بخشی از مقاله
۱-مقدمه
ساختمان یک راه متشکل از جسم راه ، روسازی و ابنیه فنی می باشد .در صورتی که هر یک از بخش های یک راه دچار خرابی شود، استفاده از راه و عبور ومرور دچار اختلال می شود. ا یجاد خرابی درابنیه فنی، به دلیل احتمال تخر یب ناگهانی و انهدام آنی، دارای هز ینه بیشتری نسبت به خرابی بقیه عناصر راه می باشد. علاوه بر ا ین برخلاف خرابی های جسم راه و روسازی که در معرض دید مستقیم استفاده کنندگان و متولیان راه ها قرار دارند، خرابی های ابنیه فنی راه غالبا در معرض د ید قرار نمی گیرند و نسبت به رفع آن ها دیرتر اقدام می شود.
از مطالب ذکر شده می توان نتیجه گرفت که نگهداری وتعمیر ابنیه فنی راه از اهمیت بالایی برخوردار است. لازمه تصمیم گیری های صحیح در امر نگهداری و انجام به موقع عملیات تعمیر و ترمیم، بازرسی های مکرر و دقیق می باشد.
جهت انجام بازرسی های دقیق بایستی داده های کافی در خصوص ابنیه و خرابی های آن و دیگر موارد تخصصی به بازرسین ارائه شوند. علاوه بر این تهیه فرم های بازرسی کامل و همچنین معیاری برای درجه بندی وضعیت خرابی و نمره دهی به هر یک از ابنیه ها کمک شا یانی به روشن شدن وضعیت ابنیه در آخرین بازرسی می کند، که در ادامه در ا ین خصوص توضیح داده می شود.
۲- شناخت ابنیه های فنی و آسیب ها و خرابی های آن ها]۱[
در این بخش ضمن آشنایی با ابنیه های فنی برخی از آسیب ها و خرابی های آن هم ذکر می شود:
Archvie of SID
۱-۲- پل : (Bridge) پل ها سازه هایی هستند که به انگیزه عبور از روی رودخانه و جاده و خط آهن و یا هر مانع طبیعی
یا مصنوعی دیگر احداث میشوند. پل ها در انواع فلزی وبتنی و سنگی و مختلط احداث می شوند.در بازرسی و نگهداری و انجام عملیات مرمتی پل ها به ۳ بخش زیر تقسیم می شوند:
۱) عرشه ۲) روسازه ۳) زیرسازه
۱) عرشه:بستر عبور و مرور ترافیک و شامل اجزای مختلف مثل: پوشش عرشه ،سازه عرشه ،پیاده روها، نـرده هـای وسـط و کنار و سیستم زهکشی عرشه است.
۲) روسازه : انتقال دهنده بار به ز یرسازه و نگهدارنده عرشه است که شامل تیرها،شاهتیرها، خرپاها،د یافراگم ها، تکیه گاه هاوسیستم های زهکشی است.
۳)زیرسازه: در برگیرنده گوشواره ها،کوله ها وسیستم های زهکشی آنها،پایه ها،شمع ها می باشند.
در بازرسی ها علاوه بر ۳ قسمت بالا به قسمتهای جنبی پل مثل حوضچه های لای گیر وآرام کننده های پایین دست وبالادست نیز بایستی توجه گردد.
جهت انجام بازرسی صحیح از پل ها بایستی شناخت کامل نسبت به خرابی های آن داشته باشیم.
خرابی هایی که در پل ممکن است به وجود آیند، (که در هنگام بازرسی با یستی مورد توجه قرار گیرند.) در سه بخش بررسی می شوند :
الف- خرابی های عرشه ب- خرابی های روسازه ج- خرابی های زیرسازه الف - خرابی های عرشه :
آسیب د یدگی جان پناه - ترک در دال - پوسته شدن و خوردگی - آسیب د یدگی آبروها - کرمو شدن بتن - وجود خیز در دال - عریان شدن و خوردگی میلگردها - لهیدگی، خوردگی یا از بین رفتن رنگ در دال های فلزی - خرابی آسفالت روی دال
- گرفتگی آبروهای سطح عرشه - خرابی درز انبساط یا وجود مواد خارجی در آن - وجود بارهای بیش از ظرفیت روی پل ب - خرابی های روسازه:
ترک در تیر - خوردگی و پوسته شدن تیر - عر یان شدن و خوردگی میلگردهای تیر - آسیب د یدگی و لهیدگی تیرهای فلزی- آسیب د یدگی د یافراگم های بتنی - خیز در تیرهای بتنی - آسیب د یدگی و خرابی تکیه گاه ها و نئوپرن ها - آسیب دیدگی پرچ ها و یا شل بودن مهره ها در اتصالات فلزی - ترک و آسیب دیدگی جوش در اتصالات فلزی ج - خرابی های زیرسازه:
آب شستگی کوله ها و پا یه ها - آب شستگی د یوارها و سازه های پائین دست - خرابی و خوردگی پی ها و پا یه ها - ترک و آسیب دیدگی جوش در اتصالات فلزی - ترک در پا یه ها - عر یان شدن و خوردگی میلگردهای پی و پا یه و کوله های بتنی -
نشست و کمانش پایه ها و کوله ها - خرابی و افت مصالح زهکش پشت کوله ها و دیوارهای برگشتی - خرابی شمع ها - از بین رفتن و زنگ زدگی اسکلت فلزی و لهیدگی آن - خرابی آبروها و مصالح زهکش
چند نکته در بازرسی از پل : پاکسازی و شستشوی قسمت های مختلف پل به صورت مرتب در بالا بردن عمر آن موثراست.درون درزهای انبساط از مواد اضافی بایستی پاک شود. تکیه گاه ها که محل های مناسبی برای جمع شدن گردو غبار
و رطوبت است همواره شستشو و پاکسازی شود. تعبیه زهکش با عملکرد صحیح در جوار تکیه گاه ها ضروری است.
۲-۲- دیوارهای حائل: (Retaining Wall) دیوارهای حائل بین راه و بدنه های طرفین احداث می شوند تا ازجابجایی و لغزش و رانش خاک جلوگیری نمایند ودرانواع بتنی، سنگی و مصالح بنایی احداث می شوند.
خرابی های دیوار های حائل : (که در بازرسی بایستی مد نظر قرار گیرند.)
ترک در دیوارحائل - خوردگی در دیوارحائل - کمانش دیوارحائل - لقی سنگ های دیوار - خرابی بندها - آسیب دیدگی درزها
- نشست دیوارحائل - کثیف بودن و لای گرفتگی دیوارحائل - آسیب دیدگی اتصال تسمه های خاک مسلح به دیوار
Archvie of SID
چند نکته در بازرسی دیوارحائل : پاکسازی و لایروبی وشستشوی سطح دیوار از موارد مهم نگهداری دیوار است.در بازرسی از دیوار حائل به وضعیت زهکشی و بعد از زهکشی دیوار و پایداری آن توجه ویژه ای شود.
۳-۲- آب نما : (Through water motorway) اجزایی هستند که در آبرا هه های عر یض و در راستای محور های کم اهمیت احداث می شود وضمن بر قراری عبور و مرور در محور، جریان کم ارتفاع آبراهه نیز از روی آن برقرار می باشد.
خرابی هایی که در آب نما ها ممکن است به وجود آید : (در بازرسی بایستی مورد توجه قرار گیرد.)
ترک در سطح آب نما - خوردگی سطح آب نما - آسیب دیدگی جان پناه و کناره آب نما - نشست آب نما - لزوم لایروبی آبرو و تسطیح بالادست و پائین دست رودخانه - آسیب د یدگی و خرابی شاخص های ارتفاع آب - خرابی درزهای انبساط -
خرابی Rip Rap آب نما
چند نکته در بازرسی آب نما : عمل پاکسازی ولا یروبی در بالا دست با ید مرتب انجام گیرد. همچنین سطح آب نما ها و مجرای آن بایستی از گل و لای و مصالح دیگر پاک شود.
۴-۲- کانال : (Channel) آبراهه هایی هستند که به انگیزه هدا یت آب های سطح الارضی و تحت الارضی وبه شکل های باز و بسته و در انواع خاکی ،بتنی یا با مصالح بنایی در کنار جاده ها احداث می شوند.کانال ها وظیفه انتقال آب از انهار کوهی ،آبریز ها،آبشارها ویا بارش ها از کنار جاده را بر عهده دارند.
آسیب هایی که در کانال ها ممکن است به وجود آیند : (در بازرسی ها مدنظر قرار گیرند.)
ترک در کانال بتنی - خوردگی درکانال بتنی - ناصاف شدن سطح کانال خاکی و رشد گیاهان در آن - آسیب دیدگی بندکشی در کانال سنگی - نشست کف کانال - تخریب شیب طولی کانال
چند نکته در بازرسی کانال : پاکسازی کانال ها از نباتات و ر یزش های تراشه ها و لا یروبی آنها و همچنین پاکسازی آشغال گیرها از اعمال مهم در مقوله نگهداری از کانال ها می باشند.همچنین در بازرسی ها به پا یداری کانال ها هم با یستی توجه شود.
