بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
بررسی رابطه بهره وری پرسنل با مدیریت دانش و نوآوری سازمانی در شرکت هواپیمایی آسمان پایگاه شیراز
خلاصه
این پژوهش با هدف بررسی رابطه سه متغیر بهره وری ، مدیریت دانش و نوآوری سازمانی انجـام شـده اسـت. جامعـه آمـاری شـامل کارکنـان شـرکت هواپیمایی آسمان منطقه جنوب کشور B پایگاه شیراز 720) نفر) می باشد. حجم نمونه برابر با 251 نفر محاسبه شد. که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، اعضای نمونه آماری، انتخاب و پرسش نامه ها بین آنها توزیع گردید پایایی پرسش نامـه بوسـیله آلفـای کرونبـاخ و روایـی آن توسـط تکنیـک روایی محتوا و روایی سازه B همگرا (نرم افزار لیزرل) تایید شد. آزمون کولموگروف - اسمیرنف جهت تست نرمـالیتی متغیرهـای پـژوهش، و تکنیـک های مدلسازی معادلات ساختاری، و تی تست تک نمونه ای به منظور پاسخ گفتن به پرسش ها و فرضیات تحقیق مورد استفاده قرار گرفتنـد. روابـط بـین نوآوری، مدیریت دانش و بهره وری معنادار بود.
کلمات کلیدی: بهره وری، مدیریت دانش، نوآوری.
1. مقدمه
امروزه افزایش بهره وری1 در سازمانها یکی از دغدغه های اصلی مدیران اجرایی و تصمیم گیران هر کشورست. بطوریکه بسیاری از کشورها عمده برنامه های توسعه خود را بر محور افزایش بهره وری قرار داده اند؛ بنحوی که طی 15 سال اخیر افزایش بهره وری در سطح جهان 45 برابر شده است (فرجی، .(1385 به دلیل اهمیت بالای بهره وری در فرایند توسعه سازمان ها و کشورها، تحقیقات متعددی در زمینه عوامل موثر بر بهره وری صورت گرفته که همگی تاکید دارند نیروی انسانی مهم ترین عامل است (شریف زاده، .(1388 با بررسی و تحلیل دانش و اهمیت ویژگی های آن در حیطه ی عملکرد سازمانها می توان دریافت که برای بدست آوردن و حفظ مزیت رقابتی در اقتصاد جهانی، سازمان ها ی امروزی نیاز به کاربرد مؤثر ذخایر دانش سازمان خود دارند و در محیط پویا و پیچیده امروزی برای سازمانها ضروری است که بطور مداوم دانش جدید را خلق، اعتباربخشی و در محصولات و خدمات خود بکارگیرند در واقع دانش تنها منبعی است که در اثر استفاده، از ارزش آن کاسته نشده بلکه بر ارزش آن افزوده می شود (هسی، لین و لین2، .(2009 به این دلیل است که شرکت هایی که قابلیت نوآوری کردن را دارند، بهتر و سریع تر به چالش های محیطی پاسخ می دهند (خیمنز، ویل و هرناندز3، .(2008 مدیریت دانشغالباَ به عنوان منبع و مرجع اصلی نوآوری شناخته شده است (دو پلیسیس 4، .(2005 و از الزامات اساسی فرایند نوآوری در سازمان محسوب می شود.
2. بیان مساله
طی دهههای اخیر توجه روز افزون به چگونگی افزایش رقابتپذیری و سوددهی از طریق بهبود بهرهوری، به بحث انگیزترین موضوع در سازمانها تبدیل شده است (سینگ، موتوانی و کومار5، .(2000 مهمترین عامل توسعه و پیشرفت بهرهوری، نیروی انسانی است. در دسته بندی ای که از سوی
1
صاحب نظران کسب و کار ارائه گردیده؛ دهه 1980 را دهه جنبش کیفیت دهه 1990 را دهه مهندسی مجدد و دهه 2000 را دهه مدیریت دانش لقب داده اند (جعفری و کلانتر، .(1382 امروزه سازمانهای جدید مبتنی بر دانش نوین هستند (اخوان و جعفری،.(1385 با بررسی و تحلیل دانش و اهمیت ویژگی های آن در حیطه عملکرد سازمانها می توان دریافت که برخورداری از دانش و اطلاعات روزآمد برای ادامه حیات سازمانها به یک ضرورت انکار ناپذیر تبدیل شده است (سیوی1، .( .(2000 سازمانها دریافته اند که هیچ چیز به اندازه دانش نمی تواند آنها را در دنیای رقابتی مطلوب قرار دهد. لذا بیش از هر چیز کارکنان سازمان به عنوان صاحبان دانش و مهمترین سرمایه سازمان مورد توجه قرار گرفته اند و مدیریت دانش به عنوان ابزاری که می تواند دانش موجود را گردآوری و نظم پویایی بخشیده و در کل سازمان اشاعه دهد اهمیت یافته است (صیف، .(1385از طرفی امروزه نوآوری در فضای تکنولوژیکی حاضر برای سازمان ها الزامی بوده و اکثر سازمان ها در جستجوی خلق ایده های جدید می باشند. در این راستا متخصصان سازمان در تلاش هستند تا از دانش برای عرضه تولیدات ویا خدمات جدیدی که مشتریان می خواهند، گام بردارند و زیر ساختی ایجاد کنند که نوآوری همانند یادگیری فرآیندی مستمر شود.. زیرا هدف مدیریت دانش و راز بقای این سازمان امروزی در نوآوری نهفته است. (محمدزاده، .(1380 هم چنین مطالعات نشان داده است که نوآوری مهم ترین شاخص بهره وری است (شایبر و دی گرگورویو2، .( .(1996 در ادبیات مرتبط با نوآوری، دانش به عنوان یکی از مهمترین اجزای فرایند خلق نوآوری مطرح گردیده است (گالونیک و رودان3 ، .(1998 و اهمیت مدیریت دانش و رابطه آن با نوآوری به طور گسترده تأیید شده است (هال و مایرز 4، .(2006 در ایران نیز در سالهای اخیر توجه زیادی به مقوله مدیریت دانش شده است و سازمانهای مختلف اقدام به تحقیقات گسترده در این زمینه نموده اند. شرکت هواپیمایی آسمان با عنایت به اهداف و سیاستهای تعیین شده این سازمان و تاکید بر موضوع دانش محوری با توجه به وظیفه ی خطیر و حیاتی خود و همچنین پیشرفت سریع تکنولوژی و بالا رفتن سطح سواد کارکنان، مدیریت دانش را مورد توجه قرار داده است. . ارتقای بهرهوری نیروی انسانی معلول ترکیبی از عوامل گوناگون میباشد، که در هر سازمان و با توجه به شرایط خاص آن میتواند متفاوت باشد. با توجه به نقش و اهمیت نیروی انسانی در بهرهوری، یکی از مهمترین گامها در ارتقای بهرهوری، شناسایی مشکلات بهبود بهرهوری نیروی انسانی است. شناسایی دقیق و ریشهیابی این مشکلات باعث جهت بخشیدن به تلاشهای مدیران در راستای بهبود بهرهوری نیروی انسانی و در نتیجه بهرهوری کل خواهد شد. تا کنون تحقیقات متعددی در زمینه بهرهوری نیروی انسانی انجام شده است. اما با این وجود کمتر به ارائه مدل بومی پرداخته شده است. . بررسی مطالعات انجام شده در خصوص مدیریت دانش، نوآوری سازمانی و بهره وری کارکنان نشان می دهد که تاکنون این متغیرها بصورت همزمان و در قالب یک مدل مفهومی واحد با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری مورد بررسی قرار نگرفته اند. بنابراین پژوهشی که به بررسی روابط بین این متغیرها این متغیرها درقالب یک مدل مفهومی واحد بپردازد، وجود ندارد. لذا این پژوهش سعی در انجام
این مهم دارد.
3. سوالات تحقیق
چه رابطه ای بین بهره وری پرسنل و مدیریت دانش، وجود دارد؟ چه رابطه ای بین بهره وری پرسنل و نوآوری سازمانی، وجود دارد؟ چه رابطه ای بین مدیریت دانش و نوآوری سازمانی، وجود دارد؟
وضعیت فعلی مدیریت دانش ، بهره وری، نوآوری در چه سطحی قرار دارد؟
4. فرضیات تحقیق
مدیریت دانش، تاثیر معناداری بر بهره وری پرسنل دارد. نوآوری سازمانی، تاثیر معناداری بر بهره وری پرسنل دارد. مدیریت دانش تاثیر معناداری بر نوآوری سازمانی دارد.
وضعیت فعلی مدیریت دانش ، بهره وری، نوآوری در سطح متوسط قرار ندارد.
2
5. روش پژوهش
الف)بر حسب اهداف
نوع این تحقیق بر اساس هدف کاربردی و بر اساس نحوه گردآوری تحقیق توصیفی - پیمایشی، و بر اساس ماهیت دادها کمی است.
6. جامعه پژوهش
جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان شرکت هواپیمایی آسمان پایگاه شیراز تشکیل می دهند. که تعداد آنها برابر با 720 نفر است. مطابق با فرمول کوکران، حجم نمونه 251 نفرمحاسبه گردید، که به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و در پژوهش شرکت داده می شوند:
7. روش و ابزار گرد آوری داده ها
روش های گردآوری داده ها به طور کلی به دو طبقه کتابخانه ای و میدانی تقسیم می شود. در این تحقیق از هردو روش کتابخانه ای و میـدانی بـرای جمـع آوری اطلاعات استفاده شده است.
8. روایی پرسشنامه
جهت تایید روایی محتوایی این تحقیق، از نظرات اساتید راهنما و مشاور استفاده گردید. همچنـین جهـت تعیـین روایـی سـازه - همگـرا از تکنیـک تحلیـل عاملی تاییدی استفاده شده است.
9. تحلیل عاملی تاییدی متغیرهای پژوهش
در این بخش، نتایج حاصل از تحلیل عاملی تائیدی هر یک از متغیر های پژوهش توسط نرم افزار لیزرل به صـورت جداگانـه بـرای هـر متغیـر آورده شـده است :
1. نیکویی برازش مدل
نرم افزار لیزرل یک سری شاخصهای برای سنجش نیکویی برازش مدل تدوین شده ارائه میدهد. در ادامه کلیه شاخص هـای ذکـر شـده مـورد بررسـی قرار می گیرند.
شاخص کای دو که نشان دهنده میزان آماره کای دو برای مدل است. در واقع این شاخص اختلاف بین مدل و دادهها را نشان مـیدهـد و معیاری برای بد بودن مدل است. همچنین بهتر است که این شاخص، با در نظر گرفتن درجه آزادی تفسیر شود.
درجه آزادی:1 این شاخص درجه آزادی مدل را نشان میدهد و نباید کوچکتر از صفر باشد.
نسبت کای دو بر درجه آزادی: یکی از بهترین شاخص های بررسی نیکویی برازش مدل، بررسی نسبت آماره کـای دو بـر درجـه آزادی اسـت. البته حد استانداردی برای مناسب بودن میزان این شاخص وجود ندارد. اما بسیاری از اندیشمندان بر این عقیدهاند که این شاخص باید کمتر از 3 باشـد. در نهایت حد مناسب بودن باید با تشخیص محقق و بر اساس نوع تحقیق صورت گیرد.
شاخص ارزش پی :2 این شاخص نیز معیاری دیگر برای سنجش مناسب بودن مدل است. اما در مورد میزان قابل قبول بودن این شاخص، اجمـاع نظری وجود ندارد. برخی از اندیشمندان حوزه آماری معتقدند که میزان آن باید کمتر از 0.05 باشد در حالی که برخی بـر بیشـتر بـودن ایـن میـزان تأکیـد دارند.
شاخص ریشه میانگین مجذور خطاها:3 این شاخص براساس خطاهای مدل ساخته شده و همانند شاخص کای دو، معیـاری بـرای بـد بـودن مـدل است. برخی از اندیشمندان بر این عقیدهاند که این شاخص باید کمتر از 0.05 باشد، همچنین برخی دیگر، میزان کمتر از 0/08 را مناسب میدانند.
3
شاخص نکویی برازش: 1 این شاخص، معیاری برای سنجش میزان خوب بودن مدل است و میزانی بالاتر از 0.9، نشان دهنده مناسب بـودن مـدل استخراج شده با توجه به دادهها است.
شاخص تعدیل شده نکویی برازش:2 این شاخص، در واقع حالت تطبیق داده شده شاخص GFI با در نظـر گـرفتن میـزان درجـه آزادی اسـت و معیار دیگری برای خوب بودن مدل است. چنانچه میزان این شاخص بالاتر از 0/9 باشد، حاکی از مناسب بودن مدل استخراجی با توجه به دادهها است.
شاخص نُرم شده برازندگی:3 این شاخص نیز یکی دیگر از شاخص ها برای سنجش میزان خوب بودن مدل بـه دسـت آمـده بـا توجـه بـه دادههـا است. چنانچه میزان این شاخص بالاتر از 0/9 باشد، حاکی از مناسب بودن مدل استخراجی است.
.11 پایایی پرسشنامه
در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده گردیده است.
جدول -1 میزان آلفای کرونباخ متغیرهای پژوهش
21. مدل مفهومی تحقیق
شکل شماره -1 مدل مفهومی تحقیق
4
31. تجزیه و تحلیل اماری داده ها
در ادمه به تحلیل عاملی اکتشافی و تست نرمالیتی توزیع داده های متغیرهای پژوهش پرداخته می شود سپس با استفاده از مدل معادلات ساختاری به بررسـی روابط بین بهره وری، مدیریت دانش، و نوآوری سازمانی و در نهایت وضعیت فعلی مدیریت دانش ، بهره وری، نوآوری پرداخته می شود.
51. تست نرمالیتی توزیع داده های متغیرهای پژوهش
یکی از پیش نیازهای استفاده از SEM ، نرمال بودن توزیع داده است. در این پژوهش به منظور آزمودن نرمال بودن توزیع داده های متغیرهای پژوهش از آزمون کولموگروف - اسمیرنف استفاده گردیده است که نتیجه آن در جدول 3 آمده است :
جدول -3آزمون کولموگروف - اسمیرنف
نتایج حاصل از این آزمون نرمال بودن توزیع داده های متغیرهای پژوهش را تایید می کند.
61. مدل معادلات ساختاری
شکل 1ضرایب مسیر روابط بین بهره وری، مدیریت دانش و نوآوری را نشان می دهد :
شکل -1 مدل ساختاری تحقیق در حالت تخمین استاندارد
