بخشی از مقاله
کانی شناسی و ژئوشیمیایی دگرسانی های گرمابی توف ها در منطقه باباولی جنوب شرق دیلمان
چکیده :
منطقه دیلمان واقع در 40 کیلو متری جنوب شهرستان لاهیجان در زون البرز مرکزی قرار دارد و قسمت اعظم آن توسط واحد های رسوبی – آتشفشانی سنوزئیک پوشیده شده است .نمونه ها شامل سنگ های ولکانیک کلاستیک می باشند .که انواع آن ها در منطقه مورد مطالعه شامل سنگ های پیرو کلاستیک ، کریستال ویتریک توف ریولیتی ، لیتیک توف و سنگ های اپی کلاستیک ، توفیت ، رسوبات سیلیسی آواری (کنگلومرا ) دیده می شود . براساس آنالیز های XRD زون آلتراسیون قابل تفکیک. دگرسانی سیلیسی + کربناتی + پروپیلیتیک ، سیلیسی + پروپیلیتیک می باشند. مطالعات پتروگرافی و کانی شناسی نشان می دهد دگرسانی گرمابی به دو صورت جانشینی در بطن کانی ها و نهشت مستقیم در فضای خالی و شکستگی ها می باشد .کلریت در هاله بیرونی دگرسانی پروپیلیتیک به صورت جانشینی و پرکننده فضای خالی مشاهده می شود . با مبنا قرار دادن سنگ دگرسان نشده می توان رفتار عناصر را در طی فرآیند آلتراسیون بررسی نمود از یک سو می توان از اثر آلتراسیون بر تغییرات ترکیب شیمیایی سنگ ها اطلاع حاصل کرد و از سوی دیگر به نحوی ماهیت شیمیایی محلول هیدروترمال مسبب آلتراسیون را مشخص نمود .
واژگان کلیدی : دیلمان ، توده های نفوذی ، دگرسانی گرمابی
767
-1مقدمه :
محدوده مورد مطالعه بخشی از رشته کوه های البرز وجزء بخش غربی زون البرز مرکزی به شمار می رود .تقریبا در حدود 40 کیلومتری جنوب شرق لاهیجان و در چهار گوش زمین شناسی قزوین- رشت واقع شده است . (شکل (1 .این ناحیه که بخشی از رشته کوه های البرز را شامل می شود ،ویژگی های زمین شناسی در البرز مرکزی و حدوداًدر نزدیکی مرز بین زون های ساختمانی البرز مرکزی و غربی قرار دارد. ( به نوشته درویش زاده ، 1370 این بخش تحدب جنوبی دریای خزر را شامل می شود که از سمنان تا قزوین ادامه دارد).به نوشته آنلز و همکاران (1975) در ائوسن پیشروی یک دریای کم عمق بر روی یک سرزمین با برجستگی ناهموار باعث تجمع و انباشتگی توف های ته نشست یافته در آب فاز «1» و گوه های کنگلومرایی حاشیه ای در حوالی قسمت های مرتفع سازند های قبل از پالئوژن شد .
(شکل :(1 نقشه زمین شناسی منطقه مورد مطالعه
پتروگرافی :
مطالعات میکروسکوپی سنگ های آتشفشانی فاز یک پالئوژن حکایت از این دارد که تو ف ها غالبا ریولیتی می باشند .که ذیلا شرح داده می شود :
(1کریستال ویتریک توف ریولیتی از: آنجایی که سنگ های آذر آواری منطقه مورد مطالعه غالبا ً از نوع پیرو کلاستیک اند
. این سنگ ها دارای بافت پورفیرو کلاستیک بوده و اجزای درشت سنگ شامل کریستال های خرد شده کوارتز بوده و پلاژیوکلاز های آلتره شده، و توسط کلسیت جانشین شده اند و گاهی در داخل حفرات زئولیت رشته ای دیده می شود . در خمیره سنگ میکرو کریستال های کوارتز و فلدسپات و قطعات شارد های شیشه ای تجدید تبلور یافته اند (شکل cd ،.( 2-ab
(2 توفیت : سنگ های اپی کلاستیک منطقه کاملا آلتره شده است. قطعات این سنگ جنس های مختلفی تشکیل شده است
.مقدار کوارتز از بقیه قطعات سنگ بیشتر دیده می شود . ترکیب فلدسپات های سنگ پلاژیوکلاز، وبعضی میکروکلین می باشد اکثراً کائولینیتی ،کمی کلریتی شده هستند در عین حال خردشدگی شدیدی نیز نشان می دهند علاوه بر کانی های فوق به مقدار کم خرده کانی های اپاک ،بیوتیت وآمفیبول نیز در سنگ دیده می شودقطعات. سنگی موجود غالباً از جنس توف بسیار ریز، رس سنگ و گدازه های آندزیتی می باشد . خمیره متشکل ازکانی های ریز کریپتوکریستالین ،ذرات ریز اکسیدآهن وشاردهای شیشه
ای است (شکل .(2-gf
767
a b
c d
g f
شکل (2 مقاطع میکروسکوپی کریستال ویتریک توف همان طور که مشاهده می شود پلاژیوکلاز سریسیتی شده است a)،b-ppl،(xpl وهمچنین در این نمونه زئولیتی شدن را می توان در کوارتز و کانی های دیگر مشاهده کرد e)، f-ppl ، .(xpl مقطع میکروسکوپی توفیت قطعات شکل دار و نیمه شکل دار کوارتز را می توان مشاهده کرد و میزان کمی کلریت و کلسیت در مقطع دیده می شود a)،b-ppl،.(xpl
دگرسانی :
سیلیسی + کربناتی +پروپیلیتیک ضعیف: این نوع دگرسانی در نمونه های کریستال ویتریک توف منطقه مورد مطالعه دارای دگرسانی سیلیسی به عنوان دگرسانی فرعی در زون کربناتی می باشد .که بر اساس مطالعات میکروسکوپی سیلیسی شدن به صورت های زیر در سنگ های آتشفشانی دگرسان دیده شده است :
الف) سیلیسی شدن به صورت انتشاری که به صورت رایج در بسیاری از نمونه ها دیده می شود در این فرآیند سیلیس به صورت بسیار دانه ریز فضای بین کانی ها را پرمی کند .
ب) سیلیسی شدن رگچه ای که دراین نوع سیلیسی شدن ، سیلیس به صورت رگه ای ، رگچه ای در زمینه کانی ها دیده می شود؛ گاهی ممکن سیلیس کانی ها را قطع کرده باشد. که نشانه این است که سیلیس درآخرین مراحل دگرسانی تشکیل شده است .
