بخشی از مقاله
چکیده
برای کاهش آسیبهای محیط زیست، مالیات بستر مناسبی است که طی چند دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته است.شکلی از مالیات که میتواند اثر محسوستری بر سلامت و ارتقاء کیفیت محیط زیست داشته باشد و منجر به جبران تخریب،و یا آلودگیهای محیط زیستی گردد، مالیات سبز نامیده میشود. مالیاتهای زیست محیطی یکی از ابزارهای اقتصادی برای کاهش هزینههای خارجی فعالیتهای اقتصادی در مسیر دستیابی به فرآیند توسعه پایدار است. ضرورت پاسخگویی و آگاهی نسبت به عملیات جاری و آینده سازمانها و بنگاههای اقتصادی در مورد موضوعات زیست محیطی باعث بوجود آمدن شاخه جدیدی از حرفه حسابرسی بنام حسابرسی محیط زیست شده است. حسابرسی زیست محیطی میتواند با استقرار طرحی موثر برای حفاظت از محیط زیست باعث شفافیت گزارشگری اطلاعات مالی و غیرمالی و بهبود فرآیند حسابخواهی اجتماعی و حسابدهی مدیریت شود.
واژگان کلیدی: محیط زیست ،مالیات زیست محیطی ،حسابرسی زیست محیطی ،توسعه پایدار
-1مقدمه
هدف هر سیستم اقتصادی در هر جامعهای ، دستیابی به حداکثر رفاه اجتماعی است.در این رهگذر استفاده بهینه و کارا از منابع در طول زمان - حال و آینده - از اهمیت خاصی برخوردار میباشد.با اشاعه مفهوم توسعه پایدار حفاظت از محیط زیست و توجه به نیازها و شرایط زندگی نسل آینده، استفاده هدفمند و کارا از منابع مفهوم جدیدی میباشد.هر کشوری به منظور بهبود در ساختار اقتصادی و ثبات ،نیازمند درآمدهای پایدار و دائمی است که میتواند موفقیت دولت را در برنامهریزی و سیاستگزاریهای بلند مدت افزایش دهد.در بین انواع منابع دولت،مالیات بهعنوان منبع دائمی و قابل پیشبینی همواره مورد توجه دولتمردان بوده است.
با توجه به مباحث مطروحه برای کاهش آسیبهای محیط زیست، مالیات بستر مناسبی است که طی چند دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته است.شکلی از مالیات که میتواند اثر محسوستری بر سلامت و ارتقاء کیفیت محیط زیست داشته باشدومنجر به جبران تخریب،و یا آلودگیهای محیط زیستی گردد، مالیات سبز نامیده میشود. مالیاتهای سبز علاوه بر سالمسازی محیط زیست بر خلاف سایر مالیاتها سبب تقویت کارایی اقتصادی و دستیابی به توسعه پایدار میشوند. ضرورت پاسخگویی و آگاهی نسبت به عملیات جاری و آینده سازمانها و بنگاههای اقتصادی در مورد موضوعات زیست محیطی باعث بوجود آمدن شاخه جدیدی از حرفه حسابرسی بنام حسابرسی محیط زیست شده است.این نوع از حسابرسی رویههای اصلی سازمانها در مورد موضوعات زیست محیطی را بررسی کرده و با جدیت ریسک مربوط به فعالیتهای مشخص برون سازمانی بنگاه اقتصادی و تأثیر آنها را بر روی محیط ارزیابی میکند.
حسابرسی زیست محیطی میتواند با تأکید بر عملکرد زیست محیطی سازمان بر مبنای رویهها، اهداف و قوانین مربوط به محیط زیست برای رویکردهای کاربردی مدیریتی در راستای دستیابی به توسعه پایدار ارزش افزوده ایجاد نماید.هدف از تحقیق حاضر معرفی اهمیت و جایگاه مالیات سبز و اجرای حسابرسی سبز در دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار است.اگر شاخصههای اصلی توسعه پایدار را در دستیابی به تولید سرانه بالاتر،کاهش نابرابری در توزیع درآمد و در عین حال اصلاح کیفیت محیط زیست معرفی کنیم این تحقیق در صدد آن است تا پس از مطالعه مالیات سبز و انواع آن در کنار تکنیکهای حسابرسی زیست محیطی و مراحل اجرای آن در سطح جهان گامهایی را در جهت توسعه اقتصادی پایدار بردارند.
-2 مبانی نظری پژوهش
-2-1 مالیات سبز
امروزه محیط زیست بعنوان یکی از مهمترین ارکان توسعه پایدار، قلمداد میشود و توسعه سایر بخشهای اقتصادی و اجتماعی در گرو پایداری و کارکرد صحیح آن معنا و مفهوم پیدا میکند. مالیاتهای زیست محیطی یکی از ابزارهای در اختیار دولت برای رسیدن به تخصیص بهینه منابع است و میتواند ابزاری برای رسیدن به توسعه پایدار قلمداد میگردد.این مالیات دلالت بر هزینه انتشار آلودگی جمعآوری شده توسط دولت از طریق به ازای انتشار آلودگی در هوا، آب و خاکرا دارد. مالیات سبز - زیست محیطی - یکی از پایههای مهم مالیاتی است.این مالیات بعنوان ابزار سیاست مالی آثار تخصیصی در پی دارد. مالیاتهای سبز به دو گروه تقسیم میشوند: مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم زیست محیطی.
- 1 مالیاتهای مستقیم زیست محیطی - مالیاتهای پیگویی -
این مالیتها دارای نرخ معین هستند بهطوری که نسبت به هر واحد انتشار آلاینده یا تخریب زیست محیطی وضع می-شوند.نرخ مالیات با هزینه نهایی اجتماعی در سطح کارآمد اجتماعی انتشار آلودگی برابر است با سطح کارآمد اجتماعی. انتشار آلودگی زمانی رخ میدهد که منافع نهایی منتج از رفع آلودگی برای شرکتها برابر هزینه نهایی اجتماعی انتشار آلایندهها باشد.بطور کلی مالیاتهای پیگویی با بالا بردن قیمتهای آلودگی از طریق افزایش هزینههای اجتماعی موجب میشوند که آلودهکنندگان با هزینههای اجتماعی و شخصی اقدامات خود مواجه گردند. این نوع مالیاتها در مقیاس محدود و به طور عمده در اروپا مورد استفاده قرار میگیرد. - امین رشتی ، - 1384
- 2 مالیاتهای غیر مستقیم زیست محیطی
مالیاتهای غیر مستقیم زیست محیطی با استفاده از مکانیزم قیمتگذاری تشویقی موجب میشود تا تولیدکنندگان و مصرفکنندگان رفتارهای دفع و انتشار آلودگی خود را تغییر دهند.در این نوع مالیات بجای دریافت مالیات تقسیم بر حسب واحد آلودگی ، مالیات را بر نهادههای تولیدی یا کالاهای مصرفی وضع میکنند که استفاده از آنها موجب آسیب-پذیری به محیط زیست میشود.این نوع مالیاتها در کشورهای صنعتی به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرند، اما کشورهای در حالگذار و کشورهای در حال توسعه از این بزار استفاده نمیکنند.از نمونه مالیاتهای غیر مستقیم زیست محیطی میتوان به عوارض کودهای شیمیایی و مالیات بر ظروف نوشیدنی اشاره کرد.
-2-1-1مالیات سبز و توسعه پایدار
در سال 1997 از سوی نظریهپردازان علم اقتصاد و محیط زیست چنین پیشنهاد شد که برای مقابله با آسیبهای زیستمحیطی و نیز حمایت از توسعه پایدار نحوه محاسبه مالیات از مالیات بر درآمد به مالیات بر محیط زیست تغییر یابد و ان را به بهای تمام شده محصولات ،انرژی و خدمات افزوده اختصاص و در نتیجه این مالیات بطور کلی از سوی مصرفکنندگان پرداخت گردد.اخذ چنین مالیاتهایی که در سطح ملی بین برخی از کشورها مطرح گردید همچنین با افزایش آلودگی فرامرزی و رقابت برای منابع مشترک بین المللی و نیز ظهور تحولات و تهدیدات جدی برای محیط زیست جهانی به صورت استقرار یک نظام مالیاتی برای محیط زیست جهانی مورد استفاده قرار گیرد.وظیفه مالیاتهای زیست محیطی افزایش درآمد دولتها نیست بلکه در صدد ارائه اطلاعات دقیق در خصوص قیمت تمام شده محصولات به شرکاء بازرگانی است.
