بخشی از مقاله
چکیده
کدو تخم کاغذی گیاهی یکساله و متعلق به تیره ی کدوئیان است که در سالهای اخیر وارد فلور گیاهی ایران شده و کشت این گیاه به دلیل استفاده از دانه های ارزشمند آن صورت می پذیرد.
در این تحقیق، عملکرد بقایای کدو تخم کاغذی که شامل ساقه، برگ وبقایای پوسته و بقایای میوه پس از جمعآوری دانه و ترکیب شیمیایی آن ها تعیین و همچنین میزان تولید گاز به روش آزمایشگاهی در ساعات 2، 4، 6، 8، 12، 24، 48، 72، 96 و 120 اندازهگیری شد. عمکرد ساقه، برگ ومیوه به ترتیب 645، 2061 و1487 کیلوگرم در هکتار بود.
نتایج حاصل از تجزیه شیمیایی نشان داد که میزان پروتئین خام، NDF، ADF، خاکستر و ماده ی آلی در ساقه به ترتیب 116، 567، 489، 143 و 857 در برگ به ترتیب99، 331، 268، 136 و 864و در بقایای میوه به ترتیب 97، 342، 246، 93 و 907 گرم در کیلوگرمبود.اطلاعات حاصل از تولید گاز تجمعی، نشان داد که میزان تولید گاز در برگ بیشترین مقدار و پس از آن بقایای میوه و ساقه قرار داشتند .همچنین برآورد انرژی قابل متابولیسم نشان داد که برگ و ساقه بترتیب دارای بیشترین و کمترین انرژی قابل متابولیسم بودند .
مقدمه
استفاده از بقایای محصولات کشاورزی در تغذیه دام علاوه بر تأمین بخشی از خوراک مورد نیاز دامها، هزینه تولید فرآورده هایدامی را نیز کاهش می دهد که این امر مستلزم انجام تحقیقات مختلفی در زمینه شناخت و استفاده مطلوب از آنها بعنوان جزئی ازخوراک روزانه دامها می باشد - . - 7توانایی نشخوارکنندگان برای استفاده ازموادخشبی که یک منبع قابل استفاده فراوان میباشد با افزایش سریع جمعیت به خصوص درکشورهای درحال توسعه همراه شده،ولذاتقاضابرای غذا افزایش می یابد.
نشخوارکنندگان بایستی تاحدامکان با استفاده ازعلوفه هاوسایرغذاهایی که دررقابت باتغذیه انسان نیستندتغذیه شوند - . - 12 اطلاع از ارزش غذایی خوراکهای غیرمعمول می تواند باعث پذیرش آنها به عنوان بخشی از جیره دامهای پرتولید شود - . - 9برنجی و دزو گزارش کردند که در کدوی تخم کاغذی ، بوته های برخوردار ازمیوه های کوچک جهت تولید دانه روغنی و بوته های برخوردار از میوه های درشت جهتتولید بذر و استفاده از گوشت میوه برای دام مناسب تر هستند - . - 5 درحال حاضر دربسیاری از مناطق آمریکا، اروپا و استرالیا کدوی تخم کاغذی جهت مصارف مختلف از جمله صنایع داروسازی، روغن کشی و مصرف آجیلی زراعت می گردد.
در سالهای اخیر این گیاه وارد فلور گیاهی ایران شده و کشت آن در مناطق مختلف در حال توسعه بوده و در دهه اخیر به عنوان یک منبع مهم دارویی مطرح شده و دارای ارزش اقتصادی مناسبی نیز می باشد. دانه های این گیاه حاوی روغن، اسیدهای چرب، فیتوسترول و ویتامینهای E، A و کاروتنوئیدها می باشد - . - 1علاوه بر اینکه کدو می تواند به عنوان غذای انسان مصرف شود می تواند به عنوان خورراک دام مورد استفاده قرار گیرد - . - 13 باقیمانده کدو یک فراورده فرعی است که پس از جمع آوری دانه برجای می ماند و شامل مقادیر زیادی از میوه تازه شامل پوسته و قسمت تازه داخلی است و غنی از کربوهیدرات می باشد
کدوها در مواردی به عنوان علوفه مورد استفاده قرار می گیرند. کدوها را می توان در موقع شروع دانه بستن و یا در مراحل مختلف رشد در تغذیه حیوانات مورد استفاده قرار داد. علیرغم داشتن مقدار زیادی آب حاوی مواد مغذی خوبی بوده و قابلیت هضم بالایی دارند
مواد و روشها
گیاه کدو تخم کاغذی در کرتهای5 متر مربعی در قالب بلوک کامل تصادفی کشت و پس از برداشت، برگ، ساقه و بقایای میوه جمع آوری و پس از توزین، نمونه برداری و جهت انجام آزمایش به آزمایشگاه منتقل گردید.
ترکیبات شیمیایی:
تعیین ماده آلی و پروتئین خام به روش - 1990 - AOAC انجام شد - . - 4
میزان دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همی سلولز با استفاده از روش ون سوست و همکاران - 1991 - تعیین گردید. - . - 14 کینتیک تخمیر با استفاده از روش تولید گاز بر مبنای روش توصیف شده به وسیله تئودور و همکاران - 1994 - صورت پذیرفت.
جهت برآورد انرژی قابل متابولیسم از رابطه زیر استفاده شد :
که در آن CP، درصد پروتئین خام و Gp، گاز تجمعی تولیدی در ساعت 24 بر حسب 200 میلی گرم ماده خشک می باشد.
برای تهیه شیرابه شکمبه از سه رأس گوسفند نر سنجابی فیستوله شده که با جیره بر پایه علوفه تغذیه شدند استفاده شد.
نتایج و بحث
عملکرد بقایای قسمتهای مختلف کدو تخم کاغذی در جدول 1 نشان داده شده است. کشت این نوع کدو منجر به تولید بقایایی برابر با 4193 کیلوگرم ماده خشک در هکتار شد. همانطور که ملاحظه می شود بیشترین مقدار بقایا مربوط به برگ و کمترین میزان از ساقه بود.
ترکیب شیمیایی برگ، ساقه و بقایای میوه کدو تخم کاغذی برای ماده آلی ، پروتئین ، دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همی سلولز در جدول2 نشان داده شده است. بیشترین میزان ماده آلی مربوط به بقایای میوه و کمترین میزان به ساقه تعلق داشت. در مورد پروتئین خام بیشترین میزان متعلق به برگ و کمترین میزان به بقایای میوه تعلق داشت.
دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همی سلولز ساقه بیشتر و در برگ حداقل بود. اطلاعاتی در مورد آنالیز شیمیایی بقایای زراعی و میوه این نوع کدو در مقالات یافت نشد. ولی در یک مطالعه که بر روی کدو آجیلی صورت گرفته درصد پروتئین خام، ماده آلی، دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همی سلولز شاخ و برگ کدو آجیلی به ترتیب 11/7، 74/96، 32/72 و22/57 درصد گزارش شده است - . - 3 همچنین در مطالعه ای درصد پروتئین خام و خاکستر برگ گونه ای از کدوکه در کشورهای آفریقایی کشت می شود بترتیب 21/31و 10/92 درصد گزارش گردیده است - . - 11 چرچ مقادیر پروتئین خام و الیاف خام میوه کدو را به ترتیب 16 و 14 درصد گزارش نمود -
از معادله - y= b - 1-e-c - t-l - برای ارزیابی پارامترهای تولید گاز استفاده شدکه در آن b به عنوان میزان تولید گاز بالقوه، c نرخ تولید گاز و tزمانانکوباسیونبود و منحنی تولید گاز با استفاده از معادله رسم گردید بیشترین میزان تولید گاز متعلق به برگ و کمترین میزان متعلق به ساقه بود - . - P<0/05 به طوریکه میزان تولید گاز به صورت تجمعی در زمان 120 ساعت در برگ، بقایای میوه و ساقه به ترتیب برابر36/64، 25/02 و 15/3 میلی لیتر به ازای200 میلی گرم ماده خشک بود.
همچنین همانگونه که در جدول 2 نشان داده شده است، برآورد انرژی قابل متابولیسم از طریق تولید گاز نشان داد که برگ و ساقه به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میزان انرژی قابل متابولیسم بودند - . - P<0/05 نظر به مقادیر انرژی قابل متابولیسم برآورد شده، اینطور به نظر می رسد که انرژی قابل متابولیسم این گیاه تقریباً معادل انرژی قابل متابولیسم کاه گندم یا اندکی بیش از آن است.
