بخشی از مقاله
آشنايی با دين زردشت
هنگامي كه چند قرن بر ورود آرياييان به ايران گذشت اين قوم اندك اندك به شهر نشيني روي آوردند و اين مساءله در جهان بيني ايشان تاءثير گذاشت .
در آن روزگار انسان اصلاح گري بر خاست و آرياييان را كه خواستار ترك خرافات قديم بودند، به آيين تازه اي دعوت كرد و آيين مغان را برانداخت . اين پيامبر مصلح كه خود را فرستاده خداي خوبي و روشنايي معرفي مي كرد، زردشت نام داشت . وي مدعي بود آيين خود را از آهورمزدا دريافت كرده تا جهان را از تيرگيها پاك كند و آن را به سوي نيكي و روشنايي رهنمون شود.
زردشتيان به نامهايي چون گبر و مجوسي و پارسي خوانده مي شوند. كلمه ((گبر)) در زبان سرياني به معناي كافر از از جانب ديگران به آنان اطلاق گرديده و واژه ((المجوس )) در دستور زبان عربي ، اسم جنس جمعي و مفرد آن مجوسي است . ((المجوس )) در قرآن كريم (حج :17) در
كنار پيروان اديان ديگر يافت مي شود. اكثر علماي اسلام زردشتيان را اهل كتاب دانسته اند. احاديثي نيز در اين باب موجود است . آيين زردشت حدود يك قرن قبل از ميلاد تحول يافت و آن صورت تحول يافته را آيين مزديسني مي نامند. مزديسنا در لغت به معناي ستايش مزداست .
1- سرگذشت زردشت
دانشمندان در مورد وجود تاريخي پيامبر ايران باستان شك دارند، اما بيشتر آنان وجود وي را نفي نمي كنند. زردشت ، زرتشت ، زرادشت ، زراتشت ، زردهشت و كلماتي از اين قبيل از واژه ((زرثوشتر))(Zarathushtra) در گاتها (بخشي از كتاب آسماني زردشت ) مي آيد كه طبق نظريه صحيحتر معادل زرد اشتر يعني دارنده شتر زرد است .
نام پدرش پوروشسب يعني دارنده اسب پير، نام مادرش دغدو يعني دوشنده گاو ماده و نام خاندان وي سپيتمه يعني سپيد نژاد بود.
طبري مورخ مشهور اسلام و پيروان او زردشت را از فلسطين مي دانند و مي گويند وي از آنجا به ايران آمده است ، اما قول صحيح و معروف آن است كه وي ايراني و اهل آذربايجان بوده است و محل برانگيختگي او را كوهي نزديك درياچه اروميه مي دانند.(1)
درباره زمان زردشت نيز اختلاف است و زمان وي حتي به 6000 سال قبل از ميلاد نيز برده شده است . اما بر اساس نظريه مشهور، وي در سال 660 قبل از ميلاد به دنيا آمد و در 630 قبل از ميلاد (در سن 30 سالگي ) به پيامبري مبعوث شد. وي در سال 583 ق .م . در سنن 77 سالگي در آتشكده اي در بلخ (افغانستان ) توسط لشكر قومي مهاجم به شهادت رسيد.
گر چه بعثت زردشت در شاهنامه فردوسي آمده است ، اما متاءسفانه آن حادثه در قسمت افسانه اي آن كتاب مذكور است ، به طوري كه درباره گشتاسب (پادشاهي كه زردشت او را دعوت مي كند و به آيين خود در مي آورد) اختلاف است . برخي او را با ويشتاسب پدر داريوش هخامنشي برابر دانسته اند. از سوي ديگر از نظر تاريخي مسلم است كه ويشتاسب نه يك پادشاه ، بلكه استانداري بوده است .
2- تعاليم زردشت
در آيين زردشت سه اصل عملي گفتار نيك ، پندار نيك ، كردار نيك وجود دارد كه مانند آن را در اديان مختلف مي يابيم . از جمله در اسلام آمده است : ((الايمان قول باللسان و اقرار بالجنان و عمل بالاركان .))
احترام به آتش به عنوان يكي از مظاهر خداي روشنايي و افروخته نگه داشتن آن و انجام مراسمي خاص در اطراف آن در معابدي به نام آتشكده مشخصترين ويژگي اين آيين است . همچنين آباداني ، كشاورزي دامداري و شهرنشيني مورد ستايش قرار گرفته است . احترام به حيوانات ، مخصوصا
سگ و گاو، همچنين خوشرفتاري با مردم نيز جايگاهي به حيوانات ، مخصوصا سگ و گاو، همچنين خوشرفتاري با مردم نيز جايگاهي ويژه دارد. برخي از آداب و رسوم سرزمين ما از قبيل مراسم چهارشنبه سوري و سوگند خوردن به روشنايي چراغ و چيزهاي ديگر با تعاليم زردشتي ارتباط دارد.
همچنين برخي زنديقان قرون نخست اسلام گرايشهاي زردشتي داشتند.
3- اوستا
كتاب آسماني زردشتيان اوستا نام دارد كه به معناي اساس و بنيان و متن است . اين كتاب به خط و زبان اوستايي نوشته شده است كه به ايران باستان تعلق دارد و با زبان پهلوي و سانسكريت همريشه است . به عقيده بسياري از محققان ، خط اوستايي در دوره ساسانيان (226 - 641 م .) پديد آمد و اوستا كه قبلا در سينه ها بود، به آن خط كتابت شد و به قولي اين كار پس از ظهور اسلام صورت گرفته است .
زردشتيان و پژوهشگران بر اين مساءله اتفاق دارند كه اوستا در اصل بسيار بزرگتر بوده است كه به عقيده برخي روي 12000 پوست گاو نوشته بود. اوستاي كنوني داراي 83000 كلمه است و احتمالا اصل آن داراي 345700 كلمه (يعني چهار برابر) بوده است . اوستاي اصلي به 21 نسك (كتاب يا بخش ) تقسيم مي شد و اوستاي كنوني نيز 21 نسك است .
اوستا 5 بخش دارد:
1. يسنا (يعني جشن و پرستش )؛ قسمتي از اين بخش گاتها ناميده مي شود (به معناي سرود). اين بخش كه مشتمل بر ادعيه و معارف ديني و معروفترين قسمت اوستاست ، به خود زردشت نسبت داده مي شود، در حالي كه ساير قسمتهاي اوستا را به پيشوايان دين زردشت نسبت مي دهند؛
2. ويسپرد (يعني همه سروران ) مشتمل بر نيايش ؛
3.ونديداد (يعني قانون ضد ديو) درباره حلال و حرام و نجس و پاك ؛
4. يشتها (يعني نيايش سرود و تسبيح )؛
5. خرده اوستا (يعني اوستاي كوچك ) درباره اعياد و مراسم مذهبي و تعيين سرودهاي آنها زردشتيان ، علاوه بر اوستا، تفسيري به نام زنداوستا و كتب مقدس ديگري به زبان پهلوي دارند.
4- داستان خلقت و دو گانه پرستي
كسي نمي داند گرايش زردشتيان به خدايان دو گانه (خداي نيكي و خداي بدي يا خداي روشنايي و خداي تاريكي ) در چه عصري آغاز شده است . در قسمت گاتها (از يسناي اوستا) كه به خود زردشت نسبت داده مي شود، اهريمن در برابر خرد مقدس صف آرايي مي كند و نه در برابر
آهورمزدا كه خداي واحد و فوق پروردگاران روشنايي و تاريكي است . همچنين گروهي از زردشتيان به نام زروانيان در عصر ساساني پديد آمدند كه معتقد به خداي يكتا به نام زروان بودند و او را از خداي روشنايي و تاريكي برتر مي شمردند. اين فرقه پيروان بسياري در ايران آن روز داشته است .(2)
