بخشی از مقاله
چکیده
پرداختن به آموزش بزرگسالان و مسایل آن از نیازهای اساسی جوامع بشری توسعه یافته و در حال توسعه است . این نیاز از یک سو، برخاسته از تغییر و تحولات سریع در دانش و فناوری و در نتیجه تغییر شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که بزرگسالان در آن به سر می برند و از سوی دیگر، ناشی از ضرورت ارائه آموزشهای مداوم ضمن خدمت به شاغلان می باشد. درکشور ما توجه به بزرگسالان و نیازهای یادگیری آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا از یک سو،کمیت وکیفیت آموزشهای ارائه شده، پاسخگوی این نیازها نبوده است و از سوی دیگر، جمعیت جوان حدود بیست میلیونی کشور به زودی به جمعیت بزرگسال تبدیل می شوند و نیاز به آموزش مداوم دارند.
یکی از نیازهای عمده در این آموزشها این است که درآنها، روشهای تدریسی به کار گرفته شود تا با نیازها و ویژگی های بزرگسالان شرکت کننده در این آموزشها متناسب باشند تا باعث نشوند دوره هایی که به شکل باز آموزی، آموزش حرفه ای، آموزش ضمن خدمت و غیره برگزار می شوند، بازده وکارآیی پایینی داشته باشند. بنابراین، یکی از ضرورتهای برگزاری این دوره ها، آشنایی مربیان با نظریه ها و راهبردهای تدریس مطلوب به بزرگسالان می باشد. این مقاله، با بررسی مبانی نظر ی موجود و راهبردهای ارائه شده درباره تدریس به بزرگسالان درصدد است به این نیاز مربیان پاسخ دهد.
مقدمه
پر واضح است که از آموزش بزرگسالان برداشت های متفاوتی در اذهان وجود دارد لذا با توجه به هر یک از این برداشت ها نیز تعریف خاصی می توان برای آن ارائه داد. بطوری که شرکت کنندگان در دومین کنفرانس جهانی آموزش بزرگسالان متذکر شدند که چون آموزش بزرگسالان به تاریخ،سنن،فرهنگ و درجه رشد اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی هر کشور بستگی دارد،نمی توان تعریف جامعی برای آن پیدا کرد که در همه کشورهای جهان قابل قبول باشد.
به عنوان مثال در اولین کنفرانس بین المللی آموزش بزرگسالان که در سال 1949 در کشور دانمارک برگزار شد آموزش بزرگسالان اینگونه تعریف شده است که: آموزش بزرگسالان فرآیندی است که بر اساس آن افرادی که دیگر به آموزشگاهها نمی روند و برنامه تمام وقتی را دنبال نمی کنند، آگاهانه عهده دار فعالیت های مستمر و سازمان یافته ای به منظور ایجاد تغییر در اطلاعات، دانش ، درک یا مهارتها، گرایش و نگرش و یا شناخت و حل مسائل شخصی یا محلی خویش می گردند. همانطور که ملاحظه می شود این تعریف بدلیل ابهام و چند گانگی هایی که در مفاهیم بکار گرفته شده وجود دارد تعریف دقیق و روشنی نیست.
معنا و مفهوم آموزش بزرگسالان:
آموزش بزرگسالان از لحاظ معنا و مفهوم در کشورهای مختلف متفاوت است. آموزش بزرگسالان برای بعضی ازاشخاص به مفهوم کلاس های درس شبانه است که بوسیله موسسات رسمی یا خصوصی برای افراد بزرگسال تشکیل می شود.برای عده ای دیگر، آموزش بزرگسالان مترادف با تحصیلات تکمیلی در دانشگاهها و موسسات خصوصی و یا آموزش مکاتبه ای می باشد،عده ای آن را عبارت از تشکیل جلسات عمومی در هوای آزاد،کارخانه ها یا مجامع دیگر و بحث و گفتگو درباره مسائل مختلف می دانند و بالاخره برخی، آموزش بزرگسالان را با تعلیمات حرفه ای کوتاه مدت اشتباه می کنند.
البته گاهی به جای اصطلاح آموزش بزرگسالان ، اصطلاح آموزش اساسی ،آموزش دائمی، آموزش تکمیلی، آموزش مداوم و آموزش عامه را به کار برده اند
چند تعریف از آموزش بزرگسالان:
ویلت شایر - : - wilt shireعقیده دارد که آموزش بزرگسالان را می توان فرآیند آموزشی دانست که به شیوه بزرگسالان عرضه می شود. او اضافه می کند که بزرگسال باید بالغ باشد، تجربه های شخصی داشته باشد و سنش متجاوز از بیست سال باشد.
پاترسون - paterson - :آمورش و پرورش فرآیند بهسازی انسانهای فراگیر است و بزرگسالی را حالتی می داند که مسئولیتهای خاص خود را دارد وفرد وارد سن خاصی شده است
ماهیت آموزش بزرگسالان:
آموزش بزرگسالان می تواند از نوع سازمان یافته در کلاس درس و یا مدرسه باشد.می تواند یک برنامه مستقل که در آن یادگیرنده مطالعه شخصی خود را هدایت می کند ،باشد. و یا می تواند یک کوشش گروهی به نام کار آموزی باشد.
مفهوم آموزش بزرگسالان در کشورهای پیشرفته صنعتی:
به دلیل یکسان نبودن شرایط تاریخی،سیاسی،اجتماعی و موقعیت جغرافیایی،شکل برخورد با موضوع آموزش بزرگسالان در کشورهای مختلف متفاوت است.این آموزش در کشورهای پیشرفته که مشکل بی سوادی را تا حد زیادی حل کرده اند به تکمیل معلومات فردی و رشد فرهنگی و اجتماعی مردم اختصاص دارد
مفهوم آموزش بزرگسالان در کشورهای پیشرفته صنعتی از نظرسیمپسون - : - simpsonوی تعریف جامعی از آموزش بزرگسالان ارائه داده است که در اغلب کشورهای پیشرفته صنعتی صدق کی کند:» آموزش بزگسالان کوشش آگاهانه یک جامعه است که از طریق موسسات عمومی یا سازمان های داوطلب برای اعتلای سطح آگاهی افراد جامعه به عمل می آید« به این ترتیب امکانات و وسایل یادگیری در اختیار افرادی قرار می گیرد که در سنین مختلف هستند و فرصت استفاده از تعلیمات ابتدایی و ضروری را در دبستان و دانشگاه نداشته اند یا آموزش حرفه ای و تخصصی آنان قبل از موقع قطع شده است. براساس این تعریف می توان گفت که: آموزش بزگسالان عبارت است از هر گونه فعالیتی که سبب نوعی تغییر، اصلاح و پیشرفت افراد بزرگسال یا اجتماع شود
مفهوم آموزش بزرگسالان در کشورهای پیشرفته صنعتی از نظرآلن تاف - : - Allen toughآموزش بزرگسالان عبارت است از:مجموع وقایع به هم پیوسته که حداقل 7 ساعت از وقت بزرگسال را به خود اختصاص دهد و انگیزه فرد از آن،فرا گرفتن دانش ها،مهارت ها وایجاد تغییرات ضروری در افکار، عقاید و معلوماتش باشد.
مفهوم آموزش بزرگسالان در کشورهای جهان سوم:
در کشورهای جهان سوم که به دلایل مختلف درصد جمعیت بی سوادان بالاست وبزرگسالان زیادی از توانای خواندن و نوشتن محرومند، آموزش بزرگسالان بیشتر جنبه سواد آموزی دارد و همچنین بیشتر وسیله اجرایی سیاست ملی در زمینه سرمایه گذاری روی نیروی انسانی است. بر این اساس می توان گفت : آموزش بزرگسالان » فرایندی است سازمان یافته به منظور ایجاد آگاهی،شناخت و مهارت در بزرگسالان تا بتوانند در جهت تکامل و تعالی حرکت کنند و در سرنوشت جامعه خود از لحاظ اجتماعی و فرهنگی، سیاسی و اقتصادی مشارکت فعالانه داشته باشند
سیر رشد آموزش بزرگسالان در 35 سال گذشته - از اولین کنفرانس در سال 1949 دانمارک تا چهارمین کنفرانس در سال 1985 فرانسه - :آموزش بزرگسالان در طی این مدت هم رشد درونی و هم رشد بیرونی داشته است.
یعنی مفهوم و دایره عمل آن گسترش بسیار یافته است.از علائم رشد بیرونی آموزش بزرگسالان ، تنوع بسیار در برنامه های آموزشی آن و توسعه این برنامه ها در سراسر جهان است.این برنامه ها نیاز بزرگسالان مختلف مثل: کشاورزان، کارگران معدن و کارخانه ها، زنان خانه دار، جوانان و کودکان به مدرسه رسمی نرفته را پاسخ می گوید.
به عبارت دیگر برنامه های گوناگونی برای تربیت کشاورزان، کارگران،والدین و جوانان وجود دارد
برای آنکه محتوای برنامه ها نیز مورد توجه همه بزرگسالان قرار گیرد.آموزش حرفه ای،آموزش فنی، آموزش تعاون،آموزش بهداشت و بسیاری از آموزش های دیگر برقرار شده است.آموزش دادن به بزرگسالان نیز دیگر از انحصار معلمان رسمی خارج شده و مربان تنظیم خانواده،معلمان بهداشت،سخنرانان مذهبی و حتی افراد پلیس و نگهبانهای زندان ها نیز در زمره مربیان بزرگسال قرار گرفته اند.
رشد درونی آموزش بزرگسالان مفهوم آن را به صورت زیر متحول کرده است: حق بهره گیری ازآموزش برای همه بزرگسالان،آموزشی که هدف و روش های آن با مشارکت و همفکری بزرگسالان تعیین می شود و به رشد مادی و معنوی فرد، جامعه و کل بشریت می انجامد.از وظایف اصلی آموزش بزرگسالان،یکی آموزش سواد برای رسیدن به حد خودآموزی و دیگر تعلیم یک مهارت مورد استفاده روز می باشد.به عبارت دیگر منظور از آموزش بزرگسالان آن است که بزرگسالان را توانا سازیم تا »یادگیری آموزی«کنند یعنی »بیاموزند چگونه بیاموزند« یا »یاد بگیرند که چگونه یاد بگیرند« و از این طریق هم خواندن و نوشتن را یاد بگیرند و هم توانایی تجزیه و تحلیل واقعیتها،بینش های انتقادی و غیره را کسب کنند.
ایدئولوژی امروزی آموزش بزرگسالان:امروزه ایدئولوژی آموزش بزرگسالان شامل نوسازی، دموکراسی یا مردم سالاری و جهان شمولی است،اگرچه در جوامع پیشرفته صنعتی سعی بر تکنو کراسی یا فن سالارینیز دیده می شود. امروزه موضوع آزادی فردی،حرکت در جهت ارتقای محرومان،رهایی کشورها از یوغ اسارت کشورهای دیگر،ریشه کنی گرسنگی و ارتقای صلح درجهان به جز لا ینفک آموزش بزرگسالان تبدیل شده است
آموزش بزرگسالان مقوله ای نو یا قدیمی:
آموزش بزرگسالان مقوله ای نونیست و همیشه وجود داشته است. به این معنا که زنان ومردان همیشه تجربیات یکدیگر را آموخته اند و آگاهی جمعی،نسل به نسل در جوامع وفرهنگ های مختلف منتقل شده است.ولی آموزش بزرگسالان به عنوان فعالیتی مشخص و منظم در خدمت رشد بشر و منافع بشری تا اندازه ای نو است. آموزش بزرگسالان به معنای جدید در طول حیات نسبتا کوتاه خود دستخوش تحولات بسیاری شده است. از جمله تعاریف جدیدی برای آن وضع شده و تعاریف قدیمی تا اندازه ای نامناسب تشخیص داده شده اند.همچنین اسامی و اصطلاحات دیگری به جای اصطلاح آموزش بزرگسالان پیشنهاد شده است یعنی در واقع آموزش بزرگسالان از لحاظ مفهوم، در اصول و در عمل تحت آزمایش های سخت قرار گرفته است.
