بخشی از مقاله
چکیده
هرگونه رویداد ایمنی در هواپیمائی اعم از حادثه یا سانحه تاثیر نامطلوب خود را بر کلیه بخشهای صنعت هواپیمائی می گستراند و تبعات آن تنها به یک بخش خاص منحصر نمیگردد. پیشگیری و اجتناب از سوانح تنها به مسئولیت پذیری، تخصص و تعهد عوامل نیروی انسانی هر ارگان به مدیریت ایمنی ارتباط خواهد داشت. بنابراین اجرای سیستم مدیریت ایمنی در یک گستره یکپارچه در هواپیمائی میتواند به افزایش سطح ایمنی در کل صنعت بیانجامد. به همین دلیل است که مدیریت ایمنی در هواپیمائی علاوه بر پوشش قبلی خود به انکسهای ۱۱ و ۴۱ ایکائو، شمول خود را برانکس ۶ نیز گسترده است.
مقدمه
سیستم مدیریت ایمنی در هواپیمائی عبارت است از فرآیند مدیریت ریسک بگونهای سیستماتیک، صریح، روشن و فراگیر بطوری که سیستمهای فنی و عملیاتی، همچنین مدیریت مالی و عوامل انسانی را در تمام فعالیتهای مربوط به هواپیمائی به صورت یک مجموعه یکپارچه درآورده و آنرا در سطح تعریف شده خود نگهدارد. سیستم مدیریت ایمنی بایستی مانند سیستمهای مدیریتی دیگر دارای هدف تعریف شده، برنامه ریزی و اندازهگیری ایمنی عملکرد باشد.
در واقع مدیریت ایمنی بایستی در چارچوب ایمنی سازمان یافته باشد و نه بصورت برقراری ایمنی سنتی در چارچوب یک سازمان. مدیریت ایمنی در هواپیمائی بایستی به عنوان یک بخش تفکیک ناپذیر مدیریت هواپیمائی تعیین کند که چگونه مدیریت ایمنی در هواپیمائی هدایت شود. به عبارت دیگر مدیریت ایمنی بایستی در تارهای بخش های مختلف هواپیمائی تنیده شده و به عنوان یک فرهنگ در کلیه مسئولیتهای شغلی آن تسری پیدا کند.
بخشهای اصلی سیستم مدیریت ایمنی
قبل از پرداختن به طرح اجرائی سیستم مدیریت ایمنی، به عنوان اولین گام بهتر است بخشهای اصلی سیستم مدیریت ایمنی را از نظر بگذرانیم.
الف- سیاستگذاری ایمنی
ب- برنامهریزی و اندازهگیری ایمنی عملکرد
ج- شناسائی مخاطرات
د- ارزیابی ریسک
ه - مدیریت ریسک
و- مسئولیت پذیری مدیران
ز- صلاحیت کارکنان در اجرای وظائف مربوط به خود
ح- آموزش کارکنان
ط- فرآیند گزارش دهی درون سیستمی و آنالیز مخاطرات با رویکرد پیشگیرانه - proactive -
ی- فرآیند اقدامات چاره جویانه در جهت جلوگیری از تکرار حوادث مخاطره آمیز - reactive -
ک- جمع آوری کلیه اسناد مربوط به فرآیندهای سیستم مدیریت ایمنی
ل- حصول اطمینان از اینکه کارکنان نسبت به مئسولیت های خود در قبال این مستندات وقوف کامل دارند
م- فرآیند بازنگری یا بازرسی هدفمند سیستم مدیریت ایمنی بر مبنای فواصل زمانی معین
ن- سایر الزامات سیستم مدیریت ایمنی بر مبنای مقررات خاص مصوبه
تحلیل شکاف - Gap analysis -
با شناخت دقیق بخشهای مختلف سیستم می توان به برنامه ریزی جهت تهیه طرح توسعه سیستم پرداخت. برای شروع باید قبلاﹰ بخش هائی را از سیستم که وجود داشته و در جای خود قرار دارند مشخص و سپس بخشهای مفقوده را شناسائی نمود. این عمل تحلیل شکاف نامیده می شود. این تحلیل روش بسیار مناسبی برای شناسائی زمینههائی است که بایستی به آنها پرداخته شود. این تحلیل همچنین یکی از پیش نیازهای فرآیند صدور گواهینامه صلاحیت - certification - در بخش های مختلف هواپیمائی مانند فرودگاهها و … میباشد.
سیستم مقررات - SMS regulations -
برای برقراری یک سیستم مدیریت ایمنی، سیستم مقرراتی حرف اول را دارد. این مسئله بخصوص در صنعت هواپیمائی که علاوه بر مقررات داخلی به مقررات خارجی نیز بستگی زیادی دارد بسیار حائز اهمیت است. بنابراین در درجه اول بایستی مساله سیستمهای مقرراتی JAR, FAR - اخیراﹰ JAR به ESAR که از کلمات European Safety Requirements برگرفته شده تبدیل گردیده است - و سیستم مقرراتی ایران - IAR - به طور شفاف و فراگیر توسط مقامات قانونگذار نهائی گردد. کاستی در این مورد یکی از مهمترین مواردی است که با ایمنی تقابل دارد. طرح اجرائی مدیریت ایمنی شامل زیربخش های ذیل میباشد:
سیاستگذاری ایمنی - safety policy - شامل:
- تعیین اهداف ایمنی - safety objectives -
- اندازه گیری ایمنی عملکرد - safety performance measurement -
- سیاستهای غیر تنبیهی - Non-punitive disciplinary policies - تعیین نقشهای و مسئولیتها - Roles and responsibilities - شامل:
- تهیه داکیومنت های مربوط به نقشها و مسئولیتها
- تعیین نقش ها و مسئولیت های فردی
- تعیین وظائف سیستم مدیریت ایمنی بایسته
- تشکیل اداره ایمنی
- تشکیل کمتیه امینی
- شرکت دادن کارکنان در توسعه و اجرای سیستم
- تعیین خصوصیات بخش های مختلف سیستم - Description of system components -
سیاستگذاری ایمنی - Safety policy -
سیاستگذاری در مدیریت ایمنی شامل فلسفه مدیریت و مسئولیت پذیری نسبت به ایمنی بیان شده است. در این سیاستگذاری بایستی انتظارات، اصول مدیریت و اشتیاق برای افزایش سطح ایمنی به طور واضح در نظر گرفته شود. این موضوع به گونهای صریح در موارد زیر آمده است:
- مسئولیت پذیری مدیرعالی و منویات وی
- برقراری ایمنی به عنوان ارزش محوری
- تعیین اهداف ایمنی
- مسئولیت در قبال برنامه ایمنی
- سیاست گزارشدهی غیر تنبیهی و بدون سرزنش و حتی تشویقی نسبت به ارائه گزارش مخاطرات جز در موارد زیر :
- تمایل به تسامح
- مقاصد جنائی
- استفاده از مواد مخدر
اهداف ایمنی - safety objectives -
اهداف ایمنی در یک ساختار هواپیمائی میتواند به صورت زیر تعریف گردد: توسعه و هدایت سیاستگذاری ها، مقررات و خدمات برای ارائه بهترین سیستم حمل و نقل ممکن بگونهای ایمن، کارآمد، قابل حصول، یکپارچه و سازگار با محیط زیست.
