بخشی از مقاله
چکیده
عرفان وتصوف نوعی مسافرت شخصی وتجربی است که فرد درعین بی خویشی ،خدارا درخود احساس می کند از آن جا که درتعالیم اسلام - آیات و روایات - توجه ویژه ای به سفر گردیده، مشایخ عرفان و تصوف نیز در آثاروگفتارخود به این مهم توجه خاص داشته اند. بیشترمولفان صوفیه نظیر مستملی بخاری، قشیری ، غزالی ، نسفی ، میبدی ، هجویری، عبدالرزاق کاشانی ، قطب الدین شیرازی و... فصلی از آثارخود را به سفر وآداب آن اختصاص داده اند.
وجه اشتراک دیدگاه همه این عارفان مبتنی بر این است که یکی از مقدمات سیر وسلوک عرفانی سیر در آفاق وانفس است. دراین مقاله کوشش شده است سفر در آیینه آیات و روایات ، تقسیم بندی سفرازدیدگاه عرفا، دلایل، منشا ، فواید، آداب ،شرایط و لوازم سفردر آثار عرفانی تا پایان قرن هفتم هجری مورد واکاوی قرارگیرد ونظر بزرگان موافق و مخالف سفرو سیر آفاق از منظر مولانا درمثنوی تحلیل بررسی شود.
مقدمه :
عرفان وتصوف که هدفش شناخت خدا از راه دل است ، خود نوعی مسافرت شخصی وتجربی است که فرد درعین بی خویشی خدا را درخود احساس می کند. خداوند متعال در موارد زیادی از آیات قرآن کریم ، مردم را به سیر وسفر فرا خوانده است تا از سرنوشت پیشینیان عبرت گیرند، نشانه های حق را درزمین مشاهده کنند و بیندیشند تاحق بر آنان آشکار شود.
سفر دراحادیث نبوی :
سافروا تصحوا وتغنموا وترزقوا - پاینده: 2536حدیث - - 1725 وسافروا تصحوا - همان:- - 1349 لسفره فی سبیل ا... خیر من خمسین حجه - همان: - - 2226 سه کس اند که بر خدا لازم است دعایشان را رد نکند روزه دار تا افطار کند ، ستم دیده تا از او ستم دفع شود ومسافر تا به وطن بر گردد. - همان: - 1255 می خواهی تورا از کسی که از همه بدتر است آگاه کنم آن کس که تنها غذا بخورد وبه کسی چیزی ندهد وتنها سفرکند وبنده ی خود رابزند . - همان: - 464 الرفیق قبل الطریق - همان: - - 480 الزاد قبل الرحیل - همان: - 1336 السفر قطعه من العذاب - همان - - 1766: دعای سفر - قشیری،1376، -
سفردرآثارعرفانی:
از آن جاکه در تعالیم اسلام به سیر وسفر عنایت ویژه ای شده است، بیشتر عرفا ومولفان صوفیه نیز در آثار وگفتار خویش به این مهم توجه خاص نموده ، فصلی از آثارخویش را به سیر آفاق وچگونگی آن اختصاص داده ،در آن از شرایط و آداب سفر سخن به میان آورده اند . جرجانی در تعریفات می گوید:» سفرتوجه دل به حق از راه ذکراست - «.سجادی ، - 466 :1373 یکی ازمقدمات سیر وسلوک عرفانی سیر در آفاق و انفس است و این برداشتی است از آیه »سنریهم آیاتنا فی الآفاق وفی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق - «فصلت - 53/ - سجادی ، - 42 :1373 باید ابتدا از آفاق گذرکرد تا به انفس رسید.
