بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف عصاره یولاف وحشی و هیدروپرایمینگ بر صفات ویژگی های جوانه زنی گیاه گندم تحت شرایط آزمایشگاهی این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاتصادفی انجام گرفته است. تیمار ها فاکتور a شامل هیدروپرایم در 2 سطح - 24 ساعت و بدون پرایم - و فاکتور B در 5 سطح عصاره یولاف - %25، %50، %75، - %100و بدون عصاره به عنوان شاهد در 4 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که وزن خشک ساقهچه، نسبت وزن خشک ریشهچه به ساقچه و D50 تحت تاثیر هیدروپرایمینگ در سطح یک درصد قرار گرفت. عصاره یولاف باعث کاهش معنی دار در شاخص ویگور، متوسط مدت جوانه زنی، D50 ، وزن خشک ساقچه نسبت به شاهد شد.
کلمات کلیدی: آللوپاتی، یولاف وحشی، گندم، هیدروپرایمینگ، شاخصهای جوانهزنیمقدمه:
پدیده دگرآسیبی برای اولین بار در اواخر سال 1930 به وسیله هانس مولیش مطرح شد. وی دگرآسیبی را تأثیر یک گیاه بر گیاه دیگر از طریق آزادسازی مواد شیمیایی به محیط اطراف خود تعریف کرد . - Gniazowska, 2005 - این تعریف بعدها به وسیله رایس کامل تر شد. او دگرآسیبی را در برگیرنده هر گونه تأثیر مفید یا مضر یک گیاه یا میکروارگانیزم بر روی سایر گیاهان از طریق تولید ترکیبات شیمیایی توصیف کرد. استفاده از راهکارهای آللوپاتی راهکار جانشین برای مدیریت علفهای هرز است و در آینده با به کارگیری این راه کار مصرف علف کشهای ششیمیایی - رایج - در خاک کاهش یافته و علف کش های زیستی جایگزین علف کشهای سنتزی خواهند شد - . - Bais et al., 2003
آزمایش های انجام شده حاکی از آن هستند که با استفاده از تیمارهای افزایش دهنده قدرت بذر، می توان به جوانه زنی سریع، ظهور یکنواخت و استقرار قوی گیاه دست یافت - . - Ashraf and Foolad 2005; Farooq et al.,2006 یکی از این روش ها هیدروپرایمینگ بذر می باشد. کائور و همکاران - - Kaur, et al.,2005 اظهار نمودند، فعالیت مخزن در گیاهان نخود حاصله از بذور هیدروپرایمینگ شده در مقایسه با شاهد بالاتر بود که این امر از طریق بالاتر بودن فعالیت آنزیم های درگیر در متابولیسم ساکارز نظیر ساکارز سینتاز، اینورتازها و ساکارز فسفات سینتاز مشخص گردید که در نهایت افزایش وزن هزار دانه و عملکرد را به دنبال داشت. یولاف وحشی به دلیل سازگاری با شرایط گوناگون زیستی و اکولوژیکی در بیشتر استان های ایران به صورت علف هرز یافت می شود و یکی از شایعترین گونه های علف های هرز محسوب می شو د که سالیانه خسا رت عمده ای را موجب می شود - منتظری و همکاران، . - 1384 در این پژوهش توان آللوپاتی یولاف وحشی بر روی دانه گندم تحت شرایط هیدروپرایمینگ گندم بررسی گردید.
مواد وروش ها
این تحقیق به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف عصاره یولاف وحشی و هیدروپرایمینگ بر صفات ویژگی های جوانه زنی و کربوهیدرات گیاه گندم تحت شرایط آزمایشگاهی طی سال 1391 در آزمایشگاه تحقیقات دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفته است. تیمار ها فاکتور a شامل هیدروپرایم در 2 سطح - 24 ساعت و بدون پرایم - و فاکتور B در 5 سطح عصاره یولاف - %25، %50، %75، - %100و بدون عصاره به عنوان شاهد در 4 تکرار انجام شد. برای تهیه عصاره آبی اندام های هوایی ازروش ناروال استفاده گردید - . - Narwal , 1994 روزانه وضعیت پتری دیش ها کنترل و تعداد بذور جوانه زده شمارش شدند.
ظهور ریشه چه به طول 2 میلی متر به عنوان جوانه زدن بذر تلقی و در پایان روز هشتم بذر های جوانه زده در هر تیمار شمارش شد و از شاخصهای رشد طول ریشه چه،ساقه چه و گیاهچه - بر حسب میلی متر - ، وزن تر ریشه چه و ساقچه با ترازوی با دقت 0/001 گرم اندازه گیری شد.
نتایج :وزن خشک ساقهچه: نتایج حاصله در این آزمایش نشان میدهد که بین هیدروپرایمینگ و عدم پرایم اختلاف معنیداری - سطح - %5 برای وزن خشک ساقهچه وجود دارد - جدول - 1، مشاهده میشود که با انجام هیدروپرایمینگ ، وزن خشک ساقچه افزایش - 8/33درصد - مییابد - شکل . - 4 همانگونه که در شکل4دیده میشود با افزایش غلظتهای مختلف عصاره دانه یولاف وحشی وزن خشک ساقهچه نیز افزایش مییابد - جدول. - 2
وزن خشک ریشهچه: هیدروپرایمینگ، غلظتهای مختلف عصاره و برهمکنش آنها برای وزن خشک ریشهچه از لحاظ آماری بیمعنی بود - جدول - 1، با این حال هیدروپرایمینگ از عدم پرایم بیشتر بوده و عصاره 25درصد با 0/026گرم بیشترین و50درصد - 0/022 - کمترین وزن خشک ریشه چه را نشان داد - جدول . - 2 نتایج بدست آمده با نتایج دلدار وهمکاران - 1390 - در تاثیر آللوپاتی یولاف وحشی بر گندم مطابقت دارد.
نسبت وزن خشک ریشهچه به ساقچه
جدول 1 نشان میدهد که اثر هیدروپرایمینگ، تیمار غلظت بر شاخص بنیه در سطح یک درصد معنیدار است. اما برهمکنش آنها غیر معنیدار است. پرایمینگ سبب کاهش 9/43 درصدی در صفت مذکور نسبت به عدم پرایم شد - جدول . - 2 با افزایش غلظت عصاره نسبت مورد نظر کاهش می یابد کمترین عدد در تیمار 50 درصد عصاره مشاهده شد - جدول . - 2
ویگور: شاخص ویگور را میتوان به عنوان صفاتی در نظر گرفت که با توجه به نحوه محاسبه آنها دارای ارزش بیشتری در مطالعات جوانه زنی هستند و شاید بیش از صفاتی چون وزن یا طول پیاهچه به تنهایی بیانگر شرایط توده بذری میباشند. جدول 1 نشان میدهد اثر عصاره یولاف بر شاخص ویگور در سطح یک درصد معنیدار است، اما پرایم و برهمکنش آنها اختلاف معنیداری نداشتند. شاهد با 6/56 بیشترین و تیمار 100 درصدی عصاره با 3/44 کمترین را نشان داد - جدول . - 2 قابل ذکر است که بین تیمارهای شاهد 25 درصد و همچنین 50 و 75 درصد عصاره یولاف از لحاظ آماری اختلاف معنیداری وجود ندارد.
متوسط مدت جوانه زنی: جدول1 نشان میدهد اثر عصاره یولاف بر متوسط مدت جوانه زنی در سطح یک درصد معنیدار است، اما پرایم و برهمکنش آنها اختلاف معنیداری نداشتند - جدول . - 5 شاهد با 459/38 بیشترین و تیمار 100 درصدی عصاره با 257 کمترین را نشان داد - جدول . - 2
:D50 جدول 1 نشان میدهد که اثر هیدروپرایمینگ و تیمار غلظت آنها بر D50 در سطح یک درصد معنیدار است. اما برهمکنش آنها در سطح 5درصد معنیدار است. عدم پرایم با 58/32 بیشترین D50 و هیدروپرایمینگ با 39/72 کمترین بود. در اثر عصاره تیمار 50، 75 و 100 درصدی اختلاف معنیداری نبود، ولی با تیمار شاهد و %25 اختلاف آماری مشاهده میشود، تیمار %75 با 56 بیشترین D50 و - 38/36 - %25 کمترین است - جدول . - 2
نتایج و بحث
در بین علفهای هرز باریک برگ، یولاف وحشی به عنوان یکی از مهمترین علفهای هرز کشتزارهای کشور بخصوص گندم و دیگر محصولات پاییزه مطرح میباشد. میزان خسارت یولاف وحشی در مزارع گندم ایران درتراکمهای 10 تا 200 بوته در متر مربع بین 12 تا 35 درصد برآورد شده است . - Salimi, 1375 - گزارشهای متعددی در ارتباط با مقاومت یولاف وحشی به علفکشها در دسترس است و این باعث میشود پس از عمل برداشت نیز در بین محصول گندم وجود داشته باشد - . - Zand,and Baghestani, 1381 در رابطه با اثر آللوپاتی علف های هرز مثلا گزارش هایی از کاهش رشد اولیه ،کاهش وزن نوشاخه و کاهش 21 درصدی محصول دانه گندم تحت عصاره تریتیکاله وجود دارد - . - Jaskuish,
1997گزارشهای مشابهی از اثر عصاره علف های هرز مختلف روی جوانه زنی و رشد گندم وجود دارد - . - Jaskuish, 1997 همچنین کاهش طول و وزن تر گیاهچه گندم تحت تاثیر عصاره آبی برگ و میوه اکالیپتوس - جعفری و خلدبرین ، - 1387،کاهش رشد طولی ریشه چه و ساقچه گندم تحت تاثیر عصاره آبی بخشهای مختلف گیاه سلمه تره - Chenopodiun album - - محسن زاده، - 1380 گزارش شده است. یکی از دلایل عمده که میتواند این کاهشها را توجیه کند تحریک مواد غذایی و انتقال آنها از لپه های به محور رویانی است. دلدار و همکاران - 1390 - نشان داد با افزایش غلظت عصاره یولاف وحشی وزن خشک گندم در غلظت 25 درصد نسبت به شاهد کاهش معنیداری را نشان داد. در غلظت
