بخشی از مقاله
ایین کار نگهداری گلابی در سردخانه
فهرست مطالب
آيين كار نگهداري گلابي در سردخانه
مقدمه
هدف
دامنه كاربرد
تعاريف و اصطلاحات
برداشت
نگهداري
شرايط بهينه نگهداري
ساير فرايندهاي نگهداري
پيوست ب
بسمه تعالي
پيشگفتار
استاندارد آئين كار نگهداري گلابي در سردخانه نخستين بار در سال 1353تهيه گرديده است، براساس پيشنهادهاي رسيده و بررسي و تاييد كميسيون فني مربوطه براي اولين بار مورد تجديد نظر قرار گرفت و در دويست و پانزدهمين كميته ملي استاندارد كشاورزي و غذائي مورخ 76/12/13تصويب شد اينك باستناد بند 1 ماده 3قانون اصلاحي قوانين و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب بهمن ماه سال 1371بعنوان استاندارد رسمي ايران منتشر گرديد.
براي حفظ همگامي و هماهنگي با پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع و علوم، استانداردهاي ايران در مواقع لزوم مورد تجديد نظر بعدي مورد توجه واقع خواهد شد.
بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديد نظر آنها استفاده كرد.
در تهيه و تجديد نظر اين استاندارد سعي شده است كه ضمن توجه به شرايط موجود و نيازهاي جامعه حتي المقدور بين اين استاندارد و استاندارد كشورهاي صنعتي و پيشرفته هماهنگي ايجاد شود.
لذا با بررسي امكانات ومهارتهاي موجود و اجراي آزمايشهاي لازم اين استاندارد با استفاده از منابع زير تهيه گرديده است:
1) شرافتيان - داريوش. روش نگهداري و عوامل موثر درعمر انباري ميوه گلابي(1373)
2 ISO 1134.1993 (E) PEARS – Cold Storage
آيين كار نگهداري گلابي در سردخانه
مقدمه
اين آيين كار راهنماي كلي است.زيرا مكان كشت ،رقمهاي گوناگون و چگونگي موقعيت محلي ممكن است شرايط ديگري را براي برداشت و نگهداري مشخص سازد.
اين آيين كار را نمي توان بگونه يكسان براي همه رقمها و در همه آب و هواهاي گوناگون بكار برد و بايد كارشناسان درباره دگرگونيهاي مورد نياز تصميم گيري كنند.
از اين گذشته ،عاملهاي باغباني در اين آيين كار بحساب نيامده و به ضايعاتي كه در هنگام نگهداري به وجود مي آيد پرداخته نشده است.اهميت اين دو موضوع فراموش نشده ،ولي همه عاملهاي مؤثر (عاملهاي محيطي يا روشهاي فني كشاورزي ) بخوبي شناخته شده نيستند ،افزون بر اين ريشه بسياري ناهنجاريهاي فيزيولوژيكي گلابي همانند راههاي مناسب مبارزه با آنها بطور يقين مشخص نمي باشد.بنابراين به سختي مي توان درباره دو نكته بالا رهنمودهايي ارائه نمود با وجود اين چند راهنمايي كه در پيوست (ب)داده شده به اندازه بسنده اي در حد دانش روز داراي پايه محكمي بوده و سودمند مي باشد.
با توجه به همه تنگناهاي احتمالي برخاسته از اين حقيقت، كه ميوه ها زنده بوده و بسيار تغيير پذيرند، بهره گيري از راهنمائيهاي نگاشته شده در اين آئين كار بايد بتواند از زيانهاي بسياري در سردخانه جلوگيري كرده و در بيشتر موردها نگهداري دراز مدت را ميسر مي سازد.
1- هدف
هدف از تدوين اين آئين كار راهنمايي درباره روش نگهداري رقمهاي گلابي كشور در سردخانه براي تازه خوري مي باشد.
2- دامنه كاربرد
اين آئين كار در باره زمان برداشت ،روش چيدن ،جوركردن ،بسته بندي ،نگهداري و عرضه گلابي كاربرد دارد.
3- تعاريف و اصطلاحات
در اين آئين كار واژه ها و اصطلاحات با تعاريف زير به كار برده مي شود.
3-1- گلابي: گلابي ميوه درخت PYRUS. Communis.L از خانواده گلسرخيان مي باشد.
3-2- سردخانه: سردخانه جايي است كه مي توان دما و دمه نسبي را تحت شرايط دلخواه كنترل نمود.
3-3- رسيدن: حالتي است كه ميوه حداكثر رشد را كرده و مواد غذايي مطلوب و مورد نظر را بدست آورده باشد.
4برداشت
4-1- زمان برداشت: گلابي را بسته به رقم بايد هنگامي برداشت كرد كه از ديد فيزيولوژي رسيده باشد.بديهي است كه ميوه در اين مرحله هنوز رنگ ،بو ، مزه كام پذير را ندارد و رسيدن به چوني بهينه نياز به گذشت زمان دارد.
4-2- نشانه هاي رسيدن گلابي:با بهره گيري از نشانه هاي زير مي توان به رسيده بودن ميوه گلابي پي برد:
4-2- 1- سفتي بافت ميوه - سفتي بافت ميوه را مي توان با بهره گيري از ايستادگي سنج (مقاومت سنج 1 )اندازه گيري كرد.
4-2-2- نشاسته ميوه - بودن نشاسته در بافت ميوه را مي توان با بهره گيري از اثر محلول يد/پتاسيم يديد روي برش ميوه شناسايي و ارز يابي كرد.
4- 2-3-مواد جامد محلول در آب - مواد جامد محلول در آب را مي توان با بهره گيري از دستگاه رفركتومتر 2 اندازه گيري كرد.
4-2-4- جدا شدن ميوه از شاخه - اگر ميوه رسيده باشد به آساني از شاخه جدا مي شود.
4-2-5- رنگ زمينه پوست ميوه - رنگ زمينه پوست ميوه را مي توان با بهره گيري از جدولهاي رنگ ويژه براي هر رقم شناسايي كرد.
بهره گيري از نشانه هاي بالا براي تعيين هنگام برداشت درباره همه رقمها و در همه منطقه ها يكسان نيست ،و ممكن است درباره يك رقم نيز از منطقه اي به منطقه ديگر تغيير كند. باغدار بايد بر پايه يافته هاي خود در بهره گيري از اين نشانه ها بهترين هنگام برداشت را براي هر رقم در منطقه كاشت برگزيند. گزينش هنگام برداشت درباره رقمهاي زودرس مانند شاه ميوه مهمتر از رقمهاي دير رس است.
هنگام برداشت براي نگهداري در هواي كنترل شده 3 داراي اهميت بيشتري از نگهداري در هواي معمولي است.
5- نگهداري
5-1- ويژگيهاي لازم براي نگهداري: ميوه هايي كه براي نگهداري در نظر گرفته مي شوند بايد داراي چوني بر گزيده ،بدون كوفتگي و يا ناهنجاريهاي فيزيولوژيكي بوده و هيچ نشانه اي از حمله قارچ و باكتري نداشته باشند. همچنين بايد پاكيزه و بدون كمترين نم بگونه آب باشند.
5-2- گذاشتن در سردخانه: پس از برداشت بايد هر چه زودتر ميوه را در سردخانه گذاشت و دما به را به اندازه اي كه در خور رقم ميوه باشد پايين آورد.
يادآوري - براي نگهداري دراز مدت پيش سرد كردن و گرفتن دماي تند ميوه لازم است.
5-3- روش نگهداري:ميوه را بايد با دقت جابجا كرد و در بسته هايي گذاشت كه هوا به آساني در آن گردش كند. هنگامي كه كومه روي بار پاچيده شود انباشتگي ميوه بيش بيش از 250كيلوگرم در متر مكعب از فضاي قابل بهره گيري مي باشد.
6- شرايط بهينه نگهداري
6-1- دما: گلابي ها را بايد در پايين ترين دماي ممكن ،تا اندازه اي كه از خطر يخ بستن پرهيز شود نگهداري كرد. بطور كلي بهترين نتيجه در دماي 0/5+ تا1- زينه سلسيوس بدست آمده است. يك زينه سلسيوس نابرابري در دماي نگهداري اثر ژرفي در انبار ماني دارد.
نشان داده شده است كه نگهداري در انبار سرد تا اندازه كمي سبب پايين آمدن نقطه يخ بستن ميوه مي شود. بر اين پايه درباره گلابي هاي ويليامز 4 سفارش شده است كه دماي آنرا در سردخانه كم كم از صفر تا -1/5 زينه سلسيوس پايين بياورند. اين روش سبب افزايش انبار زماني به اندازه چشمگيري شده است ،ولي اجراي آن آسان نيست زيرا نمي توان دماي گنج (حجم) بزرگي از ميوه را در سردخانه پايين آورد و اندازه همگون نگه داشت.
رسيدن ميوه در طي نگهداري بستگي به گزينش دماي سردخانه دارد.هنگامي كه دماي سردخانه پايين است ( 0تا 1- زينه سلسيوس )دگرگوني هاي مربوط به ويژگيهاي رسيدن گلابي به آرامي انجام مي گيرد و فرايند تكميلي رساندن آنرا بعد از بيرون آوردن از سردخانه در دماي بالاتر ضروري مي سازد.
از سوي ديگر در دماي معين (سه زينه سلسيوس براي كميس 5 و چهار زينه سلسيوس براي رقم پاس كراسان 6رسيدن كند است ولي مي تواند در سردخانه كامل شود.
برخي از رقمها تنها اگر دوره نگهداري در دماي پايين خيلي زياد نباشد مي توان در دماي بالاتر بطور كامل برسد (براي مثال ،كنتس 7 ،ويليامز،كميس). بالا رفتن ناگهاني دما مي تواند سبب آغاز رسيدن ميوه گردد. اين فرايند رسيدن ،پس از پايين آوردن دما همچنان ادامه مي بايد و باز نمي ايستد.
6-2- دمه نسبي: گلابي را بطور معمول مي توان در دمه نسبي بين 85تا 95درصد نگهداري كرد.
6-3- گردش هوا: گردش هوا با نرخ 20تا 30بار هوادهي( تهويه) يا 80تا 100متر مكعب در ساعت براي هر تن ميوه سفارش مي شود. بهره گيري از با كس پالت به گردش هوا كمك مي كند.
6-4- مدت نگهداري: جدول شماره يك مدت نگهداري در شرايط بالا گفته را براي شماري از رقمها بدست مي دهد. نگهداري نبايد بيش از آنچه كه براي حفظ چوني ميوه لازم است دنبال شود. براي آگاهي از چگونگي ميوه در سردخانه بايد بگونه مرتب از آن نمونه برداري و نمونه ها بررسي شود. نمونه برداري از ميوه بايد به روشي انجام گيرد كه پديدار شدن هر ضايعه اي به تندي شناسايي شود.
6-5- كارهاي لازم پس از پايان نگهداري: دماي سفارش شده براي رساندن گلابي پس از نگهداري در سردخانه 15تا 18زينه سلسيوس است.
با بهره گيري از اتيلن مي توان به شتاب رسيدن گلابي افزود.گاز اتيلن بطور كلي با غلظت 0/1 تا 0/2 درصد در دماي 18زينه سلسيوس و دمه نسبي 90درصد مورد بهره گيري قرار مي گيرد.
جدول شماره يك رقمهايي را كه پس از نگهداري در سردخانه بايد مورد رساندن تكميلي قرار گيرند بدست مي دهد.
7- ساير فرايندهاي نگهداري
7-1- نگهداري در هواي كنترل شده: در اين روش بيشتر از آميزه هاي گازي زير بهره گيري مي شود. كربن دي اكسيد 1تا 3درصد و اكسيژن 2تا 5درصد.
اين آميزه ها تنها به عنوان راهنما داده شده و كارشناسان بايد سفارشهاي لازم درباره آميزه هاي ديگر را بر پايه نياز ويژه هر رقم به كربن دي اكسيد و اكسيژن با توجه به شرايط محلي بدهند. پيوست شماره يك نمونه اي از اين سفارشها را بدست مي دهد. زيادي كربن دي اكسيد (بالاي 5درصد) ممكن است سبب پديدار شدن ناهنجاريهايي مانند قهوه اي شدن و سخت شدن بافت ميوه در دوران نگهداري گردد.لازم است از بكارگيري آميزه هايي كه داراي كربن دي اكسيد بالا هستند در نگهداري رقمهايي كه بويژه حساس به اين ناهنجاريها شناخته شده اند (براي مثال كميس و ويليامز )پرهيز كرد.
در جدول شماره 2بهترين آميزه گازها همراه با دماي مورد نياز برخي از رقمها براي بدست آوردن بيشترين انبار ماني آمده است.
7-2- نگهداري در بسته هاي پلاستيكي: بكارگيري پوششهاي ويژه از جنس پلاستيك كه در خور تماس با خوراكيها شناخته شده اند ،امكان مي دهد كه از كاهش وزن برخاسته در دوران نگهداري به اندازه چشمگيري كاسته شود.و در برخي موردها مدت زمان نگهداري در سردخانه افزايش مي يابد. پوششهاي پلاستيكي ويژه بايد داراي سوراخهاي ريزي باشند تا از گرد آمدن و افزوده شدن كربن دي اكسيد جلوگيري نمايد. اندازه كربن نبايد در درون پوشش پلاستيكي بيش از 3 درصد شود ،زيرا افزايش آن سبب قهوه اي شدن تخمدان و گوشت ميوه مي شود. پوششهاي پلاستيكي ويژه ،انبار ماني چند رقم گلابي را چهار تا هشت هفته افزايش مي دهد.
يادآوري 1- شرايط داده شده براي نگهداري رقم ويليامز در هواي كنترل شده با ظرافت تنظيم گرديده و براي نگهداري در سردخانه نياز به برداشت ميوه در شرايط. ويژه و زمان دقيق مي باشد.
در برخي از كشورها مانند انگلستان نگهداري اين رقم در هواي كنترل شده سفارش مي شود.
يادآوري 2- ترابري نياز به هواي كنترل شده ندارد.
پيوست ب
سفارشهاي زير در باره نقش باغدار و ضايعات دوران نگهداري همانطور كه در متن اصلي آمده داراي سرشت كلي است. بنابراين كارشناس موظف است در صورت نياز و با توجه به رقم مورد نظر تصميم گيري و بهره جويي نمايد.
ب -1- نقش باغدار (تأثير محيط و روش كاشت )تأثير ناخواسته برخي از عاملهاي محيطي و فني كشاورزي در حال حاضر بهتر شناسايي شده است. اگر عرضه به بازار از اولين هفته برداشت ضرورت داشته باشد بهتر آن است كه در شرايط زير گلابي را در سردخانه نگهداري نكرد و يا تنها مدت كوتاهي نگهداري كرد.
اين شرايط به شرح زير است:
- ميوه هايي كه خيلي درشت است.
- ميوه هايي كه از درختان جوان برداشته شده است.
- ميوه درخت هايي كه به آنها كود حيواني زياد يا كود نامتعادل داده شده بويژه اگر ازت كود زياد باشد.
ميوه درخت هايي كه كم بار بوده و يا تازه هرس شده باشد.
ميوه هايي كه در هواي باراني چيده شده است.
بايد يادآوري كرد كه بعد از يك تابستان خنك و مرطوب نگهداري بايد بطور دقيقي انجام بگيرد واز آبياري اضافي پرهيز شود زيرا آب اضافي ميوه تأثير ناخواسته اي در نگهداري دارد.
2- ضايعات در دوران نگهداري: بطور كلي بين بيماري بين برداشت و ناهنجاريهاي فيزيولوژيكي بايد فرق گذاشته شود.
2-1- بيماريهاي بعد از برداشت: شمار بيماريهاي بعد از برداشت بسيار است و معمولا از عاملهاي بيماريزا (قارچها ،باكتريها و غيره...)ناشي مي شود. مبارزه با اين عاملها سخت و بهره گيري از احتياطهاي زير براي نگهداري سودمند است:
- رعايت دقت در جابجايي ميوه
- جدا كردن بي درنگ ميوه هاي سالم از ناسالم پيش از گذاشتن آنها در سالنهاي سردخانه
- گندزدايي مقدماتي سردخانه و بسته ها
- گندزدايي چند باره جاهاي بسته بندي
- از بين بردن سرچشمه هاي آلوده كننده در باغ مانند آفتها و ميوه هاي گنديده
- بهره گيري از مه پاشي با قارچ كش هاي مجاز
2-2- ناهنجاريهاي فيزيولوژيك: درباره ناهنجاريهايي كه بيشتر پيش مي آيد به جدول يك اين پيوست مراجعه شود.
1- 1- Pentrometer
2- 2- Refractometer
3- 3- Controlled atmosphere
4- 4- William’s
5- 5- Comice
6- 6- Passe crassane
7- 7- Comtesse
