بخشی از مقاله
چکیده
دانشگاه ها عمده ترین مراکز تولید و اشاعه دانش هستند. ایجاد نوآوری ها و در نتیجه خلق دانش جدید از دیرباز از مهم ترین کارکردهای موسسات دانشگاهی به شمار آمده و در این راستا بیشترین اهتمام جامعه دانشگاهی در ارتقاء دانش و تقویت سرمایه های فکری با بهره مندی از منابع موجود بوده است. این منابع نه تنها شامل منابع اطلاعاتی، بلکه نیروهای فکری و منابع انسانی نیز می باشند که لازم است با بکارگیری شیوه های صحیح مدیریت، شناسایی و به گونه ای سازمان یافته، مورد بهره برداری قرار گیرد. این مقاله با استفاده از روش تحقیق آمیخته تشریحی و روش فرا تحلیل، پس از بررسی وضعیت مدیریت دانش در دانشگاه های دولتی شهر تهران و شناسایی موانع، چالش ها و عوامل تسهیل کننده آن به ارائه مدلی جامع در سه لایه بنیادین - لایه شناختی، لایه تکنولوژی، لایه اجرایی - جهت پیاده سازی مدیریت دانش در دانشگاه ها نموده است.
مقدمه
برای طراحی یک نظام مدیریت دانش و یا ارتقاء سطح آن در یک سازمان، لازم است تا ابتدا شناخت کاملی نسبت به ماهیت و اهمیت دانش و مدیریت دانش در سازمان داشت و با شناخت مولفه ها و کارکردهای آن و در جهت دستیابی به مزایای راهبردی حاصل از پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان، به بسترها و زمینه های موفقیت آن و نحوه برقراری تعامل و تعادل میان این عوامل، توجه ویژه ای مبذول نمود. مدیریت دانش کمک می کند تا سازمانها از دانش موجود و دانش های جدیی که ایجاد می شود بهره جویند.
این شاخه از مدیریت از اوایل دهه ًُ بصورت یک رشته مدیریتی در استراتژی کسب و کار سازمانها برای پاسخگویی به تغییرات محیط کسب و کار که در ان اغلب شرکتها جهانی شده بودند پدیدار شد. قبل از این تاریخ رشوهایی مانند TQM - مدیریت کیفیت فراگیر - و BPR - مهندسی مجدد فرآیندها - از روشهایی بودند که سازمانها برای بهبهود عملکرد و مدیریت بر تولیدات و فرآیندهای تولید استفاده می کردند. با توسعه سیستمهای خبره و سیستمهای - DDS تصمیم ساز - و توسعه فناوری اطلاعات در جهت اشتراک دانش و تجربیات، کم کم ادبیات مدیریت دانش مطرح شد.
نسل اول مدیریت دانش حول محور ذخیره و دسترسی به اطلاعات، شبکه های بی سیم، قابلیت پردازش اطلاعات، سیستمهای پردازش اتوماتیک و سیستمهای خبره و سیستمهای داده کاوی می چرخید ولی در نسل دوم مدیریت دانش با وجود ورود مفاهیمی مانند دانش ضمنی، گروههای تخصصی همکار، مدیریت محتوی، تحول سازمانی و نوآوری سیستماتیک در واقع این موضوع از سال ٌُُْ به بعد شکل جدیدی به خود گرفت. موضوع مدیریت دانش سابقه چندانی در ایران ندارد لذا در داخل کشور تا اکنون کار علمی و آکادمیک انجام نشده است.
در این مقاله براساس مدل مشخصی به نام مدل نوناکا و تاکوچی وضع موجود مدیریت دانش در دانشگاه دولتی پیام نور وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نشان داده شده و چالشهای اصلی نیز مشخص شدند. در نهایت مجموعه ای از راهبردها در قالب یک الگو برای برون رفت از این چالشها و ارتقاء مدیریت دانش در دانشگاه توصیه گردید. الگوی راهبردی طراحی شده به گونه ای است که از طریق آن مدیران دانشگاه مورد نظر می توانند فرایندهایی را که به استخراج ارزش افزوده از منابع دانش منجر می شود تعریف و برنامه ریزی کنند.
