بخشی از مقاله
نگرشی بر معماری پایدار با توجه به رویکرد معماری سبز
چکیده
این مقاله در پی آن است با استناد به کیفیت رابطه امروز رشد انسان و استفاده روز افزون از آلاینده ها و افزایش آلودگی به چگونگی ضرورت طراحی به سبک پایدار پرداخته و اصول طراحی پایدار را توضیح دهد و در بخش دوم به معماری سبز که برخواسته از معماری پایدار و توسعه پایدار بوده که این نیز ناشی از نیاز انسان امروز در مقابل پیامدهای سوء جهان صنعتی و مصرفی عصر حاضر است بپردازد. به طور کلی فرایند سبز اینگونه مطرح می شود که تمامی موضوعات به یکدیگر وابسته بوده و در هر تصمیم گیری باید تمامی جانبه های آن مورد بررسی قرار گیرد. .
فرایند سبز در معماری فرایندی کهن می باشد , موضوع جدید درک این مهم است که معماری سبز برای محیط های ساخته بشر بهترین فرایند برای طراحی ساختمان هاست , به گونه ای که تمام منابع وارده به ساختمان , مصالح آن , سوخت یا اشیا مورد استفاده ساکنان , نیازمند پدید آوردن یک معماری پایدار هستند. بطور کلی فرایند سبز اینگونه مطرح می شود که تمامی موضوعات به یکدیگر وابسته بوده و در هر تصمیم گیری باید تمامی جنبه های آن مورد بررسی قرار گیرد و بدین ترتیب , ایده بررسی اصول بصورت مجزا با آن در تضاد قرار می گیرد . در مجموع اصول گوناگونی در ایجاد هر نوع سازه مطرح است که نقاط مشترک فراوانی را برای بحث دارا می باشند , در این مقاله سعی می شود مجموعه ای از اصول مختلفی که در نظر گرفتن آنها سبب ایجاد توازن و پدید آمدن معماری سبز می شود مورد بحث قرار گیرد.
کلمات کلیدی: معماری پایدار، معماری سبز، اقلیم
-1 مقدمه
نگرش به معماری به عنوان موجودی زنده، از تعابیر مهمی است که از دیرباز مطرح بوده است. گیریون معتقد است معماری یک زمان ممکن است که تحت تاثیر انواع و اقسام شرایط به وجود آمده باشد. اما همین که به وجود آمد، موجودی زنده است که صفات مخصوص به خود را دارا است و از حیات دیرپایی برخوردار است و تأثیر آن ممکن است حتی پس از آن که محیط اصلی آن تغیر کرد یا از بین رفت ادامه یابد، بنابراین معماری می تواند به ماورای زمان تولدش برسد. (مزینی،» (67:1365معماری پایدار « و »معماری سبز« موضوع یا پدیده ای است که تاکنون در بیشتر کشورهای جهان , و توسط بسیار از معماران با سلیقه ها و دیدگاههای متفاوت, به آن توجه می شود. ایده ی »معماری سبز« ضمن اینکه یک مفهوم جهانی است, »محلی« هم هست. یعنی این مفهوم ضمن برخورداری از نکته های مشترک و جهان شمول, در هر موقعیت اجتماعی فرهنگی مفهوم خاص و متمایز خود را دارد. در این دیدگاه با توجه به موضوع »پایداری« نه تنها برای مشکلات جهانی (مثل آلودگی و تغییر آب و هوا ) بلکه برای مسائل محیطی محلی (مثل حفاظت از آب و خاک و احیای شهر کوپک) راه حل هایی ارائه می شود. راه حل هایی مبتنی بر فن آوری پیشرفته و فن آوری های ساده و بومی که اغلب در یک پروژه واحد با هم تلفیق می شود. روشی که »فضا« را به عنوان ابزار بیان معماری, با مفهوم »پایداری« تلفیق و آن را متحول می کند. معماری سبز برخاسته از معماری پایدار و توسعه پایدار بوده که این نیز ناشی از نیاز انسان امروز در مقابل پیامدهای سوء جهان صنعتی و مصرفی عصر حاضر است . حفظ و حراست از منابع طبیعی جهان , مصونیت از آلودگی هوا و سایر آلودگی های محیطی , از لایه ازن , بهداشت جسمی و روانی , آینده بشریت و ..... از موضوعاتی است که در این راستا مطرح بوده و ضرورت آن به عنوان یک وظیفه جهانی روز به روز آشکارتر می شود.
-2 معماری سبز
آغاز جنبش معماری سبز به شکل امروزی آن به دهه 1960 اروپا و اطلاع رسانیهای عمومی در آن زمان باز می گردد. نمونه های این طرحها در اسکاندیناوی یافت می شود. بعد از این آغاز تکنیکهای ساخت و ساز جدیدی شکل گرفت که سبب پیشرفت خلاقانه کانسپت طرحها و مصالح ساختمانی گردید. در حقیقت پروژه های سبز طراحی شده
توانستند عوامل متنوعی اعم از استفاده هوشمندانه از مصالح، سنجش دقیق عملکرد ، شرایط آب و هوایی و مکان جغرافیایی طرح را با موفقیت وارد عرصه معماری نمایند.
معماری سبز که به نام معماری پایدار ( سلپظخسظشصخل0فسچذسلشسظشپ؛ ) نیز شناخته می شود در حقیقت نوعی از طراحی معماری است که تلاش می کند میزان آسیب رساندن ساختمان به محیط اطرافش را به کمترین اندازه ممکن برساند. ایجاد ساختمان سبز به سلامت فردی که در آن و درمحیط اطراف آن زندگی می کند کمک خواهد کرد
æ از او پشتیبانی خواهد کرد و از اوپشتیبانی خواهد کرد وباعث رضایت مندی و سودمندی آنان خواهد شد. معماری سبز و طراحی سبز راهکاری است برای حل مشکلات که کمترین آسیب را به طبیعت برساند که در آن مصالح باید دارای عمر مفید و قابل بازگشت به چرخه طبیعت باشند.
معماری سبز اغلب در مورد رویکردی در معماری به کار گرفته شده است کعه از نیروها و امکانات محیط طبیعی در راستای نیل و بازدهی و بهره وری منابع و تامین شرایط آسایش محیط داخلی بهره می گیرد بخصوص بر ارتباط بصری
æ فیزیکی با طبیعت تاکید می کند. کانسپت یک معماری سبز عمدتاً بر پایه چند محور کاربردی استوار است: پایداری، مصالح، بهره وری انرژی و کاهش تلفات آن. اما معماری سبز با جستجوی راهی برای به حداقل رساندن اثرات منفی ساختمان ها بر محیط زیست در حقیقت تلاشی استن برای هم آوایی و همسویی با طبیعت از طریق افزایش کارایی و بهیه سازی در مصرف مصالح، انرژی و گسترش فضا. بدین ترتیب در معماری سبز به جای دشمنی با طبیعت، انرژی های آن را مهار کرده و به بهترین شکل در ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرد. (مزینی، (85:1365
همانطور که در موسسه تحقیقات ساختمان «BRE» دیده می شود (که بر اساس فلسفه طراحی سبز و با هدف انرژی
æ کارایی طراحی شده است) فضاهای داخلی به صورت منعطف و آزاد طراحی شده اند و با تغییر پره های هوشمند کنترل کننده میزان دخول نور را کنترل می کند و از طریق جداره ها مکان تهویه عبوری طبیعی نیز به دو صورت هوشمند و دستی فراهم شده است. در کل، مصالح، بازیافت شده و در خود پروژه به کار گرفته شده و یا به بازار روانه شده است. (www.fortunecity.com)
بدین طریق و با بکارگیری راهکارهای خلاقانه می توان معماری سبز را رایج کرد و به حفظ طبیعت و منابع طبیعی کمک شایانی کرد.
معماری سبز به عنوان یک راهکار برای داشتن یک معماری پایدار در جهت حفظ انرژی به صورت یک رویکرد ارائه می گردد که به واسطه بهره گیری از تمهیدات ظاهری، به طور مثال داخل نمودن عناصر سبز در فضای کالبدی،
بکارگیری مواد و مصالح مدعی سبز بودن و یا بکارگیری عناصر یک معماری بومی به شیوه ای فرمال و ..... مورد توجه قرار گرفتند. این نوع طراحی از اصولی خاص تبعیت می کند که رعایت آنها ضروری است: مدیریت منابع انرژی، طراحی با قابلیت بازگشت به چرخه زندگی، طراحی برای انسان. می توان گفت طراحی پایدار، نوعی نگرش به دنیا را مطرح می کند که با پیروی از اصولی خاص، تعامل بین مصرف منابع در حال و آینده را مورد توجه قرار داده و همواره در جهت منافع بلند مدت بشر گام بر می دارد.
-3 عوامل موثر بر معماری پایدار
معماری سبز، بیش از آنکه یک سبک باشد رویکردی کل گرا است که بر تعامل متقابل میان ساختمان و عوامل محیطی تاکید دارد. مواردی که در این رابطه مهم هستتند، عبارتند از: کیفیت و کمیت مصرف انرژی، کنش های زیست محیطی، تعاملات اجتماعی، مسائل اقتصادی و مهمتر از همه انسان، آسایش او و آیندگان او.
بر این اساس هدف و معاری سبز به طور خاص مطرح کردن رابطه میان فرم معماری، مواد و مصالح و چگونگی عملکرد محیطی ساختمان است که هم از دیدگاه آسایش حرارتی و هم از لحاظ آسایش بشری مطرح است، به لحاظ آسایش حرارتی همان بحث صرفه جویی در مصرف انرژی به واسطه مصرف انرژی های طبیعی است و از دید آسایش بشری همان آسایش روانی کاربران و در مقیاس فراتر ایجاد نهادهای اجتماعی است.
همانطور که گفته شد در روند ساخت و ساز از هنگام شروع طراحی تا پایان عمر مفید یک ساختمان باید کمترین صدمه را به طبیعت وارد کرد تا یک معماری موفق را تجربه کرده باشیم.
در این راستا سه موضوع اصلی انتخاب مصالح، تکنولوژی مناسب تولید مصالح و طراحی جرئیات اجرایی در نظر گرفته می شود. در نگرش پایدار، طراحی به گونه ای انجام می شود که این سه مورد در یک چرخه ارتباطی صحیح قرار گرفته و بتوان در آینده نیز از نتایج مصرف منابع در حال، بهره مند شد. (معمارضیاء، (42:1387
تخصیص نادرست منابع اعم از هدر رفتن نیروی کار و مصالح ساختمانی و روند ساخت و مصرف بی خد و خصر منابع انرژی مورد نیاز برای سرمایش و گرمایش فضا در روند بهره برداری از ساختمان، عدم تعادل در توجه به عوامل سازنده بستر سوژه که بر طرح تاثیر می گذارد اعم از عوامل اقتصادی و اجتماعی، فرهنگی، فنی، زیست محیطی و .... از عواملی هستند که با مبانی معماری و شهرسازی پایدار تطابق ندارند.
