بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه گردشگری در زمره صنایع برتر دنیا قرار گرفته، بدین منظور بسیاری از شهرها درصدد برآمدهاند نا از ویژگیها و امکانات خاص خویش سود برده و از مزایای جلب توریسم شهری بهره گیرند. وجود جاذبههای متنوع در شهرها چون اماکن تاریخی، ورزشی، مراکز خرید و بازارها، و ... جزء پارامترهای مهم شکلگیری گردشگری شهری میباشد. در همین راستا تاکید بر توسعه فعابیتهای عمران گردشگری شهری، نوسازی بافتهای تاریخی شهر، بازسازی بافتهای تفریحی در این حوزه با ارائه تسهیلا مناسب کمک شایانی به توسه پایدار شهری میکند. کنترل معظلات و مشکلات گردشگران، شناسایی فضاهای شهری، فرصت-های گردشگری شهری، تغییر نکرش مسئولان و شهروندان نسبت به جذب گردشگران و... میتواند مهمترین عوامل توسعه پایدار باشدو در آخر راهکارهای کاربری و عملی برای توسعه پایدار صنعه گردشگری شهری ارئه شده است.
-1مقدمه:
مسافرت و جابجایی قدمتی به بلندای تاریخ بشر دارد اما گردشگری نوین با انقلاب صنعتی در قرننوزدهم پدید آمد ومدت مدیدی خاص نخبگان و اشراف بود. با توسعه صنعتی و تصویب قوانین اجتماعی مانند قانون استفاده از مرخصی با حقوق، گردشگری به عنوان پدیدهای عام برای همه مردم شناخته شد و پس از جنگ جهانی دوم رشد چشمگیری پیدا کرد و تمامی بخشهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و محیطی را تحت تاثیر خود قرار داد. امروزه گردشگری را به عنوان یکی از مهمترین صنایع توسعه پایدار در هر جامعه باید دانست، که از تحرک بالایی در تغییرات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، شهری و محیطی برخوردار است، گردشگری شهری موضوع نسبتا جدیدی است، و سابقه طرح آن در محافل علمی به کمتر از دو دهه اخیر میرسد. گردشگری شهرس یکی از مهمترین و پیچیدهترین فعالیتهای فضایی و مکانی انسان در جامعه شهری است، گردشگری شهری حد فاصل گذران اوقات فراغت در خانه و خارج از شهر و آبادی میباشد. همچنین به آن بخشی از گذران اوقات فراغت گفته میشود که در محدوده سکونت شهری شهروندان و فضاهای باز درون شهری از جمله پارکها، شهربازیها، مراکز خرید، مراکز فرهنگی، تاریخی و .... شکل میگیرد.
شهرها معمولا با جاذبههای متنوع و بزرگ که دارای موزهها، بناها، یادبود، تئاتر، استادیومهای ورزشی، پارکها و غیره را دارا بوده، نقش بارزی در شکلگیری گردشگری شهری، جذب گردشگران بسیار دارد. با توجه به این ویژگیهای شهری، گردشگران شهری در فضای شهری در راستای انگیزههای متفاوتی که شامل"دیدار دوستان و خویشان، مسافرتهای تجاری، حضور در نمایشگاهها و کنفرانسها، بازدید از میراث فرهنگی، سفرهای مذهبی و تفریحی، حضور در برخی حواث - حتی سفرهایی مانند سیل و زلزله - ، دلایل شخصی و ....به شهرهای بزرگ و کلانشهرها سفر میکنند. در همین راستا گردشگری شهری را میتوان به این صورت تعریف کرد» گردشگری شهری، کنش متقابل گردشگران، میزبان و تولیدی فضای گردشگران پیرامون سفر به مناطق شهری با انگیزههای متفاوت و بازدید از جاذبهها و استفاده از تسهیلات و خدمات مربوط به گردشگری که آثار متفاوتی را در فضای شهری برجای مینهد.« در شهرهای گردشگرپذیر، گردشگری ترقی دهنده رشد و توسعههای شهری است و در شهر غیرتوریستی، این صنعت به عنوان یک فرصت مطرح است و برنامهریزان و مدیران شهری به ایجاد تصویرهای جدید از شهرها و افزایش جاذبه های مقاصد نیازمند هستند.
-2اهمیت و ضرورت:
شهر مرکز خدمات و تسهیلات بسیار است، اکثر جوامعی که به سمت شهرنشینی و شهرگرایی رشد شتابانی برداشتهاند و میل به تمایز زدایی در عصر پسامدرن را سرلوحه کار خود قرار دادهاند، همچنین مرز بین کار و فراغت را برهم زدهاند و فراغت را به عنوان یکی از عناصر اساسی و لاینفک لحظهای زندگی خود بدل کردهاند، با این وصف میتوان گفت که در این عصر جدید، انسان تمایل به سبک زندگی اکسپرسیونیستی پیدا کرده، که خواستار تهیج، رفع نیاز فراغتی، انعطاف پذیری، لذت بخشی، پویایی فرار از کار مستمر و خسته کننده در تمام عرصههای مختلف زندگیاش میباشد، بنابراین مؤلفه رشد گردشگری شهری به عنوان یک فعالیت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانی برای ساختار مدیریت شهری کلانشهرهای جوامع در حال توسعه از جمله ایران میتواند پتانسیل خوبی برای توسعه پایدار در عصر حاضر تلقی میگردد. نیازهای روزافزون انسانهای شهرنشین به محیطهای تفریحی و استراحتگاهی و مهمتر از همه، جابجایی میلیونها گردشگر در طول سال، لزوم و اهمیت پژوهش در جوانب صنعت گردشگری و امکانات آن را بیشتر مینماید - شکویی، 1354 ، . - 17 از طرفی به عقیده سازمان جهانی گردشگری و انجمن جهانگردی و گردشگری جهان در حال حاضر گردشگری در جهان بزرگترین صنعت محسوب میشود - Quattrone, . - 2002, 3 به همین لحاظ برنامهریزی و مدیریت توریسم به ویژه گردشگری شهری اهمیت و ضرورت بیشتری پیدا میکند. در جهان رقابتی امروز کشورهای مختلف با معرفی جذابیتهای گردشگری خود، سعی در بهبود وضعیت اقتصادی خود دارند. صنعت گردشگری به عنوان بزرگترین و متنوعترین صنعت در دنیا به حساب میآید. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعهی ساختار زیربنایی میدانند که میتواند به عنوان یک فعالیت اقتصادی جایگزین یک اقتصاد تک محصولی گردد - زند مقدم، 1388، . - 4 با همهی این اوصاف یکی از دغدغههای گردشگری، پایدار ماندن آن هم از لحاظ اقتصادی، هم فرهنگی و زیست محیطی آن است. با توجه به تعریف گردشگری، گردشگری فعالیتی چند منظوره است که در مکانی خارج از محیط عادی گردشگر انجام میگیرد و مسافرت گردشگر بیش از یک سال طول نمیکشد و هدف تفریح، تجارت و یا فعالیتهای دیگر است - قرخلو و همکاران، 1388، . - 3
-3گردشگری و توسعه پایدار:
ایده پایداری، ریشه در گذشتههای دور به تفکران جنبشهای زیست محیطی برمیگردد، همچنین ردپای مفهوم پایداری را در ادبیات جغرافیای نیز میتوان یافت. شاید بتوان گفت که پایداری و مباحث آن، برایند تفکرات جبر جغرافیایی و امکانگرایی است. توجه به مقوله توسعه پایدار و پایداری شهری در جهان به خصوص در کشورهای پیشرفته با اولین کنفرانس توسعه پایدار با عنوان کنفرانس سران سازمان ملل 5 ژوئن 1972، در استکهلم سوئد در دستور کار سازمان ملل قرار گرفت - کازس، 1385، . - 83 در چند سال گذشته مفهوم گردشگری پایدار تا حدی پیشرفت کرده و جا افتاده تا بتواند پاسخگوی تهدیدات گردشگری نابسامان باشد. برتن شور و همکارانش استدلال میکنند که توسعه گردشگری به دنبال ایجاد یک محصول قابل فروش گردشگری از یک سو و محیط برای زندگی و کار از سوی دیگر است. افزایش فشار بین خواستههای محیط زیستی و توسعه اقتصادی، توسعه پایدار به عنوان هدفی مناسب برای رسیدن به ثبات سیاسی، اجتماعی و زیست محیطی است - Nana Ato . - Arthur, Victor Mensah, 2006, 301
