بخشی از مقاله
پيشگفتار
آئين كار اصول شناخت , مكانيابي و طراحي فضاهاي باز براي بازي كودكان 1 تا 6 ساله كه بوسيله كميسيون فني مربوطه تهيه و تدوين شده و در سي و هشتمين كميته ملي آئين كار ساختمان مورخ 73/9/21 مورد تائيد قرار گرفته , اينكه باستناد بند 1 ماده 3 قانون اصلاحي قوانين و مقررات موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب بهمنماه 1371 بعنوان استاندارد رسمي ايران منتشر ميگردد .براي حفظ همگامي و هماهنگي با پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع و علوم ,آئين كارهاي ايران در مواقع لزوم مورد تجديدنظر قرار خواهند گرفت و هرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين آئين كارها برسد در هنگام تجديدنظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديدنظر آنها استفاده نمود .
در تهيه و تدوين اين آئين كار سعي شده است كه ضمن توجه به شرايط موجود و نيازهاي جامعه حتيالمقدور بين اين آئين كار و آئين كار كشورهاي صنعتي و پيشرفته هماهنگي ايجاد شود .لذا با بررسي امكانات و مهارتهاي موجود و اجراي آزمايشهاي لازم اين آئين كار با استفاده از منابع زير تهيه گرديده است :
1 ـ راهنماي آموزش و پرورش پيش دبستاني ـ دفتر آموزش و پژوهش و دفتر امور كودكان و نوجوانان ـ سازمان بهزيستي كشور سال .1372
2 ـ روانشناسي رشد ( مفاهيم بنيادي در روانشناسي كودك ) تأليف آقاي دكتر احدي و خانم بني جمالي , چاپ و نشر بنياد .
3 ـ مردم و پاركها ـ نادر موثقي ـ تهران ـ سال 1350
4 ـ آئيننامه بهداشت محيط مدارس ـ وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي ـ سال .1363
1- Educational building digest Unesco principal regional office for asia and the pacific
Bangkok; Thailand; design ideas for play spaces for three to six year olds-19.
2- De chiara and koppelman-time-saverstandards for site planning-1987
3- Ernst neufert architect's data-1990.
4- The backyard landscaper-home planners, Inc. 1992.
5- Din 18034-1991
landschaft sbauarbeit, kinder spielgerate
آئين كار اصول شناخت , مكانيابي و طراحي فضاهاي باز براي كودكان 1 تا 6 سال
آئين كار اصول شناخت , مكانيابي و طراحي فضاهاي باز براي بازي كودكان 1 تا 6 سال ( پيش دبستاني )
مقدمه
بروز تغييرات اجتماعي و اقتصادي از قبيل رشد سريع جمعيت , تراكم مناطق شهري , كاهش واحدهاي فاميلي گسترده در اثر مهاجرت به شهرها , كاهش مراقبت والدين از فرزندان در نتيجه تغيير در هسته ساختار فاميلي , مشاركت بيشتر زنان ( مادران ) در فعاليتهاي اجتماعي , كاهش در عرصه ساختمانها و ... نيازهاي فضايي جديدي را در سطح جامعه مطرح مينمايند كه از جمله آنها , فضاي بازي كودكان ميباشد . از طرفي ديگر سرزمين ما ايران از نظر جمعيتي داراي ساختي جوان است بدين معنا كه نزديك به نيمي از جمعيت آنرا افراد زير 20 سال تشكيل ميدهند كه بيش از 1/3 اين گروه سني كودكان نيز 6 سال هستند . نيازها و خواستههاي اين گروه نيز همانند ساير مردم ابعاد مختلف رواني , اجتماعي , اقتصادي ـ فرهنگي و فيزيكي دارد وليكن به دليل اهميت و نقشي كه اين سالهاي نخست نسبت به ساير مراحل زندگي از نقطه نظر تكامل شخصيتي افراد دارا ميباشند , هرگونه برنامهريزي و سرمايهگذاري در زمينههاي گوناگون و برآوردن نيازهاي رشدي آن به گونهاي صحيح و منطقي تبعات مثبتي را در پي خواهد داشت كه كل جامعه از آن بهره خواهد برد .
در اين ميان فضاهاي بازي از جمله تمهيداتي هستند كه نيازهاي رشد كودكان را در تمام زمينهها تامين ميكنند , چهار زمينه اصلي رشد كودكان شامل رشد جسمي , رشد شناختي , رشد اجتماعي و رشد عاطفي ميباشد كه تركيب متنوعي از آنها ميتواند در زمين بازي قرار گيرد و لذا شناخت توانائيهاي جسمي و رواني كودكان در اين گروه سني و كاربرد ضوابطي در امر مكانيابي و طراحي فضاهاي باز براي بازي كودكان توسط برنامهريزان , طراحان و مجريان اينگونه طرحها , امكان تجربيات متفاوتي را براي اين گروه سني فراهم ميآورد و قابل ذكر است كه تا كنون در مورد تهيه ضوابط و استانداردهاي مربوطه كمتر و يا بطور پراكنده كارهايي انجام شده است , و اينك با همكاري گروهي از كارشناسان و با بهرهگيري از منابع و مآخذ داخلي و خارجي اقدام به تهيه و تدوين اصول و ضوابطي شده كه اميد است با بكارگيري نكات مندرج در اين آئين كار در هنگام طراحي مجتمعهاي زيستي اعم از مراكز شهري يا روستايي , فضاهاي بازي مناسب و در خور كودكان منطبق بر استانداردهاي رسمي و متداول درنظر گرفته شود . 1 ـ هدف و دامنه كاربرد هدف از تدوين اين آئين كار تعيين اصول و ضوابطي در برنامهريزي و طراحي فاضهاي باز و تجهيزات و تاسيسات آن براي بازي كودكان 1 تا 6 سال در كليه مراكز عمومي مثل پاركها , مراكز خريد , ميادين , مراكز مذهبي و فرهنگي و ... و مراكز نيمه عمومي مثل مهد كودكها و مراكز آموزش و پرورش پيش از دبستان و مراكز درماني و ... مراكز خصوصي از قبيل واحدهاي مسكوني , مجتمعهاي آپارتماني و ... است به گونهاي كه كاربرد اين ضوابط توسط برنامهريزان , طراحان و مجريان امر مناسبسازي وضع موجود و طراحيهاي آتي را به نحو مطلوب و منطقي سامان دهد .
بروز تغييرات اجتماعي و اقتصادي از قبيل رشد سريع جمعيت , تراكم مناطق شهري , كاهش واحدهاي فاميلي گسترده در اثر مهاجرت به شهرها , كاهش مراقبت والدين از فرزندان در نتيجه تغيير در هسته ساختار فاميلي , مشاركت بيشتر زنان ( مادران ) در فعاليتهاي اجتماعي , كاهش در عرصه ساختمانها و ... نيازهاي فضايي جديدي را در سطح جامعه مطرح مينمايند كه از جمله آنها , فضاي بازي كودكان ميباشد . از طرفي ديگر سرزمين ما ايران از نظر جمعيتي داراي ساختي جوان است بدين معنا كه نزديك به نيمي از جمعيت آنرا افراد زير 20 سال تشكيل ميدهند كه بيش از 1/3 اين گروه سني كودكان نيز 6 سال هستند .
نيازها و خواستههاي اين گروه نيز همانند ساير مردم ابعاد مختلف رواني , اجتماعي , اقتصادي ـ فرهنگي و فيزيكي دارد وليكن به دليل اهميت و نقشي كه اين سالهاي نخست نسبت به ساير مراحل زندگي از نقطه نظر تكامل شخصيتي افراد دارا ميباشند , هرگونه برنامهريزي و سرمايهگذاري در زمينههاي گوناگون و برآوردن نيازهاي رشدي آن به گونهاي صحيح و منطقي تبعات مثبتي را در پي خواهد داشت كه كل جامعه از آن بهره خواهد برد .در اين ميان فضاهاي بازي از جمله تمهيداتي هستند كه نيازهاي رشد كودكان را در تمام زمينهها تامين ميكنند , چهار زمينه اصلي رشد كودكان شامل رشد جسمي , رشد شناختي , رشد اجتماعي و رشد عاطفي ميباشد كه تركيب متنوعي از آنها ميتواند در زمين بازي قرار گيرد و لذا شناخت توانائيهاي جسمي و رواني كودكان در اين گروه سني و كاربرد ضوابطي در امر مكانيابي و طراحي فضاهاي باز براي بازي كودكان توسط برنامهريزان , طراحان و مجريان اينگونه طرحها , امكان تجربيات متفاوتي را براي اين گروه سني فراهم ميآورد و قابل ذكر است كه تا كنون در مورد تهيه ضوابط و استانداردهاي مربوطه كمتر و يا بطور پراكنده كارهايي انجام شده است , و اينك با همكاري گروهي از كارشناسان و با بهرهگيري از منابع و مآخذ داخلي و خارجي اقدام به تهيه و تدوين اصول و ضوابطي شده كه اميد است با بكارگيري نكات مندرج در اين آئين كار در هنگام طراحي مجتمعهاي زيستي اعم از مراكز شهري يا روستايي , فضاهاي بازي مناسب و در خور كودكان منطبق بر استانداردهاي رسمي و متداول درنظر گرفته شود .
1 ـ هدف و دامنه كاربرد
هدف از تدوين اين آئين كار تعيين اصول و ضوابطي در برنامهريزي و طراحي فاضهاي باز و تجهيزات و تاسيسات آن براي بازي كودكان 1 تا 6 سال در كليه مراكز عمومي مثل پاركها , مراكز خريد , ميادين , مراكز مذهبي و فرهنگي و ... و مراكز نيمه عمومي مثل مهد كودكها و مراكز آموزش و پرورش پيش از دبستان و مراكز درماني و ... مراكز خصوصي از قبيل واحدهاي مسكوني , مجتمعهاي آپارتماني و ... است به گونهاي كه كاربرد اين ضوابط توسط برنامهريزان , طراحان و مجريان امر مناسبسازي وضع موجود و طراحيهاي آتي را به نحو مطلوب و منطقي سامان دهد . 2 ـ تعاريف 2 ـ 1 ـ فضاي بازي : محيطي امن و سالم , مهيج و شاديآور براي بازي كودكان بطوريكه جسم بچهها را تقويت نموده و ثبات عاطفي و احساسي آنها را باعث شده از طريق انواع بازي و فعاليت , آموزشهاي لازم را فرا گرفته و زمينههاي پرورش خلاقيت نيز فراهم آيد . 2 ـ 2 ـ كودكان پيشدبستاني ( گروه سني 1 تا 6 سال ): سنين پيش از دبستان به مقطع سني از بدو تولد تا پايان 6 سالگي اتلاق ميشود وليكن گروه سني منتخب در اين آئين كار گروه سني 1 تا 6 سال ميباشد .
هدف از تدوين اين آئين كار تعيين اصول و ضوابطي در برنامهريزي و طراحي فاضهاي باز و تجهيزات و تاسيسات آن براي بازي كودكان 1 تا 6 سال در كليه مراكز عمومي مثل پاركها , مراكز خريد , ميادين , مراكز مذهبي و فرهنگي و ... و مراكز نيمه عمومي مثل مهد كودكها و مراكز آموزش و پرورش پيش از دبستان و مراكز درماني و ... مراكز خصوصي از قبيل واحدهاي مسكوني , مجتمعهاي آپارتماني و ... است به گونهاي كه كاربرد اين ضوابط توسط برنامهريزان , طراحان و مجريان امر مناسبسازي وضع موجود و طراحيهاي آتي را به نحو مطلوب و منطقي سامان دهد .
2 ـ تعاريف
2 ـ 1 ـ فضاي بازي : محيطي امن و سالم , مهيج و شاديآور براي بازي كودكان بطوريكه جسم بچهها را تقويت نموده و ثبات عاطفي و احساسي آنها را باعث شده از طريق انواع بازي و فعاليت , آموزشهاي لازم را فرا گرفته و زمينههاي پرورش خلاقيت نيز فراهم آيد .
2 ـ 2 ـ كودكان پيشدبستاني ( گروه سني 1 تا 6 سال ): سنين پيش از دبستان به مقطع سني از بدو تولد تا پايان 6 سالگي اتلاق ميشود وليكن گروه سني منتخب در اين آئين كار گروه سني 1 تا 6 سال ميباشد . 3 ـ شناخت مراحل رشد و خصوصيات جسمي ـ رفتاري كودكان 1 تا 6 سال ( پيشدبستاني ) 3 ـ 1 ـ خصوصيات جسمي ـ رفتاري كودكان 1 تا 2 ساله
2 ـ 1 ـ فضاي بازي :
محيطي امن و سالم , مهيج و شاديآور براي بازي كودكان بطوريكه جسم بچهها را تقويت نموده و ثبات عاطفي و احساسي آنها را باعث شده از طريق انواع بازي و فعاليت , آموزشهاي لازم را فرا گرفته و زمينههاي پرورش خلاقيت نيز فراهم آيد .
2 ـ 2 ـ كودكان پيشدبستاني ( گروه سني 1 تا 6 سال ):سنين پيش از دبستان به مقطع سني از بدو تولد تا پايان 6 سالگي اتلاق ميشود وليكن گروه سني منتخب در اين آئين كار گروه سني 1 تا 6 سال ميباشد .
3 ـ شناخت مراحل رشد و خصوصيات جسمي ـ رفتاري كودكان 1 تا 6 سال ( پيشدبستاني )
3 ـ 1 ـ خصوصيات جسمي ـ رفتاري كودكان 1 تا 2 ساله . ـ شروع به راه رفتن و صحبت كردن ميكند . ـ راحت راه ميرود و راحت زمين ميخورد . ـ ميتواند با كمك از پلهها بالا و پائين برود . ـ كنترل ادرار و مدفوع خود را ميكند . ـ نسبت به افراد غريبه واكنش نشان ميدهد .
3 ـ 1 ـ خصوصيات جسمي ـ رفتاري كودكان 1 تا 2 ساله .
ـ شروع به راه رفتن و صحبت كردن ميكند .
ـ راحت راه ميرود و راحت زمين ميخورد .
ـ ميتواند با كمك از پلهها بالا و پائين برود .
ـ كنترل ادرار و مدفوع خود را ميكند .
ـ نسبت به افراد غريبه واكنش نشان ميدهد .
ـ دوست دارد غذا خوردنش توام با بازي باشد .
- بزرگترها را به بازي با خودش مجبور ميكند .
ـ دوست دارد بچهها در اطرافش باشند ولي مستقيما با آنها وارد بازي نميشود .
ـ اشيأ مدور توجه اين كودكان را جلب ميكند .
ـ ميتواند به طور ايستاده خم شود و اسباب بازي خود را جمع كند .
ـ تطابق چشم با پا كامل نيست .
ـ حس كنجكاوي كودك شديد است .
ـ به فضاهاي كوچك و محدود عكسالعمل نشان ميدهد و احساس دلتنگي ميكند .
ـ دوست دارد اشيأ را به داخل ظرفي ريخته و دو مرتبه بجاي اول برگرداند .
