بخشی از مقاله
کاربرد روشهاي نقشه برداري با هزینه موثر براي ارزیابی مسیر راهها
-1 مقدمه
درجوامع مدرن از زمان ابداع وسایل نقلیه موتوري ، راهها یکی از ارکان اصلی و شاخص هاي توسعه اقتصاديدر بوده اند. دقت تعیین وطراحی مسیر بهینه در مراحل مقدماتی وهمچنین مرحله اجرا واحداث راه موجب کاهش هزینه ها در ساخت ودر طول عمر بهره برداري خواهد گردید. یک راه با کیفیت مناسب و داراي مشخصات فنی استاندارد موجب کاهش تصادفات نیز خواهد شد. امروزه تقریبا از هر دو نفر در اروپا یک نفر داراي وسیله نقلیه شخصی می باشد.همچنین حمل ونقل کالا در دهه گذشته حدود %35 در اروپا رشد داشته است.
یکی از دغدغه هاي اصلی در جوامع مدرن ودر حال توسعه، ثابت نگه داشتن عملکرد وکارایی شبکه جاده اي وبه عبارت دیگر کنترل دقیق بر سطح کیفیت جاده اي می باشد
. ازموارد مهم دیگر در شبکه راهها می توان به ایمنی جاده ها اشاره نمود.افزایش وسایل نقلیه و سفرهاي درون شهري و برون شهري موجب افزایش در شمار تصادفات جاده اي در سر تا سر جهان مخصوصا در کشور ایران گردیده است.
استفاده از روشهاي مختلف نقشه برداري(از قبیل فتوگرامتري، GIS، نقشه برداري مسیر و...) در مراحل مقدماتی، طراحی وساخت وحتی در مرحله بهره برداري می تواند به عملکرد و ایمنی جاده اي کمک نموده و موجب کاهش هزینه هاي ساخت، تعمیر ونگهداري وکاربرگردد.
متاسفانه در کشور ما ایران خصوصا در مراحل مطالعات مقدماتی وبهره برداري از نقشه برداري کاربردي به درستی استفاده نشده ومشاهده می شود که در مراحل ساخت وتعمیر ونگهداري با صرف هزینه هاي گزاف روبرو خواهند گردید.در بخش بعد به کاربرد برخی از روشهاي نقشه برداري در ارزیابی مسیر راهها پرداخته می شود.
-2 کاربرد نقشه برداري مسیر در مرحله مطالعات مقدماتی (فاز صفر ویک)براي مسیر بهینه
شکل 1 فرآیند انتخاب گزینه بهینه را به طور خلاصه نشان می دهد.
شکل :1فرآیند انتخاب مسیر بهینه
مثال : 1 براي ارتباط بین دو نقطه A و B در شکل 2،سه مسیر پیشنهاد شده است(شکلهاي 3و4و.(5بهترین مسیر را با توجه به محدودیتهاي حداکثر ارتفاع خاکبرداري (خاکریزي) 30 فوت (تقریبا 9 متر) مشخص نمایید.شکل 6 نیز نماي سه بعدي سه مسیر مذکور را نشان می دهد.
شکل :2 نمایش موقعیت نقاط A وB
شکل :3 پلان مسیر 1
شکل :4پلان مسیر 2
شکل :5پلان مسیر 3
شکل :6نماي سه بعدي سه مسیر1و2و3
حل مثال : 1 شکلهاي 7و8و9 به ترتیب پروفیل هاي طولی متناسب با شکلهاي 3و4و5 را نشان می دهند.
شکل :7پروفیل طولی مسیر 1
شکل :8پروفیل طولی مسیر2
شکل :9پروفیل طولی مسیر3
همانطور که مشاهده می شود براي مسیر شماره یک شیب زمین از 6 درصد تجاوز می کند (به طور مثال شیب بین دو نقطه X و Y برابر 10 درصد طرفی است واز ارتفاع خاکبرداري نیزفوتازتقریبا9 ) 30متر) بیشتر خواهد شد.
مقایسه سه مسیر به صورت خلاصه در جدول یک آورده شده است.
با توجه به چند پارامتر کلی مشخص شده در جدول 1، ملاحظه می شود که براي رسیدن به شیب مجاز در مسیر یک باید خاکبرداري زیادي انجام شود.
به نظر می رسد مسیرهاي 2و3 از لحاظ فنی مشکل خاصی نداشته باشند ولی لازم است قبل از پرداختن به جزئیات طراحی، تحلیل اقتصادي اولیه براي دو مسیر مذکور انجام شود.
شکل 10 نشان می دهد که براي طراحی مسیر بین دو نقطه A و B ابتدا نقشه اي در نظر گرفته شده است که وضعیت این دو نقطه را نسبت به هم نشان می دهد.
شکل :10نمایش توپوگرافی بین دو نقطه AوB
وضعیت شکل 11 عوارض طبیعی و مصنوعی واقع در بین نقاط A و B را نشان می دهد (شامل جاده، باتلاق، نواحی با شیب تند ومناطق مسکونی) که بدین ترتیب دید کلی از وضعیت موجود به دست می آید.
شکل :11عوارض طبیعی و مصنوعی واقع دربین نقاط A وB
شکل 12 دو مسیر در نظر گرفته شده بین دو نقطه A و B را نشان می دهد که یکی از مسیرها حتی المقدور ازشکل زمین تبعیت نموده ودر مسیر دیگر براي ارتباط بین دو نقطه A و B از پل وتونل استفاده شده است.نمودار موجود در این شکل نشان می دهد با افزایش کیفیت راه(ابنیه فنی بیشتر) هزینه کاربران (استهلاك خودرو، زمان سفر و...) کاهش ولی هزینه ساخت افزایش می یابد.
