمدن، به فراخور محیطی که در آن می زیسته و بیماری هایی که به آن مبتلا می گشتند، شاکله طب خود را بنیان گذاری نموده است. دراین راستا تمدن اسلامی نیز توسط بنیان گذار خود، دارای طب سنتی اسلامی گشته است. گذشته ازطب نظری در گفتار نبوی - ص - ، کردار آن بزرگوار درجهت حفظ بهداشت و سلامت خود و توصیه آن به مسلمین جهت حفظ بهداشت و سلامت جامعه، به عنوان سیره حضرتش درطب عملی ملحوظ است.
بخشی از این سیره نبوی - ص - به مقوله پیشگیری از بیماری و بخش دیگری به درمان می پردازد. در طب سنتی اسلامی از بخش اول به نام علم به حفظ الصحه، یاد می کنند. اصول شش گانه ای در حفظ الصحه وجود دارد که به آن سته ضروریه گفته می شود. یکی از آن اصول، اسباب الطعام است. در اسباب الطعام مواردی مورد مطالعه قرار می گیرد که به موجب رعایت آن در عادت و آداب خوردن و آشامیدن، از بروز بیماری پیشگیری می شود.
در این نوشتار پژوهشی، احادیث نبوی - ص - درزمینه عادت و آداب تناول به منظور پیشگیری از بیماری های گوارشی و سیستمیک، مورد بررسی سندی و دلالی قرار می گیرد. درهمین راستا پس از بررسی سندی، مدلولات حدیثی این گروه از احادیث نبوی - ص - به چهار وجه دلالت تقسیم شده و دلالت هرکدام از لحاظ محتوایی بررسی می گردد. در ابتدای بررسی محتوایی، برای تنویر مطلب یک یا دو حدیث از آن خانواده بیان می شود. سپس به بیان دلالت علمی محتوای آن دسته، پرداخته می شود.
در همین راستا، ابتدا سبب شناسی - اتیولوژی - بیماری های مرتبط با آن دسته حدیثی بیان گردیده، آنگاه فراگیری عمومی - اپیدمولوژی - نکات طبی منتزع ازآن را بررسی کرده و درصورت عدم اجرای آن درجامعه، در قالب اپیدمیولوژی، طرح پیشنهاد می شود. درنهایت با جمع آوری اپیدمیولوژی هرگروه، منشور اپیدمیولوژی سنتی بر اساس سیره نبوی - ص - در اسباب الطعام حفظ الصحه، پیشنهاد می گردد.
هدف این نوشتار پژوهشی، بیان اصول ومبانی اپیدمیولوژی سنتی برخاسته از سیره نبوی - ص - و ترویج آن در جامعه است. هدف از ترویج، کاربردی کردن سیره نبوی - ص - در اسباب الطعام است. این امر محقق نمی شود مگر با تنقیح احادیث مربوطه در گام اول و یافتن دلالت های علمی متنزع ازآن در گام دوم. پیشینه تحقیق کتابهای فراوانی همچون طب النبی جعفر مستغفری، احادیث پزشکی پیامبر - ص - و امثالهم نگاشته شده است ولی درهیچ یک از موارد، احادیث نبوی - ص - درطب تنقیح نگردیده است. وجه نوآوری این مقاله، بررسی سندی و دلالی بخشی از این احادیث و یافتن دلالت های علمی آن است.
.1 تعاریف و مفاهیم برخی از عبارات این نوشتار نیاز به تعریف دارند که ذیلا عرضه می شود.
1. .1 حفظ الصحه: تقدم حفظ سلامت بر بازیابی سلامت از دست رفته است - اخوینی،. - 1/8 :1349 به عبارتی دیگر، پیشگیری قبل از درمان را حفظ الصحه می گویند.
1. .2 اسباب الطعام: اسباب تندرستی وبیماری شش نوع است که طبیبان آن را » اسباب السته« گویند و عبارت است از: .1 هوا .2 حرکت و سکون .3 خواب وبیداری .4 طعام وشراب .5 استفراغ و احتقان .6 اعراض نفسانی - جرجانی، . - 10 :1393
2. بررسی سندی
با بررسی احادیث نبوی در زمینه چگونه خوردن و آشامیدن به منظور پیشگیری از بیماریها - ر. ک. طب و درمان در اسلام و طب النبی - چنین حاصل می شود که اکثر احادیث ازنظر سندی مرسل هستند و در بسیاری، اسانید آنها حذف گردیده است. بنابراین از نظر سندی نمی توان به آنها اعتماد کرد ولی نمی توان بخاطر ضعف سند، آن ها را کنار گذاشت بلکه محتوای آن را باید بررسی کرد تا به مضمون دلالی آن پی برد.
