بخشی از مقاله
عوامل به وجود آمدن ریزگردها در شهر اهواز و ارائه راهکارهایی برای مقابله با این پیامد
چکیده
شهر اهواز به عنوان مرکز استان خوزستان با در اختیار داشتن صنایع وسیع سهم عمده ای را در افزایش آلودگی هوا ایفا می کند در چند سال اخیر نیز وقوع گرد و غبار در این شهر افزایش یافته و چندین بار وضعیت کمیت و کیفیت هوا را به خارج از حد استاندارد رسانده است. هدف تحقیق انجام شده بررسی علل به وجود آمدن ریز گردها در مرکز استان خوزستان با ارائه ی راهکارهایی برای مقابله با این پیامد می باشد نتایج بررسی های صورت گرفته و مصاحبه با کارشناسان مربوطه نشان می دهد که خشک شدن مردابها و تالابهای جنوب غربی کشورایران و جنوب شرقی کشور عراق، کاهش شدید پوشش گیاهی، ، قطع اکثر درختان خصوصا نخیلات منطقه در دوره جنگ تحمیلی، کاهش محسوس دبی آب رودخانههای دجله و فرات و تغییر مسیر این رودخانهها، اختلاف فشار و نفوذ پرفشار قابل ملاحظه بین مناطق عراق و شمال عربستان از عوامل مهم مربوط به تشدید ریز گردها در منطقه است. که با با نصب و راه اندازی دستگاه تخصصی اندازه گیری میزان گرد و غبار توسط سازمان محیط زیست استان از مرداد ماه سال 86 تا مرداد ماه سال 87 مشخص شد آلودگی گرد وغبار در فصل تابستان و پاییز حداقل بوده و در فصول بهار و زمستان حداکثر می باشد .
مقدمه
ریزگرد((dust به ذرات کوچکتر از دومیکرون اطلاق می شود که در اثر پدیده فرسایش بادی بهوجود میآیند کشورهای واقع درکمربند خشک و نیمه خشک جهان از جمله ایران همواره با پدیده ریزگردها درگیر بوده اند. و در سال های اخیر تغییرات فراوانی در خاک عراق رخ داده به طوری که با کاهش رطوبت خاک و افزایش شوری، حساسیت خاک برای فرسایش بادی بیشتر شده است. به طورکلی بهترین شرایط برای رخداد یک طوفان گرد وغبار وجود سامانه حرارتی – دینامیکی همراه با شرایط نامساعد سطح زمین است (ذوالفقاری و عابد زاده، .( 1384 نتایج مطالعات دهقانپور (1384) نشان داد پیدایش طوفان های گردوغباری غرب ایران را با حاکمیت یک رودباد جنب حاره ای قوی که در دوره گرم سال در این منطقه حاکمیت داشته و می تواند باعث انتقال هوای شبه جزیره عربستان به سمت پایین گردد. نتایج مطالعات کاظم ندافی و همکاران((1389 نشان داد منابع اصلی گرد و غبارهای ورودی به غرب ، نواحی بیابانینسبتاً نزدیک به این منطقه مثل صحرای سوریه ، عراق و صحرای موجود در شمال شبه جزیره عربستان است که نقش صحرای کبیر آفریقا در این میان بسیار ناچیز قلمداد می شود. نتایج مطالعات Kutiel and Furman (2003) نشان داد که فراوانی وقوع طوفانهای گردوغبار در ماههای گرم سال بیشتر است. مطالعات کرمی((1388 برطوفانهای گردوغباری استان خوزستان طی سالهای 1374 تا 1378 نشان میدهد که طی دوره گرم سال، همگرایی مداری سامانه کم فشار ایران وپاکستانی از سمت شرق و سامانه پرفشار آزور از سمت غرب ودر نتیجه افزایش شیب فشار روی خوزستان طی روزهای اوج طوفان های گردوغباری باعث انتقال و انتشار پدیده گردوغبار در استان خوزستان و استانهای اطراف می شود. هدف تحقیق انجام شده بررسی علل به وجود آمدن ریز گردها در مرکز استان خوزستان وچگونگی مقابله با این پیامد می باشد. شکل 1 مسیر حرکت گردوغبار به سمت جنوب غرب کشور را نشان می دهد.
شکل -1 مسیر حرکت گردوغبار به جنوب غربی ایران
مواد و روشها
اهواز مرکز استان خوزستان در جنوب غربی ایران قراردارد طول جغرافیایی آن 48 درجه و 40 دقیقه و عرض جغرافیایی آن 31 درجه و 20 دقیقه می باشد در طبقه بندی اقلیمی دومارتن ، اهواز در محدوده اقلیم خشک قرار دارد و میانگین بلند مدت بارش سالانه آن233/4 میلیمتر می باشد. ارتفاع متوسط آن از سطح دریا در حدود 20 متر است در زمستان دما تا پنج درجه سانتیگراد کاهش و در تابستان تا پنجاه درجه سانتیگراد افزایش می یابد و میانگین دمای سالانه شهر اهواز25 درجه سانتیگراد می باشد.
روش تحقیق
در این بخش به منظور بررسی دلایل به وجود آمدن پدیده ریزگردها با مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با کارشناسان مربوطه و همچنین به منظور آگاهی از کیفیت و کمیت هوای اهواز با مراجعه به اداره کل حفاظت محیط زیست استان خوزستان مشخص گردید که با توجه به شدت یافتن آلودگی هوا این اداره با نصب و راه اندازی دستگاه تخصصی اندازه گیری میزان گرد و غبار از مرداد ماه سال 86 ، اندازه گیری میزان گرد و غبار را شروع نموده است. که شکلهای (2)،((3و (4) آمار این ایستگاه را از مرداد ماه سال 86 تا مرداد سال 87 نشان می دهد .
نتایج و بحث
نتایج کمی این تجزیه و تحلیل در شکل های (2) ، (3) و((4 ارائه شده است. شکل((2 نشان مـی دهـد کـه بیشـترین میزان آلودگی در اردیبهشت ماه اتفاق افتاده ، شکل (3) بیانگرکمترین میزان آلودگی می باشد که در مهرماه بـه وقـوع پیوسته است و در شکل (4) مشخص می شود که آلودگی در فصل تابسـتان و پـاییز حـداقل بـوده و در فصـول بهـار و زمستان آلودگی هوای ناشی از ریزگردها حداکثر می باشد. حداکثر میزان آلودگی در سال 86 در بهمن مـاه بـه میـزان
