بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهمترین عوامل موثر در کنترل هزینههای عملیاتی و افزایش بازده منابع سازمان، فرهنگ سازمانی است. این مقاله ارتباط بین تغییرات فرهنگ سازمانی و عملکرد معدن منگنز سردشت در استان سیستان و بلوچستان را مطالعه میکند. دورهی زمانی تحقیق یک دورهی ده ماهه از اوایل آذر 1388 تا شهریور 1389 است. دوران مورد بررسی تحت تاثیر دو فرهنگ سازمانی متفاوت ایرانی و چینی در دو مقطع زمانی مجزا ولی بسیار نزدیک و شبیه به هم قرار داشته است.
تحقیق به صورت پیمایشی و با گردآوری دادهها از طریق مشاهدهی اسناد مالی و نیز مصاحبه با مالک و مدیر شرکت انجام شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که ارتباط معنیداری بین ویژگیهای فرهنگی سازمان و عملکرد مالی آن وجود دارد. مطالعهی ابعاد مختلف فرهنگ سازمانی نشان میدهد که در مجموع فرهنگ سازمانی حاکم بر روابط کارگران چینی، منجر به افزایش قابل توجه حجم کار و بازده منابع شرکت شده است.
مقدمه
یکی از عوامل مؤثر بر عملکرد مالی و بهرهوری منابع، فرهنگ سازمانی است. فرهنگ سازمانی توسط پژوهشگران متعدد به اشکال مختلف تعریف و تبیین شده است. جیرت هافستید1 یکی از پژوهشگران صاحب نام این حوزه است که یکی از پر مخاطبترین مدلهای سنجش فرهنگ سازمانی را ارائه کرده است. نظریه و روش هافستید البته از نقد و ارزیابی دیگران مصون نمانده و ایرادات و اشکالات جدی بر آن گرفتهاند.
لیکن مجموعهی مباحث هافستید و طیف گستردهی طرفداران وی از یک سو و نظرات و دیدگاههای منتقدینش از سوی دیگر، بیانگر اهمیت غیر قابل تردید فرهنگ سازمانی - با هر تعریفی - و تأثیر آن بر عملکرد سازمان است. آن چه در اکثر تحقیقات مورد سؤال و پژوهش قرار دارد، اصل اهمیت فرهنگ سازمانی نیست بلکه چیستی و چگونگی ابعاد و مشخصه های آن، نحوهی سنجش یا توصیف آن، و میزان و چگونگی تأثیرش بر کارایی و عملکرد سازمان میباشد.
تحقیقات متعددی به روشهای مختلف انجام شده که نشاندهندهی نوع رابطه و حتی میزان تأثیر فرهنگ سازمانی بر عملکرد و بهرهوری منابع سازمانها است. برای نمونه اعتمادی و دیانتی دیلمی - 1388 - ، بردبار و دیگران - 1386 - ، بهادری و دیگران - 1392 - ، تسلیمی و دیگران - 1389 - ، نصیریپور و دیگران - 1388 - ، وطنخواه و دیگران - 1392 - و دهها مورد دیگر که ذکر یکایک آنها در این مجال مختصر مقدور نیست، نمونههایی از پژوهشهای انجام شده در ایران را گزارش میکنند که با تحلیل دادههای گردآوری شده در محیطهای مختلف سازمانی، نهایتاً به این جمعبندی رسیدهاند که »فرهنگ سازمانی بر عملکرد سازمان تأثیر دارد.
« پژوهشهای دیگری نیز انجام شده که نشان میدهد نوآوری - آزاد و ارشدی - 1388، نوآوریهای حسابداری مدیریت - حاجیها و خراط زاده - 1393، ارزشهای حسابداری - نوروش و دیانتی دیلمی - 1382، کارآفرینی - قهرمانی و دیگران 1389 - ، و متغیرهای فرهنگی و ارزشی دیگری که به صورت غیرمستقیم بر عملکرد و بهرهوری منابع سازمان تأثیر میگذارند نیز تحت تأثیر فرهنگ و مؤلفههای فرهنگ سازمانی بوده و یا با آن همبستگی دارند.
در خارج از ایران نیز تحقیقات میدانی و کتابخانهای، همین نتیجه را مورد تأیید قرار میدهند. برای نمونه تحقیقات آدواله2 و آنتونی - 2013 - ، احمد1 و شفیق - 2014 - ، احمد - 2012 - ، آکتا2 و دیگران - 2011 - ، آلوکو3 - 2003 - ، داسگوپتا - 2014 - 4، احتشام 5 و دیگران - 2011 - ، جسیم الدین6 و دیگران - 2013 - ، لسکاج 7 و دیگران - 2013 - ، لوننبرگ - 2011 - 8، شهزاد9 و دیگران 2012 - و - 2013، یسیلا10 و کایا - 2013 - و اکانر - 1995 - 11 که در کشورهای مختلف انجام شده در مجموع همان نتیجهی پیشگفته را مورد تأیید و تأکید قرار میدهد.
البته تحقیقات مورد اشاره در ارزیابی و مطالعهی خود لزوماً مؤلفههای فرهنگ سازمانی هافستید را معیار تبیین و سنجش فرهنگ سازمانی نگرفته و بعضاً حتی دلایلی بر ضعف و نارسایی مدل هافستید نیز ارایه کردهاند. آن چه از اشاره به مقالات و کارهای پژوهشی فوق مد نظر است تأکید بر عدم رد فرضیهی تأثیر و تأثر متقابل - و یا حداقل همبستگی - فرهنگ سازمانی - با هر تعریف و معیاری - و عملکرد سازمان است.
این مقاله بدون وارد شدن به مجادلهی بین طرفداران و مخالفان نظریهی هافستید، و بدون تعصب و پیشداوری در خصوص ویژگیهای دو فرهنگ ایرانی و چینی، عملکرد و کارایی دو گروه کارگران ایرانی و چینی را در یک موضوع واحد کار و یک فعالیت اقتصادی معین، یعنی معدن منگنز سردشت در استان سیستان و بلوچستان، توصیف و اثرات مالی فرهنگ حاکم بر فضای سازمان و محیط کار هر یک از دو گروه کارگران ایرانی و چینی را بر اساس اسناد مالی معدن، و سایر اطلاعات گردآوری شده از طریق مشاهدهی حضوری و مصاحبه با مالک معدن ارائه مینماید. در مطالعهی موردی به دلیل محدود بودن محیط پژوهش نمیتوان فرضیهی جهانشمول و تعمیمپذیری را با تکیه بر تحلیل های دقیق آماری بررسی و آزمون کرد. آن چه در مطالعه ی موردی حاصل میشود، در بهترین حالت، شاهد مثالی برای رد یا عدم رد - تأیید - فرضیههای مطرح شده در تحقیقات پیشین است.
