مقاله شپشک ریشه یونجه ، Neomargarodes sp . ( Hemiptera : Coccoidea : Margarodidae )

بخشی از مقاله

چکیده- شپشکهاي، Neomargarodes spp. متعلق به قبیلهي Margarodini، خانوادهي Margarodidae، هستند و از قسمتهاي زیر زمینی گیاهان میزبان تغذیه مینمایند. طی بررسیهاي سال 1389، شپشک Neomargarodes sp.، از روي ریشه یونجهي زراعی، Medicago sativa، استان کرمانشاه، جمعآوري گردید . یکی از خصوصیات منحصربفرد، مادهي بالغ، Neomargarodes، وجود پاشنهي بسیار مشخص، در قاعدهي ناخن پاهاي جلو است؛ این گونه با داشتن پاشنهي مضاعف با سایر گونهها متفاوت است.

خصوصیات مشترك این گروه از شپشکها، وجود پاهاي کاونده و قوي، ران کوتاه و قطور، طول ساق+پنجه، کوتاهتر از ران و قطر هر یک از آنها کمتر از نصف قطر ران میباشد؛ بدن پوشیده از موهاي نازك و بلند؛ روزنههاي تنفسی سینهاي دو جفت و شکمی 7-8 جفت است؛ آتریوم هریک از روزنههاي تنفسی، حاوي صفحات غربالی است. خصوصیات مرفولوژیکی، ماده بالغ، بر اساس پرپاراسیونها است و با استفاده از میکروسکوپ نوري، مجهز به دوربین اوکولر، از خصوصیات مهمتر عکس تهیه شد.

-1 مقدمه

گروهی از شپشکهاي خانواده ي Margarodidae روي ریشهي گیاهان تغذیه مینمایند؛ - Morrison - 1928 این خانواده مارگارودیده را بر اساس خصوصیات مرفولوژیکی، شپشکهاي ماده، به پنج زیرخانواده تقسیم کرد. از جملهي آنها، زیرخانواده ي Margarodinae به سه قبیله تقسیم گردید، که قبیله Margarodini شامل کلیهي مارگارودیده- هاي خاکزي - شپشکهاي ریشه - میباشد. چند سال بعد Jakubski - 1965 - ، خانوادهي Margarodidae را به چهار زیرخانوادهي Porphyrophorinae, Eumargarodinae, Neomargarodinae, Margarodinae تقسیم کرد. این 4 زیرخانواده همان مارگارودیدههاي سیست فرم، Cyst form margarodides، هستند که تحت عناوین شپشک- هاي ریسه، مرواریدهاي زمینی، Ground pearls، شپشک- هاي غولآسا، Giant scales، و شپشکهاي مارگارودیده خاکزي، Hypogeic margarodides، نیز معروفند.

اندازه بدن شپشکها ي مارگارودیده بین 1,5 الی 35 mm متغیر است؛ اما اغلب آنها بزرگتر از سایر شپشکهاي گیاهی هستند؛ - Williams & Watson, 1990; Morrson, 1928 - ؛ بدن این حشرات، بیضی شکل، داراي دو جفت روزنه- هاي تنفسی قفس سینهاي و معمولاً هفت جفت روزنههاي تنفسی شکمی می باشند. روي بدن معمولاً پوشیده از مو و صفحات میکروسکوپی غربال مانند، ترشح کنندهي موم است . - Gholami, 2011; Vahedi & Gholami, 2011 - شاخک6-7بندي ، اغلب بندها داراي موهاي حسی ضخیم و گوشتی هستند؛ بند انتهایی، علاوه بر موهاي حسی ضخیم و گوشتی نسبتا بزرگ، داراي موهاي معمولی خیلی بلند است؛ پاهاي جلو بسیار قوي و از نوع کننده است. براي حرکت در زیرخاك سازگار شدهاند؛ منفذ تناسلی ساده و کیسهاي است؛ منفذ مخرجی لولهاي بوده و داراي حلقهي اسکلروتینی ساده میباشد - Vahedi & Hodgson, 2007; Jakubski, .1965 -

-2 مواد و روشها

در مزارع متروکه یونجه، شمال شرق استان کرمانشاه، شهرستان سنقر، بطور تصادفی، متوجه بوتههاي آلوده شدیم. آنها با بیل ریشهکن و مورد بازدید قرار گرفتند. بوتههاي آلوده جمعآوري، همراه با نمونهها درشرایط معمولی آزمایشگاه تا خروج حشرات کامل از درون سیست، نگهداري شدند؛ پس از شپشکهاي خاکزي مارگارودیده، بر روي ریشه، طوقه و ریزوم گیاهان میزبان مستقر شده و از شیره ي آن تغذیه میکنند همزمان با اولین پوست اندازي شاخک و پاها نیز از بدن جدا شده پورهها سن دوم به صورت سیست در میآیند؛ سیستها گرد، داراي پوشش مومی هستند . - Vahedi, 1992 -

شپشکهاي Margarodidae داراي 83 جنس و 459 گونه می باشند ، که از این تعداد، 10 جنس و 110 گونه، متعلق به شپشکهاي قبیله ي Margarodini یا شپشکهاي ریشه هستند - . - Foldi, 2001 به علت زندگی پنهان این شپشکها، به نظر میرسد که تعداد زیادي    از این گروه در ایران هنوز ناشناخته ماندهاند.  هدف از این مطالعه،    بررسی    خصوصیات میکرسکوپی،  مادههاي  بالغ    شپشک    ریشه    یونجه، Neomargarodes sp. میباشد.         ظهور، حشرات ماده در شیشههاي حاوي الکل %75 قرار گرفت و پس شفافسازي و رنگآمیزي از نمونهها پرپاراسیون تهیه شد؛ با استفاده از میکرسکوپ نوري، مجهز به اکولر، از خصوصیات مهم مرفولوژیکی عکس تهیه شد و براي وضوح بیشتر، بعضی از آنها ترسیم گردید.

-3    نتایج     

خصوصیات    مرفولوژیکی،  مادههاي  بالغ،  شپشک  ریشه یونجه،    sp.    : Neomargarodes شپشکهاي نئومارگارودز داراي دو شکلی جنسی هستند؛ نرها بالدار، کوچکتر، داراي چشم مرکب و همچنین  داراي تاژکهاي مومی سفید رنگ و بلند در انتهاي بدن هستند، اما مادهها بدون بال، بزرگ و داراي چشم ساده و اما فاقد تاژك مومی در انتهاي بدن هستند؛ مادهها داراي بدنی کرمی رنگ، تخممرغی شکل و پوشیده از موهاي بلند هستند؛ میانگین طول بدن 6 و عرض آنها 4 میلیمتر میباشد. بدن افراد بالغ 12 بندي است، بهطوري که قفس سینه از سه بند و شکم از 9 بند تشکیل شده است.

پوست بدن نمونههاي زنده نرم و قابل انعطاف میباشد به طوري که هر بند بدن داراي تراکمی از موهاي بلند، Long hair-like setae و صفحات دایرهاي غربالمانند، Multilocular disc-pores، میباشند؛ صفحات غربال مانند با غدد ترشح کنندهي موم در زیر پوست در ارتباط میباشند. قبل از تخمریزي ، کیسه  ي تخم، حاصل از رشتههاي مومی سفیدرنگ، ترشح میگردد. موهاي بلند روي بدن به رنگ طلایی، به طول 700-1000m و تراکم آنها بیشتر از تراکم صفحات غربالمانند است.

هر چند تراکم موها و صفحات غربالمانند درانتهاي بدن نسبتا بیشتر است. صفحات غربالمانند اطراف منفذ تناسلی و مخرج، داراي منافذ بیشتري نسبت به سایر قسمتهاي بدن هستند. به همین علت تراکم رشتههاي مومی سفیدرنگ در انتهاي بدن، کیسهي تخم، نسبت به سایر قسمتها، خیلی بیشتر است. شاخکها 6 بندي و استوانهاي شکل می باشند ؛ لبهي جلویی بندهاي 2 تا 5 داراي یک ردیف موهاي گوشتی ریز است؛ بند قاعدهاي شاخک عریضتر و بند انتهایی، ریزتر از سایر بندها است - شکل. - 1