بخشی از مقاله
چکیده:
در هر تمدّنی بخش گستردهای از اصول اعتقادی و جهانبینی در ارتباط با انسان تحول و تکامل یافته است. این اصول اعتقادی و جهانبینی، در رابطه با عوامل گوناگونی چون سطح بنیه اقتصادی، روش سیاسی حاکم بر جامعه و اصول قابل قبول جامعه و محیط زیست و فرهنگ و تمدن پدیدار میشود. اصول اعتقادی و سیره عملی و نظری پیامبر، شخصیت بزرگ مکتب اسلام، و معصومان در گسترش ساختار تمدن اسلامی - ایرانی اثر بسزایی داشته است - بیان مسئله - . این پژوهش تلاشی در جهت بررسی سیره نظری و عملی پیامبر و معصومان و نقش آن در پیشرفت تاریخی ایران میباشد.
پرسش اصلی این پژوهش این است که نقش سیره نظری و عملی پیامبر و معصومان در پیشرفت تاریخی ایران چیست؟ فرضیه این پژوهش نقش اساسی و بیبدیل سیره نظری و عملی پیامبر و معصومان در پایهگذاری این تمدن اسلامی- ایرانی عظیم است. به طوری که نهال این درخت تنومند با توان پیامبر اسلام کاشته شد و پایههای آن با هجرت پیامبر اسلام به شهر یثرب مستحکم گردید. تمدنی که فراسوی مرزهای حجاز را درنوردید و در شمار دینهای جهانی قرارگرفت.
همچنین استواری و شکوفایی این تمدن اسلامی - ایرانی مدیون موضعگیریها و تدابیر و سیره نظری و عملی معصومان است که با صبر و فداکاری و موعظه و با شهادت و حتی اسارت خود توانستند تحرکی نوین به جامعهی اسلامی بخشیده و آن را به پیش ببرند. دراین پژوهش سعی بر آن است با هدف گسترش نقش سیره نظری و عملی پیامبر و معصومان درپیشرفت تاریخی ایران و با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از شیوه اسنادی و تاریخی به بررسی نقش سیره نظری و عملی پیامبر و معصومان در پیشرفت تاریخی ایران بپردازیم.
مقدمه
در هر تمدّنی بخش گسترده ای اصول اعتقادی و جهان بینی در ارتباط با انسان تحول و تکامل یافته است. این اصول اعتقادی و جهان بینی، در رابطه با عوامل گوناگونی ازجمله بنیه اقتصادی، روش سیاسی حاکم بر جامعه و اصول قابل قبول جامعه و محیط زیست و فرهنگ و تمدن پدیدار می شود. بی تردید جهانبینی اسلامی و سیره عملی ونظری پیامبراکرم شخصیت بزرگ مکتب اسلام و معصومان در گسترش ساختار تمدن اسلامی - ایرانی اثر بسزایی داشته است .یکی از منابع شناخت احکام، از نظر اسلام ، سیره پیا مبراکرم ومعصومان - ع - است، یعنی غیر از گفته هایشان سیره و روششان نیز منبعی برای شناخت است.همه معصومین - ع - با رفتارهایشان علیه دستگاه ظلم و ستم قیام کردند ولی مشکل مبارزاتی آنها با هم متفاوت بود .
بنابر مقتضیات زمان، تفاوتهایی داشت. یکبار به صورت علنی و دست به شمشیر بردن مانند قیام امام حسین - ع - و یکبار به صورت غیر علنی - تقیه و صلح - مانند امام موسی - ع - و صلح امام حسن صورت می گیرد .حتی از نظر شیوه زندگی کردن هم تفاوت هایی دیده می شود ، حضرت پیامبر و علی - ع - زندگی داشتند .ولی سایر ائمه مثلاً امام صادق - ع - عکس آن بزرگواران بود به ظاهر تناقص و تعارض دیده می شود قیام در مقابل سکوت وتقیه صلح ، زهد در مقابل تجمل . همان طور که گفته شد، دوره هر معصومی به افتضای زمان فرق می کرد ، در زمان پیامبر - ص - و علی - ع - چون مردم از نظر مالی ضعیف بودند در نتیجه پیشوای آنان نمی توانستند در ناز و تنعم باشند و می بایست مانند سایر مردم زندگی می کردند چون این از اصول عقیده شان بود .
ولی در زمان معصوم دیگر مثلاً دوره امام صادق - ع - دقیقاً عکس آن دوره بود. همچنین مساله قیام و سکوت هر کدام زمان و شرایط خاص خود را می طلبید پس این تعارضی است که خود اسلام به وجود آورده ، یعنی روح زنده وسیال تعلیمان اسلامی آن را ایجاد می کند بنابر این تعارضها در واقع درس تعلیم است نه تعارض و تناقص، درس بسیار بزرگ و پر معنی و آموزنده ای است. از سوی دیگر تمدن نوع خاصی از توسعه مادی ومعنوی درجولمع بشری است که شامل مجموعه ای از پدیده ها ی اجتماعی قابل انتقال ،حاوی جهان بینی مذهبی، اخلاقی، زیبا شناختی وهنر ،امودفنی وعلوم مشترک درهمه اجزای یک جامعه وسیع ویادر چندین جامعه مرتبط با یکدیگراست.
در هر تمدّنی بخش گسترده ای اصول اعتقادی وجهان بینی در ارتباط با انسان تحول و تکامل یافته است .این اصول اعتقادی وجهان بینی ، در رابطه با عوامل گوناگونی چون سطح فرهنگ، بنیه اقتصادی، روش سیاسی حاکم بر جامعه و اصول قابل قبول جامعه و محیط زیست پدیدار می شود.. بی تردید جهان بینی اسلامی و سیره عملی ونظری پیامبرشخصیت بزرگ این مکتب ومعصومان در گسترش ساختار تمدن اسلامی - ایرانی اثر بسزایی داشته است.
بنابراین علی رغم تفاوت در رفتارها و سیره نظری و عملی پیامبر و معصومان در مبارزه با دشمنان، اما نقش اساس و بیبدیل سیره در پایه گذاری تمدن اسلامی - ایرانی عظیم است. به طوری که نهال این درخت تنومند تمدن اسلامی و ایرانی با توان پیامبر اسلام کاشته شد و پایههای آن با هجرت پیامبر اسلام به شهر یترب مستحکم گردید. تمدنی که فراسوی مرزهای حجاز درنوردید و در شمار دین های جهانی قرارگرفت.
همچنین استواری و شکوفایی این تمدن اسلامی - ایرانی مدیون موضع گیری ها و تدابیر و سیره نظری و عملی معصومان است که با صبر و فداکاری وموعظه وباشهادت وحتی اسارت خودتوانستند تحرکی نوین به تمدن اسلامی - ایرانی بخشیده است وآن را به پیش ببرند.ضرورت انجام پژوهش حاضر متاثراز اهمیت بی بدیل و اساسی نقش سیره نظری وعملی پیامبر درپایه گذاری تمدن اسلامی - ایرانی است. به طوری که قبلا هم ذکر شد نهال این تمدن اسلامی - ایرانی با توان پیامبر اسلام کاشته شد واستواری وگسترش این تمدن اسلامی - ایرانی فراسوی مرزهای حجاز وجهان اسلام،مدیون موضع گیری ها و تدابیر و سیره نظری و عملی معصومان است.
این پژوهش کاوشی است در زمینه نقش سیره نظری و عملی پیامبر و معصومان در پیشرفت تاریخی ایران - تمدن اسلامی - ایران، ایران بعدازاسلام - و تلاشی است در جهت گسترش نقش سیره نظری وعملی پیامبر ومعصومان در پیشرفت تاریخی ایران.از این رو در این پژوهش سعی براین است،بانگاهی توصیفی وتحلیلی به موضوع وبااستفاده از شیوه اسنادی وکتابخانه ای،نقس سیره نظری وعملی پیامبر ومعصومان در پیشرفت تاریخی ایران بررسی شود وبه این نکته پرداخته شود که آیا سیره نظری وعملی پیامبر ومعصومان در پیشرفت تاریخی ایران - تمدن اسلامی - ایرانی،ایران بعداز اسلام - نقش داشته است. نوآوری این پژوهش در این است که بیشتر مقالات و کتابهای موجود شیعه با زبان فارسی به صورت یکجانبه به بررسی سیره عملی پیامبر وائمه معصوم پرداخته است وکمتر به بررسی نقش سیره عملی ونظری پیامبر در پیشرفت تاریخی ایران پرداخته است.در نتیجه نقش سیره عملی ونظری پیامبر وائمه در پیشرفت تاریخی ایران نوآوری این پژوهش محسوب می شود.
چارچوب نظری پژوهش:
از ان جایی که نهال تمدن اسلامی ایرانی با ورود پیامبر اسلام به شهرمدینه وتوان پیامبر اسلام کاشته شد .در نتیجه سیره عملی ونظری پیامبر اکرم در تمام ابعاد زندگانی از حوزه اخلاق گرفته تا سیاست الگویرای ائمه بعد از وی قرار گرفت .همانطور که قبلا ذکر شد نهال این تمدن اسلامی ایرانی با توان پیامبر کاشته شد اما استواری وگسترش این تمدن فراسوی مرزهای جهان اسلام مدیون موضع گیری ها ائمه معصومان در شرایط متفاوت وپیاده کردن انواع زفتارها در موقعیت متناسب باآن می باشد.در نتیجه چارچوب این پژوهش سیره نبوی می باشد.که در ذیل پژوهش به سیره نبوی اشاره شده است.
