بخشی از مقاله
چکیده
یکی از ضعفهای نظام بانکی، تجهیز منابع و تخصیص بهینه آن میباشد.در این راستا، مدیریتِ ترازنامه از اهمیت ویژهای برخوردار است.اما سیاستهای مدیریت و محدودیتهای قانونی هک هدفِ همگی ایجاد یک توازن بین اهدافِمتعارضِ سودآوری، نقدینگی و ریسک در بانک میباشند، مدیریتِ ترازنامه بانک را به برنامهای پیچیده تبدیل مینمایند.بهترین روش جهت رفع این مشکل، استفاده از مدلهای تصمیم گیری چندهدفه میباشد.
هدف این پژوهش طراحیمدل ریاضی مدیریت داراییها و بدهیها با استفاده از برنامهریزی آرمانی در بانکِکارآفرین است. بدین منظور،با استفاده از تکنیکتجزیه و تحلیل سلسله مراتبی،اطلاعاتِ صورتهای مالی سالِ مالی 1384-1392و الزامات قانونی،مدلِ برنامهریزی آرمانیجهت تخصیص بهینه منابع به مصارف، مطابق محدودیتهای ساختاری، محدودیتهای آرمانی و تابع هدف، طراحی و با استفاده از نرمافزار LINGOحل شده است.نتایجبیانگر اینست کهدرجه اهمیّت اهداف با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبیتعیین شده،الزامات، سیاستها و اهدافِ متعارض،ادغام و تأمین شدهو ترکیب بهینه اقلام ترازنامه مشخص شده است.
-1 مقدمه
بانکهای تجاری واسطه هایی هستند که خدمات مالی را به افراد و موسسات ارائه میدهند. نقش اصلی آنها تأمین و تخصیص منابع مالی بوده و مدیریت این فرآیند یکی از مهمترین عناصر فرآیند برنامه ریزی استراتژیک بانک محسوب می شودامّا.درگیری مدیران بانک با چندین هدف متناقض از قبیل افزایش سودآوری، کاهش ریسک، توسعه و افزایش تسهیلات و بدهیها،فرآیند برنامه ریزی را پیچیده میکند
وجود محدودیتهایی چون سطح تسهیلات و سپردهها، ذخیرهها، الزامات قانونی و... موجب میگردد مدیران موسسات مالی و بخصوص بانکها به دنبال یافتن تکنیکی برای برنامهریزی، کنترل و پیشبینی باشند، تا بتوانند انتظارات سهامداران و نیز سپردهگذاران را برآورده سازند
اخیراً بانکداری با توجه به پیشرفتهای سریع تکنولوژی، تنوع عملیات بانکی و افزایش رقابت، پیچیده تر شده است،بخصوص در شرایط بی ثبات اقتصادی، موفقیّت یک بانک علاوه بر مدیریت سایر متغیرهابستگی، به کیفیتِمدیریتِ دارائی و بدهی آن دارد
مدیریت دارائی و بدهی - ALM - 2دربرگیرنده مجموعهای از ابزارها و روشهای فنی است که خلق ارزش برای ذینفعان و کنترل ریسک را در نظر دارد و از آنجا که یکی از وظایف اصلی مدیران مالی بانکها،ALM میباشد، از این رو بانکها به منظور افزایش سود با نظارت مستمر بر ریسک به منظور حداقل کردن ضرر ناشی از معاملات خود از تکنیکهای ALM استفاده میکنند. پرکاربردترین تکنیکهای ارائه شده در زمینه ALM، برنامهریزی آرمانی - - GP است که با ترکیب تکنیکهای تحلیل حساسیت و شبیهسازی در ارائه ترکیبهای متنوع و بهینه برای ایجاد چشماندازی از بهترین ترکیبهای دارائی و بدهی نسبت به سایر تکنیکها موفقتر بوده است
هدف اصلی این پژوهش طراحی
مدلِریاضی مدیریتِ دارائی و بدهی با استفاده از برنامهریزی آرمانی در بانکِکارآفرین میباشد، به جهت اینکه الزامات قانونی، سیاستها و چندگانگی اهداف مدیران مدّنظر قرارداده شود و با حل مدل، هدفِ آن که همانا یافتن حجم و ترکیب بهینه اقلام ترازنامه با توجه به رعایت قوانین نظارتی، اعمال سیاستها و کمترین انحرافاتِنامطلوب از مقادیرِ آرمانهای مدیران است، آشکار شود.
با کاربردی شدن این مدل در موسسات مالی و اعتباری3، میتوان جهت افزایش سودآوری، کنترل ریسک، افزایش ارزش سهامداران، رقابتپذیری موسسه و... گامی برداشت.
-2 پیشینه پژوهش
مدلهای ALM میتوانند قطعی یا احتمالی باشند. مدلهای قطعی با فرض مقادیر خاص برای پیشامدهای تصادفی، برنامهریزی خطی را بهکار میبرند که برای مسائل گسترده بهکار میروند. مدل برنامهریزی خطی چرنز و چمبرز در زمینه مدیریت دارائی- بدهی پیشگام است. مدلهای احتمالی از سال1970 ارائه شدند و شامل بکارگیری برنامهریزی محدودیت تصادفی، برنامهریزی پویا، تئوری تصمیمگیری متوالی، برنامهریزی خطی احتمالی در شرایط عدماطمینان است که محاسبات مشکلی را ارائه میدهند و اغلب از تئوری انتخاب پرتفوی مارکوویتز نشأت میگیرند
پرکاربردترین تکنیکهای ارائه شده در زمینه ALM، GP است - کاسمیدو و زاپوندیس، GP. - 2004 اولین بار در دهه 1960 توسط چارنز و کوپر ابداع شد که ایگنیزیو و لی آنرا توسعه دادند
جیوکاس و وسیل اقلوی در سال 1991 با استفاده از اطلاعات صورتهای مالی سال1991 بانک تجاری یونان، مدل برنامهریزی آرمانی مدیریت دارائی-بدهی را بامحدودیتهای ساختاری - شامل: تساوی منابع و مصارف - ، محدودیت سیاستهای بانکی - شامل: سهم کلاس سپردهها،نقدینگی روزانه،تسهیلات - و تابع هدف طراحی کردند.مطابق نتایج حاصل از مدل، تمام اهداف بجزء افزایش سپرده و وام برآورده شد.
گوون و پرسنتیلی در سال 1997 با استفاده از دادههای ترازنامه و صورت سود و زیان ماهانه،مدل برنامهریزی خطی را برای ترازنامه بانک طراحی کردند.تابع هدف،ماکزیمم سازی سود خالص بانک بود.محدودیتها شامل: نقدینگی،الزامات قانونی پسانداز، درآمد بهرهای و غیربهرهای،هزینه بهرهای و غیربهرهای،سود سالانه،ضمانتنامه،نسبت منابع به مصارف. مدل سود بالاتری نسبت به سود واقعی بدست آورد.
آرزیو تکتاز،ازکان و کوخان با استفاده از دادههای صورتهای مالی بانکهای ریسکگریز و ریسکپذیر، در سال 2000به طراحی مدلِGPجهتِALM در بحرانهای مالیپرداختند. محدودیتهای ساختاری شامل:نسبت اهرمی،نسبت بدهی به دارائی،نسبتهای ذخائر به کل سپردهها،محدودیتهای سیاستی شامل:ریسک نقدینگی،ریسک اعتباری و عملیاتیو محدودیتهای آرمانی شامل:نقدینگی،کفایت سرمایه،سهم بازار سپردهوسهم بازار وامبودند.پیشنهادِمدل مبنی بر کاهش حجم نقدینگی در بانکهای ریسک گریزو افزایش این حجم در بانکهای ریسک پذیردر بحرانهای مالی بود.
