دانلود مقاله امکان سنجی طراحی و تدوین نظام مدیریت ریسک در پاﻻیش نفت

بخشی از مقاله

چکیده

در این تحقیق به بررسی امکان سنجی طراحی و تدوین نظام مدیریت ریسـک در پـاﻻیش نفـت آبـادان مـیپـردازیم. روش اجرای این پژوهش توصیفی - پیمایشی بـوده و روش جمـع آوری دادههـای پـژوهش پرسشـنامهای مـیباشـد. روایـی و پایـایی پرسشنامه ./89 می باشد که نشان از مطلوبیت ابزار دارد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین، فراوانی، درصد فراوانی و...) و آمار استنباطی (آزمون همبستگی و آزمون T و تحلیل واریانس) بر اساس نرم افزار آمـاری 1SPSS 20 اسـتفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داده است که بین نظام مدیریت ریسک با متغیرهای ریسک که شامل: امکان پذیر بـودن ایجـاد کمیته مدیریت ریسک، ایجاد ریسک بالقوه، تجزیه و تحلیل ریسک، ارزیابی ریسک، بهبود ریسک، نظارت بر ریسک و ارتبـاط و مشاوره داخلی و خارجی ریسک در پاﻻیش نفت آبادان در سطح آلفای 0,05 رابطه وجود داشته است.

کلمات کلیدی: کمیته مدیریت ریسک، تجزیه و تحلیل ریسک، ارزیابی ریسک، نظارت بر ریسک، پاﻻیش نفت آبادان

1 - Statiscal pakager for the social sciences 13 (SPSS20 )

مقدمه

اهمیت صنایع نفت و گاز و پاﻻیش نفت در روند توسعهی کﻻن کشور بر کسی پوشیده نیسـت. اسـتان خوزسـتان اسـتانی نفت خیز است و بخشی از درآمدها و ثروت ملی را تأمین می کند. در این میان به دلیل تغییرات محیطی و افزایش عدم قطعیت در روند این تغییرات موجب شده است که ریسک از عناصر ﻻینفک این صنعت گردد، از جمله این عدم قطعیت ها، تحوﻻت غیر قابل انتظار قیمت نفت خام و گاز و فرآورده های نفتی، خسارات ناشی از انفجارها و آتش سوزی بزرگ است. با انجام برنامه ریزی منظم و درست در پروژه های نفتی و کنترل و ارضای کارکنان و موظف ساختن آنها و پیاده سازی برنامـه هـای مربـوط، قـادر خواهیم بود ریسکها را مدیریت کنیم.

در حال حاضر پاﻻیش نفت آبادان به سوی وسعت دادن انواع محصوﻻت و مشتقات مختلف حاصل از آن و ساخت واحدهای تولیدی مجهز می باشد. احداث و راه اندازی این واحدهای پاﻻیش همواره تجمـع ریسـک و خطـرات متنـوعی را در پـی دارد. از جمله این ریسک ها، ریسک های عملیاتی و ریسک های بازار است که ناشی از وجود شرایط قهری و غیر قابل کنترل مـی باشـد، که بایستی به منظور به حداقل رسانیدن و یـا از بـین بـردن اثـرات و تبعـات منفـی ناشـی از وقـوع آن، سیاسـت گـذاریهـا و برنامه ریزی های در قالب طراحی و پیاده سازی و تدوین نظام مدیریت ریسک را بـرای خـود در نظـر داشـته باشـند. ایـن نظـام یکپارچه، خود متشکل از آن دسته از سازوکارهای عملی و علمی است که با استقرار و لحاظ آن توسط مدیران و دستاندرکاران پاﻻیش نفت، شرایط بهینه ای جهت مقابله و مواجهه با ریسکهای محتمل میتواند متصور گردد (میلست1، .(2014

به گفته بورکت و همکاران(2010) 2 مدیریت ریسک سازمان3 با رویکرد کل نگر، پیوسته به عنوان بهترین روش در مدیریت ریسک شناخته می شود. پارسیان (1387) در تحقیق خود مدیریت ریسک، ابعاد ریسک، تعریـف و کـاربرد آن در سـازمانهـای مالی بررسی کرد. در این تحقیق ابعاد و نحوه مدیریت ریسک را در سازمان های مالی و خـدماتی بـه تصـویر کشـیده مـیشـود. همچنین با توجه به سیستم های اقتصادی و تغییرات ناگهانی که در عوامل محیطی رخ داده، در سازمانهای مالی ریسک بـه دو طبقه عمده تقسیم می شود. ریسک بازار محصول و ریسک بازار سرمایه. که هر کدام از دوطبقه ریسک در این تحقیق بـه ابعـاد مختلفی تقسیم می شوند. نتیجه حاصل از این تحقیق نشان می دهد ریسک سازمان های مالی نسبت به گذشـته بسـیار افـزایش یافته است.4

بسیاری از ریسکها جنبه سنتی دارند، مثل ریسک سوخت شدن اصل و فرع سرمایه، ریسک نرخ بهره و ریسـک نقـدینگی، ولی بسیاری از ریسکها هم تازه به وجود آمدهاند، مثل ریسک مقررات، ریسک نرخ ارز و ریسک منابع انسانی.

ترومن(2012) 5 بیان داشته است که بانک در جایگاه مهم ترین نهاد پولی کشور با ریسک های گوناگونی روبه رو است. تقابل عوامل درونی و بیرونی و انتظارهای صاحبان نفع برای حال و آینده بانکهای فعال در کشور، ریسکهایی را پدید مـیآورنـد. بـر خی از این ریسک های نوظهور، ریسک های راهبـردی هسـتند کـه در صـورت عـدم اعمـال مـدیریت صـحیح بـر آنهـا، باعـث ورشکستگی بانکها خواهند شد. از مشخصههای بلوغ بانکی، تعریف فرایندهای خاص و یکپارچه ای برای مدیریت ریسکهای

1 Evan millst,2014×
2 burkett, j., cheslawski, j., Kirschner, G., Pratt, T.J. and Rangelova, D.
3 Enterprise risk management (ERM)
4 پارکر، جرج مدیریت ریسک ابعاد مدیریت ریسک، ترجمه علی پارسیان.
5 Truman×

راهبردی است. در این پژوهش با توجه به ضرورت به کار گیری رویکرد در صنعت بانکداری انگلسـتان، بانـک 1 HSBCبـه عنوان بانک موردنظر انتخاب شده است. در این تحقیق مشخص شده است که ریسک های راهبردی و عملیـاتی توانسـته انـد در سال 2008 تا 2011 تا 193 میلیون پوند به این بانک زیان وارد آورند. دلیل عمده ایـن نـوع ریسـک هـا، عـدم اتخـاذ تصـمیم گیریهای راهبردی مدیران در ایجاد سرمایه گذاریها در بورسهای شرق دور و زمینههای رکود اقتصادی عنوان شده است.

تهرانی و پیمانی (1387) مدیریت ریسک را در بانکداری بدون ربا بررسی کردند، آن ها نتیجه گرفتند که با توجـه بـه ثبـت دارایی ها در بانکداری بدون ربا تحت عنوان سرمایه گذاری، بین بانکداری سـنتی و بانکـداری بـدون ربـا فقـط ریسـک اعتبـاری متفاوت است. از این رو، در بانکداری بدون ربا از لحاظ مدیریت ریسک فقط برای ریسک اعتبـاری بایـد راهکارهـای متفـاوتی از بانکداری سنتی ارایه داد. همچنین در تحقیقات دیگری (کرمانی، 1381، مهدوی نجم آبـادی، 1381 و خـان و احمـد، (2009 مدیریت ریسک را در بانکها بررسی و به ارائه پیشنهاداتی در جهت کنترل و کاهش این ریسکها پرداختهاند.

از دﻻیل مهم نیاز به تفکر استراتژیک در به کارگیری مدیریت ریسک، ظهور تکنولوژی های نوین، وجود

اختﻻف عملکرد و پیچیدگی و روابط متغییرهای محیط را می توان نام برد. (شفعی،.(1381 زرنـدی و شهرسـتانی (1389) در تحقیقی به بکارگیری استراتژی های مدیریت ریسک در صنایع پاﻻیش نفت پرداخته اند، آنها به این نتیجه رسیدن کـه بـه کارگیری استراتژی های مدیریت ریسک در این صنعت می تواند ارزیابی درستی از ریسک داشت و نهایتا سطح امنیت فعالیت ها را باﻻ برد و بهترین بازده را داشت. جباری و همکاران ( (1388 به ارزیابی و مدیریت ریسک در خطوط لولـه ارتبـاطی پـاﻻیش نفت مباردت ورزیدند و نتایج تحقیق آنها نشان داد که در خط لولهی کلر، شاخص صـدمه شـخص ثالـث، بـاﻻترین ریسـک و شاخص طراحی، پایین ترین ریسک را در بر دارد .افزون بر این، با اجرای پیشنهادات و راهکارهای ارایـه شـده ،امکـان بهبـود وضعیت در بخش های مختلف خط لوله تا %22/9 وجود دارد.

این تحقیق به بررسی امکان سنجی طراحی و تدوین نظام مدیریت ریسک در پاﻻیش نفت آبادان می پردازد. و در پی پاسـخ به سوال زیر می باشد:

ایا مولفه های نظام مدیریت ریسک در پاﻻیش نفت آبادان قابلیت اجرا دارد؟

فرضیههای تحقیق الف) فرضیه اصلی

متغیرهای طراحی نظام مدیریت ریسک در پاﻻیش نفت آبادان قابل شناسایی هستند.

ب) فرضیه های فرعی

-1 ایجاد کمیته مدیریت ریسک در پاﻻیش نفت آبادان امکان پذیر است.

-2 شناسایی منابع بالقوه ایجاد ریسک در پاﻻیش نفت آبادان امکان پذیر است.

-3 تجزیه و تحلیل ریسک در پاﻻیش نفت آبادان امکان پذیر است.

1. Hongkong and Shanghai banking corporation

4

-4 ارزیابی ریسک در پاﻻیش نفت آبادان امکان پذیر است.

-5 بهبود ریسک در پاﻻیش نفت آبادان امکان پذیر است.

-6 نظارت بر ریسک در پاﻻیش نفت آبادان امکان پذیر است.

-7 ارتباط و مشاوره داخلی و خارجی ریسک در پاﻻیش نفت آبادان امکان پذیر است.

روش تحقیق

انتخاب روش تحقیق در واقع انتخاب مناسب ترین و بهترین راه رسیدن به هدف تحقیـق اسـت. همـان طـوری کـه بـدون استفاده از مسیر و راه مناسب نمی توان به راحتی به مقصد رسید بدون گزینش و استفاده از روش تحقیق مناسب نیز نمی تـوان مطابق اصول علمی به هدف نهایی پژوهش دست یافت. به عبـارت دیگـر هـر موضـوع تحقیـق، روش متناسـب خـود را دارد. از پژوهشگر انتظار می رود که قبل از اقدام عملی به اجرای تحقیق، روش متناسب با آن را شناسایی کند و آن را در محـل مربـوط در طرح تحقیق درج نماید (سید عباس زاده، 1380، ص .(150

این تحقیق از نظر هدف کاربردی است و از نظر نحوه گرد آوری داده ها توصیفی-پیمایشی اسـت. در ایـن تحقیـق محقـق سعی داشته ضمن بررسی رابطه بین متغیر ها و بررسی و تبیین هر یک از این ارتباطات، به ارزیابی سطح و میـزان همبسـتگی بین آن ها دست یابد. استفاده از آزمون های تعیین رابطه همبستگی در این تحقیق مورد مـﻻک خواهـد بـود. بنـابراین نیـل بـه بررسی و ارزیابی تمامی عوامل طراحی و تدوین تغییرهای مدیریت ریسک که می تواند بر روی نظام مدیریت ریسـک مجموعـه، تأثیر گذار باشد مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا نتیجه کلی کار که همان بهبود امکان سنجی طراحی و تدوین نظام مـدیریت ریسک در پاﻻیش نفت است مورد ارزیابی قرار گیرد.

همان طور که مطرح گردید این تحقیق به لحاظ شیوه جمع آوری داده ها و اطﻻعات و فرایند انجام کار و شیوه ارائه نتیجـه گیری، یک تحقیق میدانی محسوب شده است. در روش تحقیق میدانی، محقق هیچ گونه دستکاری در محیط انجام نمیدهد و در جریان طبیعی رویدادها تا آنجایی که میتواند اطﻻعات جمع آوری میکند.

در زمینه موضوع امکان سنجی طراحی و تدوین نظام مدیریت ریسک در پـاﻻیش نفـت آبـادان عوامـل و متغیرهـایی مـورد مﻻک تحقیق بوده که مهمترین این عوامل داخلی خود عبارتند از:

-1 ایجاد کمیته مدیریت ریسک

-2 شناسایی منابع بالقوه ایجاد ریسک

-3 تجزیه و تحلیل ریسک

-4 ارزیابی ریسک

-5 بهبود ریسک

-6 نظارت بر ریسک

-7 ارتباط و مشاوره داخلی و خارجی ریسک

آگاهی و شناخت مدیران و دست اندرکاران صنعت گاز و نفت به خصوص پاﻻیش نفت مورد مطالعه از اهمیت عوامل امکـان سنجی طراحی و تدوین نظام مدیریت ریسک به خصوص سیاست ها و تصمیم گیری های مالی مدیران می تواند در افزایش سـود آوری به صورت کاهش اتﻻف و زیان ناشی از بروز انواع ریسک مالی، ریسک سـرمایه گـذاری هـای حقیقـی و حقـوقی، ریسـک بازارهای مالی و نیز کاهش هزینههای جبران تبعات ریسک بسیار موثر باشد.

قالب اصلی سؤال ما به ماهیت »چیستی« و »چه هست « تحقیق تاکید داشته و در صدد آزمون نوع نگرش خواهد بـود. بـه عبارت دیگر در تحقیق حاضر در پی یافتن پاسخ به سؤاﻻت پژوهشی از این قبیل هستیم :

-1 ماهیت شرایط موجود چگونه است؟

-2 چه رابطه ای میان رویدادها وجود دارد؟

-3 وضعیت موجود چگونه است؟ (سرمد و دیگران، 1383، ص 83 و (82

در تحقیق حاضر تعیین ارتباط سازوکارهای طراحی و تدوین نظام مدیریت ریسک به هر شـکلی کـه هسـت قبـل و بعـد از انجام تحقیق نیز وجود خواهد داشت.

ترتیب سایر سؤاﻻت تحقیق:

-1 ایجاد کمیته مدیریت ریسک در پاﻻیش نفت آبادان تا چه حد نیاز است یا (امکان پذیر است)؟

-2 منابع بالقوه ایجاد ریسک در پاﻻیش نفت آبادان تا چه حد نیاز است. (امکان پذیر است)؟

-3 تجزیه و تحلیل ریسک در پاﻻیش نفت آبادان تا چه حد نیاز است. (امکان پذیر است)؟

-4 ارزیابی ریسک در پاﻻیش نفت آبادان تا چه حد نیاز است. (امکان پذیر است)؟

-5بهبود ریسک در پاﻻیش نفت آبادان تا چه حد نیاز است. (امکان پذیر است)؟

-6نظارت بر ریسک در پاﻻیش نفت آبادان تا چه حد نیاز است. (امکان پذیر است)؟

-7ارتباط و مشاوره داخلی و خارجی ریسک در پاﻻیش نفت آبادان تا چه حد نیاز است. (امکان پذیر است)؟

جامعه آماری تحقیق و روش نمونه گیری

مجموعه ای از افراد یا آزمودنیها که حداقل در یک ویژگی مشترک باشند یک جامعه آماری را تشکیل میدهندمعمـوﻻً. در هر پژوهش، جامعه مورد بررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره صفت یا صفتهای متغیـر واحـدهای آن به مطالعه بپردازد. پاﻻیش نفت آبادان به دلیل این که تازه تاسیس میباشد و در حال افزایش یا کـاهش نیـرو هسـت حجـم جامعه آماری این تحقیق تقریباً 2500 نفر می باشد که از بین این تعداد به گرفتن نمونه با کمک فرمول نمونـه گیـری کـوکران پرداختهایم:

در بر آورد حجم نمونه از روش کوکران1 به شرح زیر استفاده میگردد.( رفیع پور، 377، (383

که در این فرمول داریم :

t 2  p q
d 2 n 
pq t 2 1
1) ) 1 
d 2 N

:n حجم نمونه آماری

:N تعداد کل افراد جامعه آماری
: T عدد بدست آمده سمت راست یا سمت چپ (درصد احتمال گفتار با سطح منحنی) :d درجه اطمینان (درصد اعتماد آماری)

:P وجود صفت مورد نظر در نمونه

:q عدم وجود صفت مورد نظر در نمونه
با توجه به توضیحات صفحه قبل خواهیم داشت:
n =? ×
N = 2500

t = 1/96 d = 0/05× p = 0/5× q = 0/5×

384.16
153.264153 n 
0.0004(384.16  1) 1 

با در نظر گرفتن، p ,q ,d ,t ,N، حجم نمونه شامل کارشناسان و مدیران واحـدها ی مختلـف (مـدیریتی، بازرسـی، مـالی، اداری، حسابرسی و...) بالغ بر 153 نفر برآورد شده است. این محاسبه با سطح خطای 5 درصد صورت میگیرد.

ابزارهای اندازه گیری تحقیق (مشخصات پرسشنامه ها)

معمولترین و متداولترین وسیله جمع آوری اطﻻعات در حیطه علوم انسانی، همانا پرسشنامه میباشد.