بخشی از مقاله
مدل هاي پرداخت در تجارت سيار و موانع امنيتي آن
چکيده
تجارت سيار با وجود نوپا بودن ، به سبب فراهم کردن شرايط استفاده از خدمات اينترنتي و خريد و فروش خارج از حدود زمان و مکان ، بسياري از موضوعات تجارت و مقوله هاي وابسته به آن را در معرض تغييرات بنيادين قرار داده است . تجارت سيار از طريق دستگاه هاي تلفن همراه صورت مي گيرد و کاربران را قادر مي سازد تا تبادلات تجاري خود را در هر مکان و زماني انجام دهند و مهمترين ابزار تجارت سيار تلفن هاي همراه و دستگاه هاي دستيار ديجيتال شخصي هستند. از اين رو وجود روال هاي استاندارد و عموميت يافته ي پرداخت سيار، براي گسترش تجارت سيار بسيار ضروري به نظر مي رسد. امروزه روش هاي بسيار متنوعي براي بانکداري سيار و خريد و فروش الکترونيکي و خصوصاٌ پرداخت سيار ارائه شده است که سعي کرده اند تراکنش هاي پرداخت سيار را در کمترين زمان ممکن و با امنيتي مناسب امکان پذير نمايند.روش هاي مختلف پرداخت سيار را مي توان بر اساس معيار هاي متنوعي از جمله تکنولوژي مورد استفاده ، نوع حساب مورد استفاده و مواردي از اين دست ، دسته بندي کرد. سيستم هاي پرداخت الکترونيک در تجارت سيار که شامل صدور صورتحساب و پرداخت هاي الکترونيک هستند، هزينه هاي معاملات را کاهش داده اند.
در اين مقاله ابعاد تجارت سيار، فرآيندهاي پرداخت سيار و موانع امنيتي در پرداخت سيار و همچنين تجارت سيار مورد بحث قرار مي گيرد و در بخش پاياني نيز نتايج آن تشريح خواهد شد.
کلمات کليدي
کاربردهاي فناوري اطلاعات ، تجارت سيار،پرداخت در تجارت سيار، بانکداري همراه و امنيت تجارت سيار.
١- مقدمه
فناوري بي سيم به دليل قدرت ارتباطي و در دسترس قرار دادن اينترنت به صورت فراگير، امروزه به يکي از مهم ترين فناوري ها تبديل شده است . ظهور فناوري بي سيم جنبه هاي مختلف زندگي اجتماعي را تحت تأثير خود قرار داده است . مواردي نظير مديريت تجاري و اشتغال زايي، خريد و فروش و سياست گذاري فروشندگي و ارتباطات شخصي .
طبق مطالعات انجام شده در زمينه ي تجارت سيار در سال ٢٠٠١، فقط ١٦ درصد کاربران از اينترنت سيار استفاده مي کردند که پيش بيني مي شود اين رقم تا سال ٢٠٠٧ به ٧٥ درصد برسد. بررسي ادبيات تکنولوژي، حاکي از اين است که تکنولوژي تاکنون سه دوره را طي کرده است . دوره ي اول که از سال ١٩٧٢ شروع شد، دوره ي کامپيوتر هاي شخصي بود. دوره ي دوم که از سال ١٩٩٠ شروع شد و تا سال ٢٠٠٠ ادامه يافت ، دوره ي اينترنت است . دوره ي سوم که از سال ٢٠٠٠ شروع شده و پيش بيني مي شود تا سال ٢٠١٤ ادامه يابد، دوره ي تکنولوژي و اينترنت سيار شده است .
امروزه استفاده از فناوريهاي پيشرفته در کليه ي صنايع کمک قابل توجهي به کاهش هزينه ها و بالا بردن کيفيت محصولات و خدمات کرده است . يکي از اين فناوري هايي که با پيشرفت اخير توجه زيادي را به خود جلب کرده است ، فناوري يکپارچه کننده ي سيستم هاي مالي و سيستم هاي موبايل مي باشد. انجام عمليات مالي با استفاده از گوشي موبايل ، آساني و فراگير شدن استفاده را در پي خواهد داشت ، علاوه بر آنکه نياز به استفاده از تجهيزات اضافي (مانند پايانه ي فروش ) از بين خواهد رفت . همچنين با استفاده از قابليت هاي سيم کارت به عنوان يک کارت هوشمند، مي توان به سطح بالايي از امنيت و قابليت اعتماد در سيستم هاي پرداخت سيار دست يافت ، در حال حاضر سيستم هاي پرداخت مختلفي در دنيا موجود مي باشند، که از تکنولوژي هاي مختلفي مانند IVR ،SMS ،WAP،USSD و NFC بهره مي برند.
٢- تجارت سيار
تجارت الکترونيکي طي چند سال اخير در محافل علمي و نيز در عرصه هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي و سياسي مورد توجه قرار گرفته است . اين توجهات عاملي مؤثر در جهت پيشرفت هاي چشمگير در استراتژي ها و ملزومات و کاربرد هاي تجارت الکترونيکي بوده است . با ظهور و گسترش شبکه هاي بي سيم ، امروزه نسل جديدي از کاربرد هاي تجارت الکترونيکي تحت نام تجارت سيار پديدار شده است .
تجارت سيار از طريق هزاران ابزار موبايلي نظير تلفن هاي همراه ، ابزار هاي ديجيتالي شخصي ( PDA)، دفترچه هاي يادداشت ديجيتالي و حتي داشبوردهاي بي سيم اتومبيل ها در جريان است .
در مورد تجارت سيار تعاريف متعدد و بعضاٌ متفاوتي وجود دارد، اما وجه مشترک تمامي اين تعاريف آن است که تجارت سيار در واقع همان تجارت الکترونيک است با اين تفاوت که به وسيله ي ابزار هايي نظير تلفن همراه صورت مي گيرد. رايج ترين تعريف از تجارت سيار نيز به صورت زير بيان مي شود: تجارت سيار عبارت است از هر گونه انتقال الکترونيکي يا تبادل اطلاعات که به وسيله ي يک ابزار سيار و از طريق شبکه ي سيار انجام شود و طي آن ارزش حقيقي يا پيش پرداخت پولي در قبال دريافت کالا، خدمات يا اطلاعات منتقل گردد.
M-Business يا تجارت سيار، همان تجارت الکترونيک از طريق فناوري بي سيم است و در واقع جديد ترين نوع تجارت الکترونيک محسوب مي شود. گرچه اين تجارت هنوز در مراحل آغازين خود به سر مي برد ولي تا به حال رشد فزاينده اي داشته است . اين تجارت باعث خواهد شد که کاربران به اطلاعات حساس تجاري و نيز توانمندي هاي ارتباطي در هر مکان و هر زمان ، دست يابند.
٣-پرداخت سيار
مفهوم تجارت سيار در اوسط دهه ي ١٩٩٠ مطرح شد و بر اساس پيش بيني هاي خوش بينانه انتظار مي رفت تا سال ٢٠٠٠ تراکنش هاي تجارت سيار جزء فعاليت هاي روزانه همه افراد شود. با سرمايه گذاري هاي بسيار زيادي که روي ارتقاء شبکه هاي موبايل انجام شده ، قدرت اپراتورها در انتقال سرويس ها بسيار افزايش يافته و آينده ي ارتباطات اميد بخش پيش بيني مي شود. از طرف ديگر تغيير جهت بعدي در استفاده از فناوري اطلاعات به طور واضح به سمت تجارت سيار و تجارت بي سيم خواهد بود.
در اغلب تلفن هاي همراه اين قابليت وجود دارد که مقاديري را ذخيره کرده يا مکانيزم هايي براي شناسايي و صدور مجوز به صورت امن و بدون نياز به اعتماد به کارت خوان ها يا کامپيوترهاي شخصي و مودم يا ترمينال هاي نقطه فروش فراهم کنند. برخي از صاحب نظران بر اين عقيده هستند که تلفن همراه به عنوان وسيله ي پرداخت حتي جايگزين کارت هاي هوشمند خواهد شد. با وجود اينکه پرداخت سيار زير مجموعه اي از پرداخت هاي الکترونيکي است ولي تعاريف مستقلي براي پرداخت سيار وجود دارد.
گروه Mobile Payment به عنوان يکي از مهم ترين گروه هاي فعال در زمينه ي تجارت سيار، پرداخت سيار را فرآيندي تعريف مي نمايد که دو طرف را قادر مي سازد تا ارزش مالي يک محصول يا سرويس را با استفاده از يک دستگاه تلفن همراه مبادله کنند.يا به عبارتي ديگر پرداخت سيار، پرداخت براي کالا يا خدمات از طريق وسيله اي سيار نظير تلفن همراه ، PDAيا وسايلي از اين قبيل مي باشند. با اين روش پرداخت ، فرد مي تواند از طريق وسيله اي بي سيم صورت حساب رستوراني را بپردازد و يا بدون ارتباط با فروشنده هزينه اقلام خريداري شده را پرداخت کند.
يک سيستم پرداخت سيار بايد براي همه طرف هاي مرتبط سودمند باشد. براي اينکه يک سيستم پرداخت سيار موفق باشد کاربر نهايي، فروشنده ، صادر کننده ي محصول پرداخت و اپراتور تلفن همراه بايد در آن ارزش اضافي ببيند. کاربر نهايي، سادگي و سرعت استفاده ، راحتي، امنيت و هزينه ي مناسب را ترجيح مي دهد. هزينه استفاده مشتري از يک سيستم پرداخت جديد بايد کم و نصب سيستم بايد ساده باشد .از طرف ديگر چرخه تبادل مالي از مشتري تا فروشنده بايد سريع صورت گيرد. صادرکنندگان محصول پرداخت (معمولاً بانک ها)، براي پوشش هزينه هاي توسعه سيستم ، لازم است نکات تجاري مثبتي را در پرداخت تجاري ببينند. براي مثال وفاداري مشتريان ، مي تواند با محصولات جديد و داراي نوآوري افزايش يابد. حتي در مورد محيط سيار هم امکان ارائه نام تجاري به همراه سرويس پرداخت بسيار مهم است . نام هاي تجاري معتبر استفاده از محصول براي مشتري را هم راحت تر ميکند.
٤- فرآيند هاي پرداخت سيار
يک پرداخت سيار طي فرآيندي به شرح زير مي انجامد:
- ثبت نام : مشتري حسابي براي پرداخت هاي سيار نزد فراهم کننده ي خدمات پرداخت سيار باز مي کند ( حساب ممکن است با نام يا بي نام ، قابل شارژ يا غير قابل شارژ و Onlineيا Offline باشد ).
- انجام تراکنش : طي چهار مرحله فرآيند تراکنش يک معامله ي موبايلي انجام مي شود:
١- مشتري تمايل خود را براي خريد يک کالا يا خدمات را با ارسال يک SMS،MMS يا EMS اعلام مي نمايد.
٢- فروشنده درخواست مشتري را به تأمين کننده ي پرداخت سيار مي فرستد.
٣- تأمين کننده ي خدمات پرداخت سيار، تأييد هويت و مجاز بودن مشتري را از طرف سوم مورد اعتماد درخواست مي کند.
٤- در صورت تصديق هويت مجاز بودن مشتري و وجود اعتبار کافي براي معامله ي مذکور، فروشنده کالا را براي مشتري ارسال مي کند.
- تسويه حساب : تسويه حساب مي تواند به روش هاي بلادرنگ ( آني )، پيش پرداخت يا اعتباري باشد.
الف - بلادرنگ با برداشت از حساب بانکي مشتري و واريز به حساب فروشنده از طريق شبکه ي سيار انجام مي شود.
ب - به صورت پيش پرداخت از طريق يک کارت هوشمند يا يک کيف پول الکترونيکي که در ابزار سيار قرار دارد، پرداخت شود.
ج - خريد اعتباري باشد و ارائه دهنده ي خدمات پرداخت سيار صورت حساب را براي مشتري يا حساب بانکي وي ارسال کند.
٥- مدل هاي پرداخت در تجارت سيار
