دانلود مقاله ارزیابی کارایی شرکت های بیمه ایران با استفاده از

بخشی از مقاله

ارزيابي كارايي شركت هاي بيمه ايران با استفاده از
مدل ارتباطي DEA دو مرحله اي

چکیده
تکنيک هاي مرسوم که براي ارزيابي کارايي مديريتي شرکت هاي بيمه استفاده مي شوند ، يک مرحله اي مي باشند و نمي توانند اطلاعات مديريتي کافي براي کارشناسان به منظور شناسایی عوامل ناکارایی واحد های غیرکارا و دستيابي به مزايا و معايب استراتژي هاي رقابتي در اختيار گذارند . اما تکنيک تحليل پوششي داده دومرحله اي مي تواند بر اين مشکل غلبه کند.

اين تحقيق با استفاده از مدل ارتباطي تحليل پوششي داده هاي دو مرحله اي به ارزيابي کارايي شرکت هاي بيمه ايران در طي سال هاي 81 تا 85 مي پردازد. نمرات کارایی شرکت ها در سال های مختلف به دست آورده شدند و شرکت ها در سال های مختلف بر اساس نمرات کارایی رتبه بندی شدند.سپس به منظور شناسایی دلایل ناکارایی شرکت های غیرکارا از نمرات کارایی مرحله اول و دوم شرکت ها در سال های مختلف آزمون ویلکاکسون برگزار شد.نتیجه این تحقیق نشان دادکه طی سال های 81 تا 85 دلیل ناکارایی شرکت های غیرکارا عمدتا" به خاطر ضعف آنها در مرحله دوم می باشد ،یعنی شرکت های با نمره کارایی پایین عمدتا" در مرحله توانمندی در سود آوری ضعیف عمل کرده اند.

واژه¬های کلیدی: کارایی، تحلیل پوششی¬داده¬ها ، مدل ارتباطی دو مرحله ای.

مقدمه
همان طور که روشن است امروز صنايع با يک محيط به شدت رقابتي مواجه مي باشند.صنعت بيمه نيز از اين محيط به شدت رقا بتي بي بهره نبوده و در سال هاي اخير شاهد رقابت فزايند ه اي بين شرکت هاي بيمه بوده ايم.در مواجهه با يک محيط رقابتي ،تدوين استراتژي هاي رقابتي ، تقويت فعاليت هاي شرکت و ارتقاءکيفيت خدمات براي بقاء ضروري مي باشند.در تدوين استراتژي هاي رقابتي ، يک مسا له اصلي اندازه گيري کارايي مديريت در آن صنعت مي باشد. بنا براين سوال اصلي اين تحقيق اين است که کارايي شرکت هاي بيمه ايران چگونه بوده

است؟
اما دليل اينكه براي ارزيابي كارايي شركت هاي بيمه از مدل تحليل پوششي داده هاي دو مرحله اي استفاده شده اين مي باشد كه فرآيند توليد صنعت بيمه ، در حالت کلي شامل دو فعاليت مي باشد. يکي فعاليت بازاريابي که مربوط مي شود به بازاريابي ، بيمه کردن و پرداختن ادعاي خسارت ها ، و ديگري فعاليت سرمايه گذاري مي باشد که عبارت است از منا فع حاصله از سرمايه گذاري منابع مالي مو سسه بيمه .
بنا براين کل فرآيند تو ليد مو سسه بيمه را مي توان به دو مرحله تقسيم کرد : مرحله اول مرحله توانمندي در بازاريابي مي باشد که در نتيجه آن حق بيمه هايي در نت

يجه بازاريابي بيمه ، استفاده از سيستم واسطه ها ،آژانس ها و مشاوران حقوقي دريافت مي شوند. مرحله دوم مرحله توانمندي در سودآوري مي باشد که از حق بيمه هاي دريافت شده پرداخت هاي شرکت بيمه جهت ضرر و زيان ها کسر مي شوند و منابع ما لي باقي مانده موسسه به منظور به دست آوردن بازده هاي سرمايه گذاري در بازارهاي مالي و بازارهاي سرمايه ، سرما يه گذاري مي شوند.در نتيجه اين فعاليت نشان دهنده توانمندي سودآوري شرکت بيمه مي باشد.
بنابراين فرآيند توليد شرکت هاي بيمه به دو مرحله توانمندي در بازاريابي و توانمندي در سودآوري تقسيم مي شوند. از طرف ديگر تکنيک هاي مرسوم که براي ارزيابي کارايي مديريتي شرکت هاي بيمه استفاده مي شوند ، يک مرحله اي مي باشند و نمي توانند اطلاعات مديريتي کافي براي کارشناسان به منظور دستيابي به مزايا و معايب استراتژي هاي رقابتي در اختيار گذارند . اما تکنيک تحليل پوششي داده هاي دومرحله اي مي تواند بر اين مشکل غلبه کند.

مبانی نظری
از نظر فارل (1957) کارایی انواع مختلفی دارد عبارتند از : تکنیکی(فنی) ، تخصیصی (قیمتی) ، اقتصادی(هزینه ای) و ساختاری . کارایی تکنیکی توانایی یک بنگاه را برای بدست آوردن ماکزیمم ستانده از یک مجموعه از نهاده‌های داده شده منعکس می‌نماید. كارايي تخصيصی توانايي يك بنگاه را برای استفاده از نهاده‌ها در نسبت‌های بهینه با توجه به قیمتهای متناظر نهاده‌ها نشان می دهد. کارایی اقتصادی ترکیبی از کارایی تکنیکی و کارایی تخصیصی مرتبط است. یک سازمان تنها در صورتی دارای کارایی اقتصادی است که هم از لحاظ تکنیکی و هم از لحاظ تخصیصی کارا باشد.و در آخر کارایی ساختاری است که می¬توان از آن

برای سنجش کارایی صنعت استفاده کرد. کارایی ساختاری یک صنعت از متوسط وزنی کارایی بنگاه‌های آن صنعت بدست می‌آید.[4]
نظر فارل اساس کار مقاله چارنز، کوپر و رودز شد. آن¬ها تحلیل اولیه فارل را که در حالت تک داده و تک ستاده مطرح شده بود به حالت چند داده و چند ستاده تبدیل کردند و نام آن را CCR گذاشتند. نام CCR از حروف اول چارنز، کوپر و رودز گرفته شده است. پس از آن بنکر، چارنز و کوپر با کامل کردن مقاله چارنز و دیگران مدلBBC را ارایه کردند. نام BCC از حروف اول بنکر، چارنزو کوپر گرفته شده است. این دو مقاله اخیر پایه بسیاری از مطا

لعات تحلیل کارایی شدند و این شاخه از علم به عنوان تحلیل پوششی داده¬ها نامیده شد. .[5]
تحليل پوششي داده‌ها (DEA) يک روش برنامه‌ريزي رياضي براي ارزيابي واحدهاي تصميم‌گيري است که چندين ورودي را براي توليد چندين خروجي مورد استفاده قرار مي‌دهند. در تحلیل پوششی داده‌ها نيازي به اختصاص وزنها به وروديها و خروجيها نيست، اين روش خود، وزنها را تعيين مي‌کند. اين روش واحد‌هايي را به عنوان واحد مرجع معرفي مي‌کند و واحد مجازي با توجه به وزنهاي اين واحدهای مرجع( ) براي واحد تصميم‌گيري ناکارا ساخته مي‌شوند. وزنهای واحدهای مرجع ( ) نسبتی از ورودی¬ها و خروجی¬های تمامی واحدهاست که باهم ترکیب می¬شوند و واحد مجازی را می سازند.[6]
تعريف: در ارزيابي واحدهای تصمیم‌گیری به وسيله مدلهاي اساسي تحلیل پوششی داده‌ها، مجموعه مرجع مجموعه تمام واحدهایی است که در يکي از جوابهاي بهين متناظر آن مخالف صفر باشد به‌ عبارت ديگر اگر E0 مجموعه مرجع DMU0 باشد: .
Eo={DMUj|حداقل در یکی از جوابهای بهین مدل پوششی متناظرواحد صفر مثبت باشد {
از نظر تيوري تا بحال روش موثري براي پيدا کردن مجموعه فوق ارایه نشده است.[6]
با توجه به مجموعه مرجع:
ـ يا DMU0 ناکاراست يعني . در نتيجه تعدادي واحد تصميم‌گيري بعنوان واحدهای مرجع آن معرفي مي‌شود.
ـ يا کاراست که بسته به مجموعه مرجع سه نوع دارد:
1) کاراي رأسي: واحد تصميم‌گيري کارا، که مرجع آن فقط خودش باشد. يا اگر و فقط اگر
E0={DMU0}
2) کاراي غير‌رأسي: واحد تصميم‌گيري که به مفهوم پارتو کارا بوده و مجموعه مرجع آن حداقل دو عضو داشته باشد.

3) کاراي ضعيف: يعني ولي متغيرهاي کمبود غيرصفر باشند.

مطالعات انجام شده در مورد ارزیابی کارایی در صنعت بیمه
مطالعات خارج از کشور
زیجیانگ یانگ (2006)در تحقیق خود یک مدل DEA دو مرحله ای را برای ارزیابی کارایی سیستماتیک صنعت بیمه عمر و سلامتی کانادا ار

ايه می دهد. به ویژه این مدل جدید به تلفیق عملکردهای تولید و سرمایه گذاری شرکتهای بیمه اجازه می دهد. در تمام این تحقیق، تاکید ویژه ای بر چگونگی ارايه نتایج DEA برای مدیریت شده است تا اینکه به آنها راهنمایی بیشتری در مورد اینکه چه چیزی را مدیریت کنند و چگونه تغییرات را محقق کنند دهد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که صنعت بیمه عمر و سلامت کانادا، در طی دوره مورد بررسی نسبتا به طور کارا عمل کرده است. [10]
کائو و هوآنگ (2006) از تحلیل پوششی داده های دو مرحله ای برای ارزیابی عملکرد مدیریتی در 24 شرکت بیمه غیر عمر تایوان استفاده کرده

اند. در این تحقیق عملکرد توسط قابلیت بازاریابی در مرحله اول و قابلیت سودآوری در مرحله دوم اندازه گیری شده است. کايو و هوآنگ کارایی مرحله اول یعنی قابلیت بازاریابی و مرحله دوم یعنی قابلیت سودآوری را به طور مستقل با استفاده از DEA متداول اندازه گیری کرده اند و در قسمت نتیجه گیری مقاله اظهار می کنندکه به جای اینکه کارایی یک شرکت بیمه را فقط در حالت کل و یک بار اندازه بگیریم بهتر است که کارایی یک شرکت بیمه را در دو مرحله اندازه بگیریم و این کار سبب خواهد شد تا کارایی مدیریتی بهتر نشان داده شود و کمک خواهد تا شرکت های بیمه به طور روشنتری مزایا و معایب به خصوص خود را درک کنند. [7]
کائو و هوآنگ(2008) برای ارزیابی کارایی شرکت های بیمه غیر عمر تایوان از مدل ارتباطی DEA دو مرحله ای استفاده کرده اند. مدل ارتباطی DEA دومرحله ای در واقع توسعه یافته مدل DEA متداول است تا بتواند رابطه فیزیکی بین فرایند کار و زیر فرایندهای جزء را توصیف کند.در مدل ارتباطی DEA دو مرحله ای، محدودیت های هردو زیر فرایند، به محدودیت فرایند کل اضافه می شوند. [8]
مطالعات داخل کشور
محمد فلاح کوشک مهدی (1385)در تحقیق خود کارایی شعب منتخب بیمه در تهران را به روش DEA مورد ارزیابی قرار داده است. نگارنده در بخش نتیجه گیری تحقیق خود اشاره می کند که "نتایج این تحقیق مقایسه ای بین کارایی در شرکت های بیمه ارايه نمی دهد، بلکه هر شرکت به طور جداگانه مورد سنجش و ارزیابی قرار خواهد گرفت. اصولا در صورتی که هدف مقایسه عملکرد شرکت های بیمه با هم باشد، پارامترهای دیگر مانند حجم سرمایه گذاری ها، درآمدهای ناشی از محل سرمایه گذاری، درآمدهای ناشی از محل حق بیمه، تعداد و ارزش هریک از انواع بیمه نامه ها، سرمایه اولیه، سنوات فعالیت و ... می بایست مد نظر قرار گیرد، لذا نمی توان با مشاهده کلی سطح کارایی شعب یک شرکت، این کارایی را به آن شرکت تعمیم داد." [1]
مژده گلستانی (1386) روند کارایی شرکتهای بیمه دولتی در سال های 1384 –1380 با استفاده از مدل DEA مورد ارزیابی قرار گرفته است. در بخش نتیجه گیری بیان شده است که: .[2]
1. عملکرد شرکت های بیمه دولتی در بازه 5 ساله کاملا کارا نبوده بلکه تنها نیمی از واحدهای تصمیم گیرعملکرد کارا داشته اند.
2. نه تنها بالا بردن پورتفو و ترکیب سرمایه گذاری های مالی دلیل بر کارایی بالاترین شرکتها نمی باشد بلکه تصمیم گیری بر اساس فاکتورهای مجرد پورتفوی حق بیمه، سرمایه گذاری مدیران و ذینفعان صنعت بیمه را به گمراهی خواهد کش

اند.
3. کارایی شرکتهای بیمه دولتی کارا به جز یک واحد بقیه واحدها با روند نزولی همراه بوده است.

مدل ارتباطي تحليل پوششي داده هاي دو مرحله اي
کارايي فرايند هاي تصميمي که مي توانند به دو مرحله تقسيم شوندبه منظور شناسايي دلايل ناکارايي براي کل فرايند ونيز براي هر مرحله به صورت مستقل با استفاده از روش DEA متداول اندازه گيري شده اند.مدل ارتباطي تحليل پوششي داده هاي دو مرحله اي در واقع اصلاح شده مدل تحليل پوششي داده ها با لحاظ کردن دو زي

ر فرايند داخل فرايند کل مي باشد.تحت اين چارچوب کارايي فرايند کل مي تواند به کارايي هاي دو زير فرايند تجزيه شود. مدل تحليل پوششي داده هاي متداول براي اندازه گيري کارايي واحد تصميم گيري k ام تحت فرض بازگشت به مقياس ثابت مدل CCR به صورت زير مي باشد.[8]:

مدل(1)

که در آن x,y به ترتيب ورودي و خروجي واحد تصميم گيري مي باشد.هر واحد تصميم گيري ، m تا ورودي را به کار مي گيرد تا s تا خروجي توليد کند و کارايي نسبي واحد تصميم گيري k مي باشد و=1 نشان دهنده کارايي واحد مي باشد و1> نشان دهنده عدم کارايي مي باشد.
اکنون فرض مي کنيم که يک فرايند توليد از يک مجموعه داراي دو زير فرايند تشکيل مي شود ، همان طور که در شکل 1 نشان داده شده است.

فرايند کل از mتا ورودي براي توليد sتا خروجي استفاده مي کند . متفاوت با فرايند توليد يک مرحله اي متداول اين جا فرايند توليد از دو زير فرايند با qتا محصول مياني تشکيل مي شود. علاوه بر اين ، محصولات مياني خروجي هاي مرحله يک و نيز ورودي هاي مرحله دو مي باشند.
مدل تحليل پوششي داده هاي دو مرحله اي سيفورد و ژو(1999) از مدل (1) براي اندازه گيري کارايي کل و مدل هاي (2a)و(2b)زير به ترتيب براي اندازه گيري کارايي هاي مرحله يک و مرحله دو استفاده مي کند .[9]

مدل(2a)

مدل(2b)

اين دو مدل اساسا شبيه مدل (1) مي باشند و کارايي هاي فرايند کل و دو زير فرايند به صورت مستقل محاسبه مي شوند.
به منظور پيوند دادن دو زير فرايند با فرايند کل ، يک مدل بايد ارتباط رشته اي بين فرايند کل و دو زير فرايند را توصيف کند. در نظر بگيريم واحد تصميم گيريk براي محاسبه کارايي کلش و کارايي هاي زير فرايند هاي و انتخاب شده است.در اين صورت کارايي کل نتيجه کارايي هاي دو زير فرايند مي باشد. يعني :

بر اساس اين مفهوم ، راه محاسبه کارايي کل يعني و لحاظ کردن ارتباط رشته اي دو زير فرايند اين است که محدوديت هاي نسبتي دو زير فرايند به مدل (1) اضافه شود:

مجموعه محدوديت هاي مدل کل جديد شامل محدوديت هاي مدل هاي (1)،(2a)و(2b)مي باشد. مدل (3)يک برنامه کسري خطي مي باشد که مي تواند به برنامه خطي مدل(4)، تبديل شود:

مدل(4)

که در آن:
:وزن داده شده به داده i :مقدار دادهi از واحد j
: وزن داده شده به ستاده r :مقدار ستادهr از واحدj
:وزن داده شده به متغیر میانجی p :مقدارمتغیر میانجی pاز واحدj
است[3].

بعد از اين که ضرايب بهينه ، و حل شدند کارايي ها از اين طريق به دست آورده مي شوند:

روشن است که رابطه زير برقرار است:

کاملا محتمل است که ضرايب بهينه اي که از مدل(4) حل مي شوند ممکن است که منحصر به فرد نباشند ، در نتيجه تجزيه نيز منحصر به فرد نخواهد بود . اين باعث خواهد شد که مقايسه يا در ميان همه واحدهاي تصميم گيري فاقد يک اساس مشترک باشد. يک راه حل براي اين مشکل اين مي باشد که مجموعه ضرايبي را پيدا کنيم که بزرگترين را توليد مي کنند در حالي که نمره کارايي کل محاسبه شده از مدل (4) را حفظ مي کنند .اين ايده مي تواند به صورت زير فرمول بندي شود:

مدل(5)

بعد از اين که از طريق مدل بالا محاسبه شد ، کارايي مرحله دوم را مي توان محاسبه کرد يعني:

راه ديگر اين که اگر کارايي مرحله دوم داراي اهميت بيشتري براي تصميم گيرنده باشد ، تصميم گيرنده مي تواند اول را با جايگزين کردن تابع هدف مدل Zبا و محدوديت اول با اندازه گيري کند. در اين مورد به اين صورت محاسبه مي شو

د:

ورودی ها و خروجی های مدل برای ارزیابی کارایی شرکت های بیمه

ورودی های مرحله اول:
هزینه های عملیاتی : حقوق کارمندان و انواع مختلف هزینه هایی که در عملیات روزمره ایجاد می شوند.
هزینه های بیمه ای : هزینه هایی که به آژانس ها ، کارگزاران و مشاوران حقوقی پرداخت می شوند و نیز دیگر هزینه های مرتبط با بازاریابی خدمات خدمات بیمه.
خروجی های مرحله اول که ورودی های مرحله دوم می باشند:
حق بیمه های مستقیم : حق بیمه هایی که از مشتریان بیمه گذار دریافت می شوند.
حق بیمه های اتکايی : حق بیمه هایی که از شرکت های واگذار کننده دریافت می شوند.
خروجی های مرحله دوم :
سود حاصل از بیمه کردن : سودی که از کسب و کار بیمه حاصل می شود.
سود حاصل از سرمایه گذاری : سودی که از پورت فولیوی سرمایه گذاری شرکت بیمه حاصل می شود. [6]
دلیل انتخاب ورودی ها و خروجی های مدل
فرآيند توليد صنعت بيمه ، در حالت کلی شامل دو فعاليت می باشد. يکی فعاليت بازاريابی که به بازاريابی ، بيمه کردن و پرداختن ادعای خسارت ها مربوط می شود ، و ديگری فعاليت سرمايه گذاری که عبارت است از منا فع حاصله از سرمايه گذاری منابع مالی مو سسه بيمه .
بنا براين کل فرآيند تو ليد مو سسه بيمه را می توان به دو مرحله تقسيم کرد : مرحله اول مرحله توانمندی در بازاريابی می باشد . در این مرحله شرکت بیمه دو نوع هزینه دارد.هزینه نوع اول حقوق کارمندان و انواع مختلف هزینه هایی که در عملیات روزمره ایجاد می شوند . به این نوع هزینه ها هزینه های عملیاتی گفته می شوند. هزینه نوع دوم، هزینه هایی است که به آژانس ها ، کارگزاران و مشاوران حقوقی پرداخت می شوند ونیز هزینه های مرتبط با بازاریابی خدمات بیمه ای به این نوع هزینه ها ، هزینه های بیمه ای می گویند .
بنابراین ورودی های مرحله اول یا زیر فرآیند اول عبارتند از هزینه های عملیاتی و هزینه های بیمه ای . در نتیجه این مرحله شرکت بیمه حق بیمه هایی به صورت مستقیم ( از مشتریان بیمه گذار ) و به صورت اتکایی ( از شرکت های واگذار کننده ) دریافت می کند. پس خروجی های مرحله اول عبارتند از حق بیمه های مستقیم و حق بیمه های اتکايی .
مرحله دوم، مرحله توانمندی در سودآور

ی است که از حق بيمه های دريافت شده پرداخت های شرکت بيمه جهت ضرر و زيان ها کسر می شوند و منابع مالی باقی مانده موسسه به منظور به دست آوردن بازده های سرمايه گذاری در بازارهای مالی و بازارهای سرمايه ، سرمايه گذاری می شوند. بنابراین ورودی های این مرحله حق بیمه های مستقیم و حق بیمه های اتکايی می باشند که خروجی های مرحله قبل بودند. خروجی های این مرحله یکی سود حاصل از عملیات بیمه کردن می باشد که سودی است که از کسب

و کار بیمه حاصل می شود و دیگری سود حاصل از سرمایه گذاری می باشد که سودی است که از پورتفولیوی سرمایه گذاری شرکت بیمه حاصل می شود.
قبل از بررسی نتایج اندازه گیری کارایی شرکت ها لازم به ذکر است که در این تحقیق از آنجا که سال های مختلف برای یک شرکت بیمه به عنوان یک DMUدر نظر گرفته شده فرض بر استقلال فعالیت های سالانه است.
بررسی نتایج اندازه گیری کارایی
داده هاي واحد هاي تصميم گيري براي هرسال به طور جداگانه وارد مدل شدند و نتايج اندازه گيري كارايي شركت ها براي هر سال به شرح جداول 1 تا 10 به دست آورده شدند.

جدول1( نمرات کارايی شرکت ها در سال 81
ردیف نام شرکت


بیمه حافظ 0.417 1 0.417
2 بیمه معلم 1 1 1
3 بیمه دانا 1 1 1
4 بیمه البرز 1 1 1
5 بیمه آسیا 0.631 0.983 0.641
6 بیمه ایران 0.736 1 0.736

بر اساس نتایج مدل ارتباطی در جدول 1، در سال 81 ازنظر کارايی کل شرکت های بیمه معلم ، داناوالبرزکارا وبقیه شرکت ها ناکارا می باشند.از نظر کارايی مرحله اول همه شرکت ها به جز بیمه آسیا کارا می باشندوازنظر کارايی مرحله دوم شرکتهای بیمه معلم ،دانا و البرزکارا وبقیه شرکت ها ناکارا می باشند.
جدول2( نمرات کارايی شرکت ها در سال 82
ردیف نام شرکت


1 بیمه امید 0.252 0.664 0.380
2 بیمه حافظ 0.161 0.930 0.173
3 بیمه توسعه 1 1 1
4 بیمه ملت 0.481 1 0.481
5 بیمه سینا 1 1 1
6 بیمه رازی 0.372 0.717 0.519
7 بیمه کار آفرین 0.493 0.905 0.545
8 بیمه پارسیان 0.724 0.938 0.772
9 بیمه معلم 0.113 0.933 0.121
10 بیمه دانا 0.238 0.799 0.299

11 بیمه البرز 0.318 0.792 0.402
12 بیمه آسیا 0.113 0.761 0.148
13 بیمه ایران 0.266 0.818 0.325

بر اساس نتایج مدل ارتباطی در جدول 2 ، در سال 82 ازنظر کارايی کل شرکت های بیمه توسعه وسینا کارا وبقیه شرکت ها ناکارا می باشند.ازنظر کارايی مرحله اول شرکت های بیمه توسعه ،ملت وسینا کارا وبقیه شرکت ها ناکارا می باشند.از نظر کارايی مرحله دوم شرکت های بیمه توسعه وسینا کارا وبقیه شرکت ها ناکارا می باشند.