بخشی از مقاله
گزارش ارزیابی زیست محیطی سد و نیروگاه سیمره
1 مقدمه
سد سیمره در فاصله تقریبی 700 کیلومتري جنوب غربی تهران، حدفاصل دو استان ایلام و لرستان و 40 کیلومتري شمال غربی شهرستان دره شهر به روي رودخانه سیمره در حال احداث می باشد. رود سیمره به طول 417 کیلومتر و شیب 0/3
درصد از به هم پیوستن رودخانه هاي قره سو و گاماسیاب تشکیل شده و مهمترین شاخه هاي فرعی آن چرداول و شیروان می باشد.
رودخانه هاي سیمره و کشکان ازسرشاخه هاي رودکرخه هستند وحوزه آبریز بالاي آن را با وسعت 38000کیلومتر مربع تشکیل می دهند .
شکل -1 نقشه محل قرار گرفتن سد سیمره در استان ایلام
٣
-2 پیش بینی و ارزیابی اثرات طرح سیمره
هدف از این مرحله از مطالعات، تعیین، پیش بینی، طبقه نیروگاهی و تحلیل اثرات عمده مثبت و منفی ریزفعالیت هاي پروژه مورد نظر بر عوامل و مؤلفه هاي محیط زیست محدوده مطا لعات به منظور ارزیابی و ارائه برنامه مدیریت زیست محیطی جهت کاهش یا تخفیف آثار منفی پیش بینی شده و بهبود شرایط طبیعی بالقوه محیط زیست منطقه، تعیین شاخص ها و برنامه پایش و کنترل کیفیت محیط زیست منطقه وبرنامه ریزي جهت جلب و استفاده از مشارکت نهادهاي مردمی و سازمان هاي غیردولتی در اجراي برنامه هاي مدیریت زیست محیطی طرح می باشد.
پایه اطلاعات این مرحله از مطالعات، نتایج بررسی وضع موجود محیط زیست منطقه مطالعاتی می باشد .با توجه به مطالب ارائه شده در خصوص وضعیت محیط زیست محدوده مطالعات و نظر به مشخصات و ویژگی هاي پروژه از نقطه نظر موقعیت و محل استقرار سد ، و نیروگاه در ارتباط با مناطق و عناصر همجوار آن و همچنین حجم فعالیت هاي مرتبط با این پروژه در سطوح عملیات آماده سازي ، اجرا و بهره برداري، مواجهه با تأثیرات و پیامدهاي منفی از جانب ریز فعالیت هاي پروژه و در مراحل مختلف آن بر روي عوامل و عناصر محیط زیست طبیعی و اقتصادي- اجتماعی منطقه محتمل بوده و تنوع تأثیرات اعم از مثبت و منفی اجتناب ناپذیر می باشد.
-1-2 روش ارزیابی
در روش مورد استفاده ، به هنگام بارگذاري اثرات در خانه هاي ماتریس، علاوه بر نوع و شدت اثر که با اعدادمشخص می گردند، نوع و ویژگی اثر از سه دیدگاه زمان شروع، دایمی یا موقت بودن و محتمل یا قطعی بودن،تعیین و با حروف مرتبط که در ادامه به آنها اشاره می گردد، نشان داده می شود .بنابراین در هر خانه ماتریس که احتمال وجود اثر براساس نظرات کارشناسی براي ارزیابی مشخص می گردد، 5 نوع علامت یا ویژگی به شرح زیربارگذاري گردیده است.
ارزیابی پروژه بر اساس ماتریس پیشنهادي کمیته بین المللی سدهاي بزرگ (ICOLD) (نشریه شماره (55، انجام گرفته است و سعی شده است از دیگر ماتریس هاي موجود (مانند ماتریس وودتن و رائو و...) نیز براي ارزیابی استفاده شود. بنابراین جهت تطبیق با ماتریسهاي مزبور سه مرحله : تعیین نوع اثر، خصوصیات اثر و تعیین شدت و اهمیت اثر بکار گرفته شد.
- نوع اثر: بصورت مثبت یا منفی تعیین می شود .مطالعه و تجربیات سدهاي احداث شده قبلی، راهنماي تشخیص و شدت اثرات مثبت یا منفی عملیات فاز ساختمانی و یا بهر ه برداري طرح سیمره بر فاکتور زیست محیطی(و یا بالعکس) خواهد بود .
در ارزیابی اثرات بصورت (+) یا(-) نمایش داده میشوند.
- خصوصیات اثر: اثرات ممکن است کوتاه مدت یا درازمدت بوده باشند . در مورد احداث و بهره برداري از یک پروژه بزرگ توسعه معمولا اثرات مختص به فاز ساختمانی به عنوان کوتاه مدت و اثرات مختص به فازبهره برداري یا دوره پس از بهره
٤
برداري به عنوان درازمدت محسوب می شوند .اثرات ممکن است زودگذر یا دیرپا، قابل جبران یا غیرقابل جبران باشند .در
مواردي اثرات بحرانی تلقی میگردند.
- شدت و اهمیت اثرات: بصورت درجات بالا به پایین و یا قوي به ضعیف با اعداد 3و 2و 1 نشان داده می شوند که به ترتیب اثر شدید ، اثر متوسط و اثر ضعیف را مشخص میکنند .در صورتی که اثر بسیار شدید بوده باشد، نمره 4 و جهت اثر بحرانی نمره 5 منظور می گردد.جهت نشان دادن نوع اثر از (+) و (-) استفاده می گردد .بنابراین((+3 اثر مثبت قوي و((-3 اثر منفی شدید را نشان میدهند.
- پس از تعیین نوع اثر و شدت و اهمیت آن، خصوصیات اثرات آن ها با علامت هاي اختصاري و ضریب تأثیر آن ها در ارزیابی اثرات به قرار زیر تعیین میشوند:
بدیهی است براي ارزیابی ، پس از ضرب خصوصیات اثر در شدت و اهمیت، عدد حاصله به سمت نزدیک ترین عدد صحیح
2،1 و 3 گرد می شود. در این حالت 3 بدترین یا قوي ترین حالت و 1 ضعیف ترین حالت و 2متوسط اثر را نشان میدهند( 4و 5 جهت اثر بسیار شدید و بحرانی منظور میشوند).شایان ذکر است هر خانه ماتریس ارزیابی که بایستی بارگذاري شود را به 4
قسمت تقسیم کرده به شکل زیر از چپ به راست تکمیل میگردد . قسمت اول نوع و شدت اثر ( 3 تا ( 1، قسمت دوم تأثیر اثر فوري یا ثانویه بودن آن(I یا (L، قسمت سوم ، دوره اثر ، موقت یا دائمی بودن(T یا (Pو قسمت چهارم هر خانه ماتریس قطعیت یا احتمال آن C) یا (M را نشان میدهد.
قطعیت یا احتمال دوره اثر فوري یا ثانویه نوع و شدت
-2-2گزینه هاي مورد بررسی جهت تعیین اثرات زیست محیطی
مطابق دستورالعمل سازمان حفاظت محیط زیست می بایستی اثرات گزینه نه یا گزینه عدم انجام پروژه، با گزینه هاي پیشنهادي اجرایی در فازهاي ساختمانی و بهره برداري مورد مقایسه قرار گیرند، لهذا براساس نتایج حاصل از ارزیابی، تصمیم گیري راجع به اجرا یا عدم اجراي پروژه و یا اجراي یکی از گزینه هاي اجرایی با تغییرات پیشنهادي، انجام گیرد.
-3-2 گزینه"نه" یا گزینه عدم اجرا :
مقایسه گزینه نه با سایر گزینه ها، در یک ارزیابی اجباري است .زیرا بایستی به تصمیم گیري اجرا یا عدم اجرا منجر شود .
گزینه نه بدین معنی است که در محدوده سد و نیروگاه زندگی هم چنان مانند روال گذشته ادامه دارد و تنها چیزي که مطابق فرض انجام نمی گیرد، احداث سد و و نیروگاه می باشد .به عبارت دیگر رودخانه و مردم وجود دارند و از آب و خاك استفاده می نمایند .عبور و مرور مردم در جاده و اطراف هست .سایر صنایع و فعالیت ها کماکان ادامه دارند .آلودگی هاي مختلف، تولید فاضلاب، مصرف سوخت ها، پخش دود به هوا، ایجاد سر و صدا توسط ماشینها و وسایل، دفع مواد زائد جامد، مصرف کود و سموم در مزارع و چراي دام ها کماکان وجود دارند .خورشید و تابش شدید آن، باد، باران، سرما، گرما، تبخیر و... وجود دارند .
تنها فعالیتی که انجام نمیشود ساخت و بهره برداري از سد و نیروگاه است .به راحتی می توان درك نمود که عدم اجراي پروژه به معناي بهبود شرایط زیست محیطی منطقه نیست .ارزیابی گزینه" نه" بدین صورت است که بررسی می گردد که آیا در دوره مترادف فاز ساختمانی یا بهره برداري فاکتورهاي زیست محیطی منطقه بهتر می شوند یا بدتر خواهند شد؟
اثرات عدم انجام پروژه بر منطقه، مثبت است یا منفی؟ در دوره مترادف فاز بهره برداري که حدود یکصدسال در خصوص سدها به درازا می کشد، وضعیت زیست محیطی منطقه در شرایط معمول چه خواهد بود؟ آیا همه چیز از محیط فیزیکی، بیولوژیکی، اجتماعی، اقتصادي و فرهنگی و توسعه ها و کاربري هاي زمین وآلودگی هاي زیست محیطی در وضعیت خوب و اید ه آل خواهند بود، یا روند معمول محیط زیست منطقه به طرف تخریب و انحطاط تدریجی است؟ بنابراین جهت گزینه نه یا عدم اجراي پروژه اثرات مثبت یا منفی با فرض عدم انجام عملیات در دوره زمانی مترادف با فاز ساختمانی یا بهره برداري سد یا نیروگاه، برمحیط زیست منطقه بررسی و مطابق روش ارزیابی که قبلا ذکر شد، ماتریس مربوط به گزینه نه نیز ارائه می گردد.
-3 اثرات زیست محیطی فاز ساختمانی و بهره برداري طرح سیمره بر محیط زیست منطقه :
-1-3 اثرات فاز ساختمانی و بهره برداري بر محیط زیست فیزیکی
: -1-1-3 فاز ساختمانی ( گزینه نه)
-1-1-1-3اثر بر توپوگرافی، فرسایش خاك و ساختار زمین
در گزینه نه عملیات حذف پوشش گیاهی، خاکبرداري، تسطیح زمین ، گودبرداري، برش شیب هاي دامنه اي جهت احداث سد،نیروگاه، تونل انحراف، سیستم آبرسانی، جاده دسترسی و ... انجام نمی گیرد . بنابراین از این جهت عدم اجراي طرح تغییري در توپوگرافی، فرسایش خاك و ساختار زمین منطقه نخواهد داشت . براي ارزیابی اثر گزینه نه در فاز ساختمانی بر توپوگرافی، فرسایش خاك و ساختار زمین منطقه را مثبت متوسط درازمدت دائمی محتمل (+2LPM) برآورد نمود .هرچند در شرایط فعلی به دلیل استفاده بی رویه از زمین، برداشت پوشش گیاهی، چراي دام، عدم کاربري صحیح از زمین، عدم
٦
مدیریت و برنامه ریزي حفاظتی از آب و خاك منطقه علاوه بر فرسایش که به لحاظ شسته شدن بخش هاي سطحی خاك اهمیت دارد، عدم حاصلخیزي خاك نیز وجود خواهد داشت. بنابراین براي ارزیابی وضعیت توپوگرافی، شدت فرسایش و ساختار زمین در دوره مترادف فاز ساختمانی را منفی ضعیف درازمدت دائمی محتمل((-1LPM
برآورد نمود .
-2-1-1-3 اثر بر لرزه خیزي
گزینه نه اثري بر زلزله خیزي منطقه یا تشدید زلزله هاي منطقه مطالعاتی نخواهد داشت .با توجه به این که محدوده مورد مطالعه یک منطقه لرزه خیز است که پتانسیل لرزه خیزينسبتًا بالایی دارد و زمین لرزه هایی به بزرگاي بیش از (ms)6 از آن گزارش شده است، در صورتی که سد هم ساخته نشود امکان زمین لرزه منتفی نمی گردد .بنابراین براي ارزیابی در گزینه نه فاز ساختمانی ، به آن نمره منفی متوسط ثانویه موقت محتمل((-2LTM داده میشود.
-3-1-1-3 اثر بر اقلیم و میکروکلیماي منطقه
گزینه نه اثري بر اقلیم منطقه نخواهد داشت . وضعیت بارندگی، باد، تابش خورشید همچنان در منطقه باقی خواهد ماند .
اقلیم محدوده خشک تا نیمه خشک و میزان بارندگی بین 251 تا 298 میلی متر و متوسط درجه حرارت 18 تا 23 درجه باقی خواهد ماند . لذا براي ارزیابی براي اثر اقلیم در گزینه نه فاز ساختمانی، نمره اي منظورنمیشود.
-4-1-1-3 اثر برکیفیت آب هاي سطحی
با انتخاب گزینه نه، رسو ب گذاري در رودخانه سیمره تداوم خواهد .درشرایط فعلی فاضلاب صنعتی مهمی به رودخانه وارد نمی گردد .نشتاب هاي زراعی بیشتر در فصل بارندگی وارد می شوند و به دلیل پراکندگی ، غیرقابل کنترل می باشند .بنابراین اثر گزینه نه بر کیفیت آب رودخانه منفی ضعیف درازمدت دائمی محتمل (-1LPM) ارزیابی میگردد .
-5-1-1-3 اثر بر کمیت آب هاي سطحی
از این جنبه که آب نگه داشته نمی شود و به طور طبیعی در بستر رودخانه جریان دارد و در پایین دست به روش هاي متد اول مورد استفاده قرار می گیرد و در مواقع سیلابی آب به هدر می رود و در تابستان که آب شدیدا مورد نیاز است کم می شود و یا در مواردي که مناطق و یا حوضه هاي دیگر نیاز به آب دارند نمی توان آن را منتقل کرد، یک اثر منفی تلقی می گردد .
بنابراین براي ارزیابی اثر گزینه نه برکمیت آب را منفی متوسط درازمدت دائمی محتمل (-2 LPM) برآورد نمود .
-6-1-1-3اثر برسیلاب
رودخانه سیمره داراي رژیم سیلابی میباشد ،لذا براي ارزیابی به اثر این عامل نمره منفی متوسط فوري موقت محتمل ( -2ITM) داده شده است .
٧
: -2-1-3 فاز ساختمانی(گزینه اجرایی)
-1-2-1-3 اثر بر توپوگرافی و سیماي عمومی منطقه
احداث سد وسازه هاي جنبی آن و فعالیت هاي ساخت و ساز بر توپوگرافی محدوده تأثیر قابل ملاحظه اي خواهد داشت .با احداث سد ونیروگاه و ... جاده هاي دسترسی ساخته شده است . یکی بالادست محور سدکه از طریق آن ماشین آلات، نفرات و مصالح به محل سد و کارگا ه ها و کمپ ها مرتبط می شود و دیگري جاده هاي فرعی کوچکتري است که به تناسب بین کارگاه ها و ساختگاه سد و کمپ و تونل انحراف، کمپ و تونل آب بر احداث می گردند .همزمان با تکمیل نسبی جاده هاي دسترسی خاکبرداري از کف رودخانه، ساخت تونل انحراف آب، آماده سازي جناحین سد آغاز می شود سپس پی کنی ساختگاه سد شروع و خاك قرضه و مصالح به کار گرفته شده است . در طی این عملیات بخشی از اراضی(تپه ها و ...) تراشیده شده و در برخی مناطق خاك جابجا شده است . محدوده هاي تلنبار خا ك قرضه و در برخی محدوده هاي دیگر نخاله و دورریزها وجود دارد . آنچه مسلم است سیماي اصلی منطقه در محل سد و کارگاه ها و کمپ ها کاملا تغییر یافته است .
کاربري اراضی از مرتع، کشاورزي و باغات به کاربري صنعتی تغییر یافته و توپوگرافی طبیعی منطقه را تغییر داده است.
به منظور تأمین منابع قرضه مساحت قابل توجهی از اراضی سیلاب دشتی اطراف رودخانه مورد بهره برداري قرار گرفته و سیماي طبیعی آن را برهم زده است . لذا براي ارزیابی به تغییر توپوگرافی در اثر برداشت منابع قرضه رودخانه اي نمره منفی متوسط((-2I TM ، تغییر توپوگر افی محور سد نمره منفی ضعیف فوري دائمی موقت (-1IPC) و تغییر توپوگرافی در اثر احداث کارگاه نمره منفی فوري موقت محتمل (-1ITM) داده می شود.
-2-2-1-3 اثر بر فرسایش و رسوبگذاري و پایداري شیبها
عملیات ساخت و ساز سد و فعالیت جانبی بخش هاي باقی مانده از فرسایش رسوبات را کنار زده است و برداشت خاك قرضه باعث حذف بیشتر رسوبات خواهد شد . تزریق سیمان در جناحین سد و یا مصرف بتن در کف و بدنه، شکل طبیعی منطقه را تغییر داده است که خود یک تغییر در وضعیت طبیعی منطقه است . انتقال جابجایی خاك که مدت زمان زیادي طول کشیده تا فراهم آمده یک نقصان محسوب میشود. از یک طرف خاك سطحی از بین رفته از طرف دیگر دامنه هاي دو طرف محور سد پایدارتر گردیده است. با از بین رفتن و جابجایی خاك سطحی، افزایش فرسایش و شستگی خاك در فصول بارندگی را خواهیم داشت ولی پایداري جناحین و تسطیح زمین شدت فرسایش را اندکی کاهش داده است .براي ارزیابی مجموع اثرات را (-1ITM) به حساب می آوریم.
-3-2-1-3 لرزه خیزي
احداث سد لرزه خیزي را افزایش نمی دهد و بر شدت زلزله فرضی نیز نمی افزاید . اما ایران روي کمربند زلزله خیزي و گسل هاي مهم قرار گرفته، طراحی سد و سازه هاي آن با توجه به حداکثر زلزله ممکنه انجام گرفته است.
٨
-4-2-1-3 اقلیم و میکروکلیماي منطقه
در فاز ساختمانی که دوره ساخت و ساز سد و سازه هاي جانبی می باشد هیچ تأثیري بر آب و هواي محدوده ندارد و جهت باد، میزان بارندگی، درجه حرارت و اقلیم را به هیچ وجه تغییر نمی دهد.
-5-2-1-3 کمیت آب سطحی
فاز ساختمانی سد و سازه هاي جانبی آن باعث تغییر مسیر رودخانه و تغییر بخشی از بستر رودخانه می گردد. حدود یک کیلومتر از رودخانه خشک می شود .درست است که آب مجددا بعد از احداث تونل انحراف در رودخانه سیمره جریان می یابد اما وقفه جریان در یک محدوده و تغییر مسیر مورفولوژي رودخانه را به هم می زند. براي ارزیابی صرف این که مصرف آب اثر منفی ضعیف بر کمیت آب سطحی خواهد داشت آن را میتوان (-1ITC) برآورد نمود.
-6-2-1-3 کیفیت آب سطحی
عملیات ساخت و ساز سد و سازه هاي جانبی آن نظیر تزریق سیمان و مواد در جناحین سد، خاکبرداري و... همگی در افزایش و کدورت آب نقش مو ثر دارند و قابلیت فرسایش پذیري خاك را افزایش می دهند به خصوص اینکه به فصول بارندگی
æ سیلاب نیز برخورد نماید . عملیات فوق الذکر و نقش آن در کدورت وفرسایش پذیري خاك غیرقابل اجتناب است . ریخت و پاش مصالح، اضافات سیمان نیز در مسیر رودخانه واطراف آن نیز قطعی است و بخشی از آن نیز ممکن است به واسطه آب حل
æ منتقل گردد . عملیات ساخت و ساز، فاضلاب صنعتی ندارد . فاضلاب هاي بهداشتی کمپ ها نیز در سپتیک تانک دفع و از
طریق ترانشه زیرزمینی دفع می گردد و به رودخانه نخواهد ریخت . پس برآلودگی آب سطحی تأثیري ندارد. براي ارزیابی اثرات ساخت و ساز و منضمات آن برکیفیت آب سطحی( (-2ITM
را برآورد نمود .
-7-2-1-3 بار معلق
بخش قابل توجهی از منابع قرضه در محل سد مخزنی و سدهاي انحرافی از بستر رودخانه و اطراف آن تأمین می شود که با توجه به رژیم سیلابی رودخانه، بار معلق رودخانه در مواقع سیلابی به میزان قابل ملاحظه اي افزایش خواهد یافت . همچنین پساب حاصل از شستشوي شن و ماسه مستقیما وارد رودخانه می شود لذا براي ارزیابی اثر برداشت مصالح قرضه و در نتیجه آن افزایش بار معلق رودخانه را منفی متوسط فوري موقت محتمل (-2ITM) ارزیابی نموده و اثر پساب سنگ شکن ها را منفی زیاد فوري موقت محتمل (-3ITM) تشخیص داده می شود.
-8-2-1-3 اثر بر کمیت و کیفیت آب زیرزمینی
انجام فعالیت هاي مختلف فاز ساختمانی سد سیمره ونیروگاههاي انحرافی اثر خاصی بر پارامترهاي کمی و کیفی آب هاي زیرزمینی ندارد.
-9-2-1-3 اثر بر کیفیت منابع خاك
عمده ترین تأثیر فعالیت هاي مرحله ساخت و ساز و آماده سازي سد سیمره ونیروگاه آن بر منابع خاك منطقه به ویژه از لحاظ ویژگی هاي کیفی مربوط به عملیات فیزیکی در محل احداث سد ونیروگاه، برداشت منابع قرضه ازبستر رودخانه و نواحی اطراف آن، احداث جاده در حاشیه و مسیر رودخانه، بهسازي مسیرهاي موجود، تغییر محل و احداث جاده جایگزین، دپوي مواد حفاري و قرضه در حاشیه و مصب رودخانه، عملیات خاکبرداري و خاکریزي، تجمع و تراکم رفت و آمد ماشین آلات سنگین و سبک و تخلیه پسماندها و پسابهاي انسانی کارکنان و کارگران می باشد که اثرات ثانویه آن به شکل افزایش تراکم و کاهش نفوذپذیري خاك در محل هاي پروژه، نشت مواد روغنی در اثر عملیات تعمیر و سرویس ماشین آلات، افزایش شدت فرسایش خاك در محلهاي خاکبرداري و برداشت و انتقال منابع قرضه ظاهر خواهد گردید.
این اثرات بدلیل محدودیت زمانی و مکانی فعالیت هاي یاد شده در بسیاري از موارد ضعیف بوده و به صورت کوتاه مدت در طول فعالیتهاي آماده سازي و ساخت و ساز اتفاق میافتد.
عمده ترین تأثیر فعالیت هاي مرحله ساخت و ساز و آماده سازي مربوط به برداشت منابع قرضه از بستررودخانه و همچنین اراضی حاشیه رودخانه در بالادست محور سد می باشند که ماهیت خود را از لحاظ کاربري از دست خواهند داد . براي ارزیابی، اثر گزینه اجرایی فاز ساختمانی طرح بر کیفیت منابع خاك رامیتوان منفی متوسط فوري موقت محتمل (-2ITM) برآورد نمود .
-3-1-3 فاز بهره برداري(گزینه نه)
وقتی که پروژه اجرا نگردد به عبارت دیگر در دورة مترادف فاز بهره برداري در وضعیت زمین شناسی محدوده تغییر بخصوصی رخ نخواهد داد . تنها ممکن است تعدادي کارگاه هاي کوچک در محدوده در منطقه به وجود آید که سیماي منطقه و توپوگرافی را مختصر تغییري دهد اما به طور کلی اثر چندانی بر توپوگرافی نخواهدداشت .در دورة مترادف فاز بهره برداري اهالی محدوده مطابق گذشته به زراعت و باغداري مشغول خواهند بود اما باتوجه به اینکه در اغلب مناطق کشور جهت کشاورزي و باغداري مدیریت و برنامه ریزي مدونی وجود ندارد از اراضی برا ساس قابلیت آنها استفاده نمی گردد و برنامه ریزي اصولی و درستی نیز جهت کشت و کار وجود ندارد لذا باگذشت زمان خاك، حاصلخیزي خود را از دست داده و اندك اندك فرسایش سطحی آغاز خواهد شد. این روند ادامه خواهد یافت تا جایی که به کلی خاك بلااستفاده می گردد و اقدامات اساسی صورت گیرد . بنابراین در گزینه نه فرسایش ادامه یافته و بر شدت آن نیز افزوده می گردد .براي ارزیابی، اثرات فرسایش و توپوگرافی و زمین شناسی گزینه نه در فاز بهره برداري را .(-1 LPM)بارگذاري نمود.
-1-3-1-3 اثر بر اقلیم
عموما تغییرات اقلیم در محدوه هاي وسیع و با گذشت زمان بسیار طولانی پدیدار خواهد شد . بنابراین در گزینه نه فاز بهره برداري طرح تغییر اقلیم وجود نخواهد داشت و عدم اجراي طرح هیچ تأثیري بر اقلیم نخواهد داشت.
