بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش برای طراحی آموزشی، فراهم کردن امکانات یادگیری است؛ زیرا انتخاب فعالیت های یادگیری مؤثر و مناسب، عامل مهمی در فرآیند طراحی یک درس محسوب می شود. قبل از شروع آموزش، معلم باید همه چیز را پیش بینی و آماده کند و برنامه ی خود را بنویسد؛ اما با توجه به این که فرآیند تدریس، هیچگاه نمی تواند کامل باشد، برنامه های طراحی شده باید انعطاف پذیر، مرتب و به روز گردند. یک برنامه آموزشی خوب باید به نحوی نوشته شود که دستیابی به قابلیت و صلاحیت مورد نظر را تضمین کند.
روش پژوهش حاضر علمی مروری بوده که به تک تک مباحث می پردازیم.
مقدمه
طراحی آموزشی فرایندی است که در زمان آماده سازی یک فعالیت آموزشی طی می شود وجود یک چارچوب مشخص و نظام مند برای برای تنظیم اهداف یادگیری، تهیه محتوای آموزشی و انتخاب روش های آموزشی مناسب، تصمیم گیری در مورد آنچه که قرار است در طی یک فعالیت آموزشی به دست آید و نحوه به دست آوردن آن را امکان پذیر می سازد. و البته اهداف کلی، این دسته از اهداف که جهت کلی حرکت در طی یک برنامه آموزشی را مشخص می کنند و سبب هماهنگی کلیه فعالیت های آموزشی می شوند، معمولا به صورت عبارت های کلی و مبهم بیان می شوند، قابل تفسیر بوده و در مقایسه با اهداف اختصاصی یا یا رفتاری تحقق آنها نیاز به مدت زمان بیشتری دارد و اهداف اختصاصی، این دسته از اهداف آموزشی، دارای جنبه های عملی بیشتر بوده و واضح
و روشن بیان می شوند و به همین دلیل قابل تعبیر و تفسیر نخواهند بود.
اهداف اختصاصی برخلاف اهداف کلی محدودتر، مشخص تر و قابل اندازه گیری هستند و آنچه انتظار داریم در فراگیر پس از یادگیری مطلبی خاص رخ دهد، را مشخص می کند. ساده ترین راه برای نوشتن اهداف جزیی ,تنظیم انها بر اساس رئوس مطالب است.
در این پژوهش به توضیح کامل و مراحل طراحی اموزشی می پردازیم.
چگونه فرآیند آموزش را طراحی کنیم؟
تدریس[Teaching] چیست؟
از تدریس، همانند یادگیری، تعریفهای مختلفی ارائه شده است. بعضی، تدریس را »بیان صریح معلم درباره آنچه باید یاد گرفته شود« می دانند و گروهی دیگر تدریس را »همورزی متقابلی می ?دانند که بین معلم، دانش آموز و محتوا در کلاس درس جریان دارد.عدّه« ی زیادی از مربیان و متخصصان آموزش و پرورش، تدریس را »فراهم آوردن موقعیت و فرصتهایی که یادگیری دانش آموزان را تسهیل کند«، نامیده اند. از بررسی مجموعه ی تعاریف ارائه شده می توان نتیجه گرفت که »تدریس، فعالیتی تعاملی و منظم و هدفمند بین معلم و دانش آموز به منظور تسهیل یادگیری است.
عوامل اصلی چنین فعالیتی عبارتند از: طراحی، اجرا و ارزشیابی. طراحی پایه و اساس اصلی این فرآیند است که دو عامل دیگر یعنی اجرا و ارزشیابی بر آن استوار هستند و تحقق مطلوب آنها وابسته به کیفیت طراحی آموزشی است.
طراحی [Desigining] آموزشی چیست؟
طراحی آموزشی، پیش بینی و تنظیم رویدادهای آموزشی بر اساس اهداف، محتوا و امکانات موجود با توجه به ویژگیها و ساخت شناختی دانش آموزان است. طراحی آموزشی، خواه مربوط به یک دروه کامل یا به یک جلسه ی آموزشی باشد، از اهمیت خاصی برخوردار است. توجه و دقت در تنظیم آن می تواند موجب کارایی و اثر بخشی تدریس شود. طراحی آموزشی ممکن است به دو صورتِ خُرد و کلان، انجام گیرد. طراحی در سطح کلان مربوط به شورای برنامه ریزی درسی و متخصصان آموزشی است؛ اما طراحی در سطح خُرد، کلاً بر عهده ی معلم است.
در فرآیند طراحی خُرد، توجه باید بیشتر به حصول صلاحیتها و قابلیتهای مورد انتظار، جلب شود و با نگرشی سیستمی و نظام مند، مجموعه ی عناصری را که در یادگیری دانش آموزان مؤثرند، در نظر گرفت. معلم باید کل محتوای آموزشی را به اجزای قابل تدریس که معمولاً به نام »جلسات درس یا تدریس« نامیده می شود، تقسیم کند و مشخص سازد که بر اساس زمان منظور شده، چند جلسه یا ساعت در طول ترم و یا سال تحصیلی تدریس خواهد داشت و در هر جلسه چه موضوعی و با چه اهدافی دنبال خواهد شد.
مراحل طراحی آموزشی
هدف از طراحی آموزشی، فراهم کردن امکانات یادگیری است؛ زیرا انتخاب فعالیت های یادگیری مؤثر و مناسب، عامل مهمی در فرآیند طراحی یک درس محسوب می شود. قبل از شروع آموزش، معلم باید همه چیز را پیش بینی و آماده کند و برنامه ی خود را بنویسد؛ اما با توجه به این که فرآیند تدریس، هیچگاه نمی تواند کامل باشد، برنامه های طراحی شده باید انعطاف پذیر، مرتب و به روز گردند. یک برنامه آموزشی خوب باید به نحوی نوشته شود که دستیابی به قابلیت و صلاحیت مورد نظر را تضمین کند. در فرآیند طراحی می توان از الگوهای مختلف استفاده کرد؛ اما در تمام الگوها، حداقل چهار مرحله یا گام اساسی را باید مورد توجه قرار داد. این مراحل عبارتند از:
مرحله اول : تحلیل و تنظیم هدفهای آموزشی
مرحله دوم : تحلیل موقعیت آموزشی
مرحله سوم : تحلیل و تعیین محتوا، روش و وسیله ی آموزشی
مرحله چهارم : تحلیل و تعیین نظام ارزشیابی
- مرحله اول : تحلیل و تنظیم هدفهای آموزشی
هدفهای آموزشی، بیان کننده ی وضعیت مطلوب در یک رویداد آموزشی هستند. هدفهای خوب تنظیم شده حداقل باید دارای چهار ویژگی زیر باشند:
1. دانش آموزان، محور باشند؛ یعنی بر اساس فعالیت های دانش آموزان تنظیم شوند.
2. توصیفی از نتایج یادگیری باشند.
3. صریح، روشن و قابل فهم باشند.
4. قابل مشاهده و اندازه گیری باشند.
