بخشی از مقاله
چکیده
امروزه آموزش از کلیدیترین عناصر آمادهسازی دانشآموختگان جهت کاربرد هدفمند دانششان در عرصههای مختلف اجتماعی، آموزشی، اقتصادی، سیاسی و... است. یکی از مهمترین ابزارهای آموزش جهت نیل به این هدف، استفادهی هدفمند از روشهای تدریس فعال است؛ روشهایی که یادگیرندگان را در فرایند آموزش فعال کرده و با گسترش تجارب فعال دانشآموز در این فرایند، دستیابی به اهداف آموزشی را تسریع میکند. هدف از این تحقیق، ارائهی یک الگوی آموزشی جامع از روشهای فعال تدریس، به منظور افزایش یادگیری یادگیرندگان و رسیدن آنها به مهارتهای تفکر سطح بالاتر میباشد.
بدین منظور، در این تحقیق، ابتدا به معرفی مختصر چندین الگوی یادگیری فعال از قبیل الگوی یادگیری زایشی، الگوی پنج مرحلهای و الگوی چهارمؤلفهای پرداخته شد و در نهایت مدلی تلفیقی از این سه الگو ارائه شد. در پایان این نتیجه حاصل شد که استفاده از مدل تلفیقی از روشهای تدریس فعال، ضمن دربرداشتن مزایای هر یک از الگوها به طور جداگانه، دارای احاطهی دو فعالیت اطلاعات به موقع و ارزشیابی در سرتاسر فرایند آموزش است که این موجب میشود آموزش به طور مدوام تحت نظارت باشد و در صورت لزوم، تغییرات و اصلاحاتی در آن اعمال شود.
مقدمه
امروزه آموزش به عنوان یکی از توانمندترین ابزار برای پیشرفتهای انسانها مطرح شده است، همهی کشورها کلید توسعه و پیشرفت بلامنازعه خود را در تمام ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و فنی در نظام آموزشی کارآمد جستجو می کنند. آنان برای دستیابی به این رسالت خطیر و سترگ در تکاپوی آماده سازی مدارس قدرتمند برای پاسخگویی به نیازهای کودکان، نوجوانان و جوانان در هزاره سوم اند.
پرواضح است که نیازهای امروزین نسل حاضر سقفی بهمراتب فراتر از نیازهای نسل دیروز داشته و قطعاً نسل فردا، خواستهها و نیازهای نسل امروز را بر نمیتابد. در جامعهی اطلاعاتی فراصنعتی، مدرسه دیگر فقط بعنوان جلوهی اصلی نهاد آموزش و پرورش مطرح نیست؛ بلکه درچنین جامعهای آموزش و پرورش فارغ از زمان خاص و بیرون از مکان معینی همه جایی و زندگی مدار است، بنابراین در این عصر مدارس باید قدرتمند و پاسخگو باشند.
این مدارس با الگو قرار دادن روشهای نو، رویکردی خلاق و مبتنی بر نوآوری را هدف خود قرار داده و برای ماندگاری در هزارهی سوم باید واجد ویژگیهایی باشند که یکی از این ویژگیها: جایگزین کردن روشهای آموزش سنتی به پژوهش محوری است - بهروزی، . - 1388 روش تدریس از جملهمولّفههای اصلی برنامه درسی و از مراحل مهم طرّاحی آموزشی محسوب می شود. نظریه پردازان برنامهی درسی معتقدند که با استفاده از روشهای تدریس، میتوان به اهداف سیستم آموزشی دست یافت؛ اهدافی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر این روش-ها هستند
روشهای فعال تدریس، روشهایی هستند که فعالیت دانشآموز را در رابطه با نیازهای او برمیانگیزند. تکنیکهایی که در این روشها به کار میرود، پیرو رشد ذهنی و روش اجتماعی شدن دانشآموزان است - فضلیخانی، 2006، به نقل از امامریزی، نجفپور و میرشاهجعفری، . - 2013 این روشهای فعال، مستلزم فعالیت دانشآموزان است
جان دیویی تأکید زیادی بر تجارب یادگیرنده در طول یادگیری دارد. او در کتاب خود به نام »تجربه و آموزش«5 میگوید: »دانشآموز موجود فعالی است که در محیط مداخله میکند و با آن تعامل دارد. دانشآموز از طریق فعالیتهایش یاد میگیرد و از طریق تعامل در محیط، رفتارهایش را گسترش میدهد.« طبق گفتهی جان دیویی، نقش معلم، هدایت تفکر است و باید به طور مداوم اندیشهی دانشآموزان را تحریک کند
برای رسیدن به این شرایط یادگیری و خلق دانش نو، معلم باید از طریق انتقال تجربه، نقش تسهیل کننده و هدایت گری را به عهده گیرد؛ فردی که همواره با دانشآموزان فکر میکند، عمل میکند و در نهایت از طریق همآموزی یاد میگیرد. برای حل مشکل نبودن حس کنجکاوی و مشارکت دانشآموزان، روشهای تدریس فعال میتوانند مؤثر باشند
استفاده از روشهای فعال تدریس باعث تقویت اعتماد به نفس در دانشآموزان می-شود، مهارتهای ذهنی و عملی در دانشآموزان پرورش مییابند، جو خود تنظیمی بر کلاس حاکم میشود، به تفاوتهای فردی توجه میشود و زمینه برای نو آوری و خلاقیت فراهم میشود. در این رویکرد، همیاری و فعالیت گروهی جایگزین رقابتهای آموزشی میشود - میلر و پیترسون2، . - 2003 در نتیجه به نظر میرسد یکی از کارهای مهم و ضروری در امر تعلیم و تربیت، تجهیز نمودن معلمان با روشهای مناسب و فعال یاددهی یادگیری است. روشهایی که هدفشان افزایش تعامل، همکاری و رفاقت بین دانشآموزان و "یادگیری چگونه یادگرفتن" باشد
بنابراین هدف این پژوهش طراحی الگوی آموزشی جامع به منظور افزایش یادگیری و رسیدن یادگیرندگان به مهارتهای تفکر سطوح بالاتر میباشد.
در ادامه به معرفی الگوی طراحی یادگیری زایشی، الگوی پنج مرحلهای بایبی و الگوی چهار مؤلفه ای پرداخته میشود و بر اساس این الگوها روشی تلفیقی ارائه خواهد شد.
