بخشی از مقاله
چکیده
در فعالیتهای گوناگون بشری پسماندهای زیادی تولید میشود، بیش از 50 تا 60 درصد این پسماندها ارگانیک هستند که با مدیریت صحیح میتوانند به موادی مفید در کشاورزی تبدیل شوند. یکی از مهمترین روشهای فرآوری زبالهها، بازیافت آنها به صورت ورمیکمپوست است. پس از اتمام فرایند تولید ورمیکمپوست محصولات تولیدی که شامل کود و کرم هستند باید با شیوه- ای مناسب جداسازی شوند. از مرسومترین روشهای جداسازی در صنعت ورمیکمپوست استفاده از سرندهای دوار است. در این پژوهش یک سرند با استوانهای به قطر 64 سانتیمتر و طول 2متر ساختهشد. یک سری دندانه جهت گرفتن کرمها از درون کود به سرند دوار اضافه شد، یک سینی فلزی جهت دریافت کرم از دندانههای کرمگیر درون دستگاه نصب شد.
یک برس دوار در ابتدای استوانه دوار جهت رفع گرفتگی منافذ سرند و یک برس دوار با جهت دورانی برعکس استوانه هم به منظور تسهیل دریافت کرمها و هم جهت رفع گرفتگی منافذ استوانهی دوار، درون دستگاه تعبیه شد، سپس میزان توانایی دستگاه برای جداسازی کرم و کود در سطوح مختلف شیب و سرعت دورانی استوانهی دوار و رطوبت ورمیکمپوست بررسی شد. بیشترین شاخص خالصسازی کرم 4,49، برای رطوبت %50 ، سرعت 10 دور بردقیقه و شیب %10، به دست آمد. دستگاه میتواند در 8 ساعت کاری 2,47 مترمکعب مخلوط کود و کرم را با این شاخص جداسازی کند. بیشترین بازده جداسازی کود %99,5 است که برای رطوبت %10، شیب %5 و سرعت 50 دور بر دقیقه بدست آمد، ظرفیت کاری دستگاه در این بازده برای 8 ساعت کاری 12203 کیلوگرم بدست آمد.
مقدمه
همزمان با پیشرفت انسان در عرصه های مختلف، مطالعات و تحقیقات بیشتری نیز در مورد کرمهای خاکی انجام گرفت و کاربرد این موجودات دامنهی وسیعتری پیدا کرد. یکی از این کاربردها استفاده از کرم های خاکی به منظور تجزیهی پسماندهای ارگانیک و تبدیل آن ها به کود ورمی کمپوست می باشد که می تواند در باغبانی و کشاورزی برای بهبود وضعیت خاک و بستر گیاه استفاده شود. در فعالیت های کشاورزی، دررستوران ها و غذاخوری ها و هچنین در صنعت، پسماندهای ارگانیک زیادی از قبیل بقایای گیاهی، کودهای دامی و زباله های گوناگون تولید می شود. دفن و سوزاندن سالانه، میلیون ها تن زباله علاوه بر این که مشکلات زیستمحیطی فراوانی به وجود میآورد، هزینههای کلانی نیز صرف حمل، دفن و یا سوزاندن زباله میشود.
این در حالی است که بیش از 50 تا 60 درصد زباله ها ارگانیک هستند و با مدیریت صحیح میتوانند به موادی مفید در کشاورزی و باغبانی تبدیل شوند، در این صورت علاوه بر کاهش هزینههای اقتصادی، صرفهجویی زیادی نیز در مواد مغذی گیاهی و انرژی متابولیک به عمل خواهد آمد - کلایو و همکاران. - 2011 یکی از مهمترین روشهای فرآوری زبالههای شهری بازیافت آنها به صورت ورمیکمپوست است که در نتیجهی این فرایند، علاوه بر کاهش مشکلات بهداشتی و زیست محیطی، مقادیر قابل توجهی کود آلی و مرغوب به نام ورمی- کمپوست تولید میشود - ارزانش و عباسی، .
ورمیکمپوست
ورمی کمپوست یک کود آلی بیولوژیک است که در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلی در حال پوسیدگی از دستگاه گوارش گونههایی از کرمهای خاکی حاصل میشود. این مواد پس از دفع از بدن کرم، ورمی کمپوست را تشکیل میدهند - علیخانی، . - . - 1385 مواد آلی در حال پوسیدن، هنگام عبور از بدن کرم آغشته به مخاط دستگاه گوارش بدن کرم - موکوس - ، ویتامین و آنزیمهامیشود و در نهایت به عنوان یک کود آلی غنیشده در میآید که برای بهبود ساختمان خاک بسیار مفید بوده و عناصر غذایی خاک را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.
در کل ورمیکمپوست شامل فضولات کرم به همراه درصدی از مواد آلی، مواد غذایی بستر زندگی کرم و لاشه کرمها میباشد - اسماعیل و همکاران، . - 2003 از جمله موادی که میتوان برای تولید ورمی کمپوست از آنها استفاده کرد عبارتند از: پهن حیوانات، پسماندهای کشاورزی، ضایعات کاغذ و پوشاک، ضایعات جنگلی، خرده برگهای سطح شهر، ضایعات شهری، ضایعات صنعتی، لجن حاصل از بیوگاز و بستر قارچهای خوراکی - ادواردز،2003 و جوپتا، - 2004
جداسازی در صنعت ورمیکمپوست
برای جداسازی ورمیکمپوست تاکنون روشهای مختلفی به کار برده شده است برخی از این روشها عبارتند از: استفاده از شوک الکتریکی جهت تحریک و بیرون راندن کرمها از ورمیکمپوست، استفاده از مواد شیمیایی محرک جهت فراری دادن کرمها و... که هر یک دارای معایبی هستند. بررسی های انجام شده نشان می دهد مشکلات مربوط به سایر روشهای جداسازی باعث شده است تا تمایل تولید کنندگان به استفاد ه از جداسازهای مکانیکی روز به روز بیشتر شود به نحوی که اغلب به صورت تجربی و غیر علمی اقدام به ساخت الکهای دوار مکانیکی برای جداسازی کرم ها نموده اند.
مواد و روشها
در این پژوهش ورمیکمپوست در یک کارگاه تولیدی در استان چهارمحال و بختیاری و شهر فرخشهر تهیه شد و مراحل تحقیق در دانشگاه شهرکرد انجام گرفت.
طراحی، ساخت و ارزیابی دستگاه
در این تحقیق یک سرند دوار با استوانهای به قطر 64 سانتیمتر و طول 2 متر ساخته شد. قطر منافذ سرند 4 میلیمتر در نظرگرفتهشد چرا که عدم وجود ذرات درشتتر از 4 میلیمتر یکی از ویژگیهای کود مرغوب است. از آنجا که قسمت ابتدایی استوانهی دوار محل تغذیه دستگاه است و معمولاً تجمع مواد در این قسمت زیاد است، به دلیل رطوبت کود و چسبندگی ذرات ورمیکمپوست، روزنههای سرند همراه با شروع کار دستگاه فوراً مسدود میشوند.
این در حالی است روزنههای سرند وظیفهی جدا کردن کود ورمیکمپوست دانهریز و باکیفیت رابر عهده دارند و قسمت عمدهی ورمی کمپوست در قسمت ابتدایی استوانهی دوار جداسازی میشود. لذا تمیز کردن ورفع گرفتگی سورخهای سرند در این بخش بسیار ضروری ولازم است. برای رفع این معضل برسی دوار درون دستگاه تعبیه شد که با جدارهی سرند در تماس بوده و همراه با چرخش استوانه جدارهی استوانهی دوار را تمیز میکند - شکل . - 1
شکل : - 1 برس دوار تمیز کنندهی قسمت ورودی دستگاه
یک سری دندانهی کرم گیر جهت جدا کردن کرمها از درون کود در دستگاه تعبیه شد. یک سینی فلزی جهت دریافت کرمها از دندانه درون دستگاه نصب شد و یک برس دوار با دوری برعکس استوانه جهت تسهیل دریافت کرمها و نیز تمیز کردن قسمت انتهایی سرند در نظر گرفتهشد - شکل . - 2 برس دوار مذکور نیروی دورانی مورد نیاز را از انتهای شفت مرکزی دستگاه دریافت می- کند و دور برعکس آن بوسیلهی سیستم پولی و تسمهی ضربدری - صلیبی - تأمین میشود.
