بخشی از مقاله
انبارداری شرکت داروپخش
تاريخچه
تاسيس در سال 1342 با نام كارخانه داروسازي داروپخش و توليد 20 قلم دارو شامل قرص و شربت و فرآورده هاي تزريقي تحت ليسانسسال 1357 تحت مالکیت وزارت بهداشت وتوليد محصولات با نام ژنريكسال 1359 دگرگوني در ساختار تشكيلاتي سال 1371 تحت مالکیت سازمان تامين اجتماعيسال 1372 تغيير از سهامي خاص به عام سال 1377 يكي از شركتهاي تابع شركت داروپخش با نام شركت كارخانجات داروپخش ( سهامي عام )
تحقيق وتوسعه
مسئوليتها:
واحد R&D شركت كارخانجات داروپخش، كه در ساختماني جديد التاسيس قراردارد، بخش R & D در شركت داروسازي با كادر كاملاً تخصصي و علمي، متشكل از داروسازان و كارشناسان شيمي و با استفاده از امكانات نرمافزاري و سخت افزاري، منابع و مراجع علمي مستند و مورد تاييد، انواع دستگاهها و تجهيزات مدرن تحقيقاتي در راستاي اهداف بلند مدت شركت گام برميدارد. اين بخش طراحي و توسعه فرمولاسيونهاي مختلف دارويي، توسعه فرايندهاي توليدي و انجام مطالعات فراهمي زيستي را بر عهده دارد. بخش R & D همچنين فرمولاسيون محصولات جاري شركت را در راستاي ارتقا كيفيت و تامين نقطهنظر و نياز مشتري بهبود ميبخشد. فعاليتهاي اصلي ذيل را بر عهده دارد:
1-فرمولاسيون و ساخت آزمايشي محصولات جديد:
بعد از تصميم گيري كميته مربوطه در مورد اينكه شركت كارخانجات داروپخش ساخت محصول جيدي را در برنامه خود قراردهد، واحد تحقيقات شركت، كار فرمولاسيون را بر روي محصول مورد نظر آغاز مي كند. در وهله اول كه جمع آوري اطلاعات در مورد ماده موثره مي باشد، با بهره برداري از آخرين منابع و رفرنسهاي بين المللي، بيبليوگرافي كاملي از ماده موثره و محصول مورد نظر تهيه مي شود. سپس با استفاده از اطلاعات بدست آمده در رابطه با خصوصيات ماده دارويي، چند فرمول مناسب براي محصول مورد نظر (به طور مثال قرص يا آمپول يا شربت) طراحي و در مقياس آزمايشگاهي ساخته مي شود. سپس اين نمونه هاي آزمايشگاهي مطابق استاندادهاي بين المللي (فارماكوپه اي) تست و با نمونه خارجي مقايسه مي
شوند. فرمولهاييكه از لحاظ كليه خصوصيات مطابق استانداردهاي بين المللي بوده و مشابه نمونه خارجي مي باشند در مقياس نيمه صنعتي نمونه سازي شده و پايداري آنها در شرايط تسريع شده (دما و رطوبت بالا) مورد بررسي قرار مي گيرد. مدارك مربوط به فرمولي كه از كليه جهات مطلوب و مورد قبول مي باشد از جمله برگه هاي آناليز مواد و محصول، روشهاي ساخت و آناليز، نتايج آزمايشات پايداري و ... جمع آوري شده و براي اخذ پروانه ساخت، اين پرونده جامع دارو (DMF) به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ارسال مي شود.
2-اسكيل آپ(scale- up) محصولات جديد:
پس از تاييد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، با همكاري و نظارت واحد تحقيقات يك بچ توليدي از محصول جديد در واحد توليدي مربوطه ساخته مي شود . در صورت بروز هر نوع مشكل ناشي از افزايش مقياس توليدي، واحد تحقيقات اقداماتي كه مطابق استاندادهاي بين المللي مجاز مي باشد براي حل مشكل انجام داده و سپس اصلاحات انجام شده را در مدارك و مستندات درج مي نمايد تا به صورت روتين اقدام شود.
3-حل مشكل توليد محصولات جاري: در صورت بروز مشكل در توليد هر يك از محصولات جاري شركت، موضوع به واحد تحقيقات ارجاع مي شود. سپس همكاران اين واحد ، با استفاده از تجارب گسترده اي كه در اين زمينه دارند و امكاناتي كه در اين واحد وجود دارد، به بررسي و حل مشكل مي پردازند.
4-اصلاح فرمول ويا/ روش ساخت محصولات جاري:
با توجه به سياست شركت مبني بر بهبود مستمر محصولات خود و كيفيت آنها، واحد تحقيقات پس از:
الف) نمونه سازي از محصول با فرمول يا روش ساخت جديد
ب ) انجام آزمايشات پايداري در شرايط تسريع شده و تاييد پايداري محصول
اصلاح مورد نظر را به اطلاع مسئول فني رسانده كه ايشان هم پس از مطلع ساختن وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و در صورت نياز، كسب مجوز آن وزارتخانه تغيير مورد نظر را به جريان مي اندازد.واحد تحقيقات شركت كارخانجات داروپخش مجهز به پيشرفته ترين امكانات و دستگاههاي لازم براي ساخت نمونه هاي آزمايشي و انجام تستهاي مربوطه بر روي اين نمونه ها مي باشد.
پرسنل
با توجه به اهميتي كه شركت كارخانجات داروپخش براي موضوع تحقيقات قائل است از سال 1383 موقعيت اين واحد در چارت سازماني شركت از مديريت به معاونت ارتقا پيدا كرد. در حال حاضر معاونت تحقيقات داراي 14 پرسنل مي باشد و با توجه به گستردگي فعاليتهاي آن در حال جذب نيروهاي متخصص بيشتري مي باشد.
فعاليت اصلي شركت كارخانجات داروپخش
موضوع فعاليت شركت عبارتست از توليد ،تهيه، واردات داروهاي انساني ، دامپزشكي ، شير خشك ، غذاي كودك ، مواد غذائي ، لوازم درماني ، آرايشي وبهداشتي ،آزمايشگاهي و توزيع وفروش آنها در سراسر كشور وصدور آنها به خارج از كشورهمچنين خريد وفروش مواد اوليه ، بسته بندي وماشين آلات وقطعات وساير ملزومات ، تاسيس وايجاد وبهره برداري از كارخانه هاي توليدي وصنعتي وفروش آنها ، مشاركت وسرمايه گذاري و خريد وفروش سهام شركت ها ، اقدام به فعاليتهاي تحقيقاتي علمي وعملي مربوط به تبادل اطلاعات ، دانش فني وتكنولوژي از طريق تهيه و تدارك آنهااز شركت هاي داخلي وخارجي وهمچنين هر گونه عمليات تجاري و غير تجاري مجاز كه مرتبط با موارد فوق بطور مستقيم يا غير مستقيم باشد.
هيئت مديره
دكتر سيد عليرضا حسيني
( Ph.D ) مديرعامل با مدرك
محمد حسن حاتمي
( B.A ) رئيس هيأت مديره با مدرك
( B.A ) فرشادملك وند- عضوهيأت مديره با مدرك
دکتر ناصر شمس
عضو هيئت مديره با مدرک دکتري(M.B.A)
دكتر محمد گل محمدي ظهوري
عضوهيأت مديره بامدرك ( Phrama.D
معاونين
دكتر سعيد حقيقي– معاون كنترل كيفيت با مدرك دكترای داروسازی Phrama. D. Ph.D. دكتر فضل ا... حيدرنژاد- معاون مهندسي توليد بامدرك دكتراي داروسازي Phrama. D. دکتر احمد داودی - معاون بازرگانی با مدرک دکترای بازرگانی Ph.D. دکتر پیرکلخوران- معاون توسعه ومطالعات استراتژيك بامدرك دكتر داروسازي Phrama.D. دكتر علي اكبر صمديان مقدم – معاون بهره برداري با مدرك دكتراي داروسازي Phrama.D. دكتر جواد طيلابي- معاون بيوتكنولوژي بامدرك دكتر داروسازي Phrama.D. دكتر مهرداد عليميان- معاون تحقيقات بامدرك دكتراي داروسازي Phrama.D. فرشاد ملك وند- معاون مالي واقتصادي B.A.
دكتر محسن نجارنيا- معاون بازاريابي وتوسعه فروش بامدرك دكتراي داروسازي Phrama.D.
حسين ولي پور- معاون منابع انساني B.S.
فصل دوم
کلیات انبارداری دارو در شرکت
شرايط ساختمان :
انبارها بايد داراي ساختمان مستحكم با وسعت كم بوده و كف انبار بتوني و يا داراي كفپوش مقاوم باشد و همه روزه كف انبار به روش خشك ( با جاروي برقي صنعتي ) نظافت شود.
از شستن كف انبارها و مرطوب كردن آنها به علت ايجاد رطوبت و رسيدن صدمه به كارتنهاو داروها خودداري گردد. نظافت كليه انبارها بايد هر روز انجام و انبارها سرپرست نظافت داشته باشد.
زير درب و ديوارها و سقف انبارها بايد فاقد روزنه و منفذ بوده و از ورود حشرات و حيوانات موذي و پرندگان به داخل انبارها بايد جلوگيري به عمل آيد.
سقف انبارها بايد عايق بوده و براي خنك كردن در ايام تابستان از هواكشهاي متعدد، كولرهاي گازي و يا چيلر استفاده شود.
حرارت و رطوبت انبار :
كليه انبارهاي دارويي بايد داراي رطوبتسنج و ميزانالحراره بوده و درجه حرارت و رطوبت همه روزه در وقت معين كنترل و در كارت مخصوص ماهيانه ثبت شود و در محل انبار بايگاني گردد.
در كليه مواقع حتي در ايام تعطيل انبارها بايد داراي شرايط ويژه خود بوده و شرايط نگهداري داروها رعايت شود. براي اين منظور چند انبار به شرح زير مورد نياز ميباشند.
سردخانه براي داروهايي كه زير0C 8 نگهداري ميشوند ( درجه استاندارد 8-2 درجه )
انبار خنك با درجه حرارت 0C 15-8 ( Cool place )
انبار معمولي با درجه حرارت 0C 30-15
قفسهبندي :
در كليه انبارهاي دارويي ميبايد قفسهبندي فلزي نصب و از ظرفيت انبار در چند طبقه با استفاده از بالا بر استفاده شود.
كليه اجناس و داروهاي موجود در انبار دارويي كه شامل : قرص، كپسول، شربت، آمپول، سرم، ضدعفوني كنندهها و لوازم پزشكي است باستي به نحو مطلوب طبقهبندي شوند و به هر كدام قسمت معيني از فضاي انبار اختصاص داده و بر اساس تاريخ انقضاء در قفسهها جا داده شوند. به طوري كه داروهاي با تاريخ مصرف نزديك در جلو و به همين ترتيب بقيه در پشت آنها چيده شوند تا داروهايي كه تاريخ مصرف كوتاهتري دارند، زودتر توزيع شوند. ( FEFO )
چيدن :
چيدن بايد به گونهاي باشد كه برداشتن آنها آسان بوده و به بقيه ضرر نرساند.
از نكات عمده در چيدن اجناس در قفسهها توجه به وزن و حجم اجناس است به طوريكه اجناس كم حجم و سبك در طبقههاي فوقاني قرار ميگيرند.
چيدن صحيح كالا در انبار در بالا بردن راندمان و ايجاد نظم و كاهش هزينهها و به خصوص وقت، بسيار مؤثر است.
مهمترين عوامل در چيدن، موارد زير ميباشد :
1- ميزان تقاضا :
تقاضاي زياد !حمل و نقل بيشتر ! بايستي در دسترس و نزديك محل كار باشد.
2- وجه تشابه :
3- مشخصات كيفي كالا :
اين مورد در مورد مواد و داروهايي كه كنار هم بودن آنها، امكان ضرر و زيان زدن دارد. بسيار حائز اهميت است.
4- اندازه و حجم كالا :
اجناس كوچك با حجم زياد بايستي با پالت و در نزديكي محل ورود و خروج اجناس انبار شوند. اجناس كوچك با حجم كم و كوچك بهتر است در نقاط دورتر انبار شوند همينطور بايد در كارتنهاي كوچك يا ظروف پلاستيكي گذاشته شوند.
اجناس سنگين و يا ظروف حاوي موادي كه امكان ليك كردن ( نشتي دادن ) دارند در قسمتهاي پايين چيده شوند.
نكات مورد توجه :
1- استفاده از حداكثر فضاي بالاي سر :
حتيالامكان اجناس را نبايد پخش چيد بلكه بوسيله قفسهبندي و يا استفاده از پالت بر روي هم قرار داد، تا در مواقع خاص چون حريق يا تعميرات لوله و سيمكشي و تعمير سقف، بتوان فضاي كافي در اختيار داشت.
2- رعايت اندازه اجناس :
قفسهها بايستي طوري نصب شوند كه اندازه ابعاد آن ضريبي از اندازه كالا باشد تا بتوان حداكثر بهره را از فضاي داخل قفسهها برد.
3- فواصل قفسهها :
فاصله بايد به گونهاي باشد كه دو نفر به راحتي از آن عبور نمايند و در صورت استفاده از ميزهاي چرخدار و يا وسايل ديگر به اندازه كافي فضا بايد وجود داشته باشد.
اصول ايمني انبارهاي دارويي :
از قرار دادن اجناس آتشزا و چيزهايي كه ممكن است با يك جرقه باعث آتشسوزي شود در انبار بايستي جلوگيري گردد.
از قرار دادن اجناسي كه در مواقع اضطراري باعث مسدود شدن دربهاي انبار ميشود در نزديكي درها، جلوگيري گردد.
سيمكشي انبار بايستي در نهايت دقت توسط متخصصين انجام شود. ميبايد از كابل و كانال و مهتابيهاي كه روكش داشتهباشند استفاده گردد و كليه كليد پريزها در كنار درب ورودي در جعبهها جا داده شوند و براي هر قسمت فيوز جداگانه نصب شود. و كل سيستم برق انبار به يك كليد اصلي مجهز باشد كه در موقع خروج خاموش شود.
انباردارها بايستي موقع خروج از خاموش بودن كليه لوازم برقي مطمئن شوند.
پشت پنجره و درب انبارها ميبايست حفاظ و دزدگير نصب شود و از قفلهاي قابل اطمينان استفاده شود.
از لولهكشي آب ، گاز فاضلاب ، در داخل انبار و سقفهاي آن جلوگيري گردد.
كف انبارها بايد به گونهاي باشد كه مقداري از سطح فضاي بيرون بالاتر باشد تا در موقع بارندگي شديد از ورود آب به داخل انبار جلوگيري شود.
تا آنجا كه ممكن است از پالتهاي فلزي و چوبي براي كف انبارها استفاده شود.
در كليه انبارها بايد كپسول آتشنشاني ( پودر يا گاز ) در كنار درب ورودي انبار، شيلنگ آب و دستگاههاي خبر دهنده و تابلوي راهنماي اطفاي حريق نصب و به موقع سرويس شود و افراد آموزش ديده در تمام شيفتهاي كاري حضور داشته باشند و تابلوي عدم مصرف دخانيات يا سيگار در كليه قسمتها نصب گردد.
دفتر انبار :
دفتر انبار بايد جداگانه بوده و يا بوسيله ديوار و سقف شيشهاي از محوطه انبار جدا شود. براي هر دارو بايد كارت موجودي داشته و موجودي روز با كارت تطبيق شده و چنانچه بتوانند در هر فاكتور فروش شماره سري ساخت دارو را نيز ثبت بنمايند ارجحيت دارد.
انبار مرجوعيها و ضايعات :
انبار جداگانهاي بايد تدارك ديده شود و ليست ضايعات را تهيه و در برنامه معدومي ساليانه قرار داد.
انبار مواد آتشزا و حلالهاي آلي بايد خارج از ساختمان انبار بوده و با كليه ساختمانها فاصله داشته باشد و صرفاً جهت نگهداري مواد آتشگير و مواد بخار بكار رود. اين انبار بايد داراي ديوارهاي بتوني آجري و سقف عايق باشد پنجرهها بايد در ارتفاع بسيار بالا بوده و ديوارها و زير درب فاقد درز و روزنه باشد. كليد برق بايد ضدجرقه بوده و بيرون درب انبار قرار گيرد. داخل انبار داراي خبر دهنده ( اعلان ) حريق و سيستم اطفاي حريق و تابلوي راهنماي آتشنشاني باشد. انبار بايد مجهز به سيستم خنك كننده و يا هواكشهاي دائمي باشد كه بادي بوده و كليد برق آنها در بيرون درب انبار و ضد جرقه باشد.
نگهداري داروها در شرايط مناسب و استاندارد :
در صورت رعايت استانداردهاي نگهداري دارو ميتوان مطمئن بود كه شرايط نگهداري آنها مناسب بوده و داروها از كيفيت مطلوب برخوردار هستند.
نظافت و نگهداري :
حشرات و جوندگان :
حشرات و جوندگان داروها و بستهبندي آنها را ميخورند و آسيب ميرسانند تميز كردن محل نگهداري داروها و نيز قرار ندادن غذا و نوشيدني در اين محلها، باعث كاهش تمايل حشرات و جوندگان براي ورود به محلهاي نگهداري داروها ميشود. اگر جانوراني مانند موش مشكل اساسي براي انبارها بوجود آورد بايد تمهيداتي صورت گيرد.
گرماي شديد و نور :
قرار گرفتن در معرض نور مستقيم، تغيير ماهيت ( فيزيكي و شيميايي ) داروها را در پي دارد و سبب كاهش عمر مفيد آنها ميشود.
تهويه مطبوع يكي از روشهاي بسيار مناسب براي متعادل نگهداشتن دماي محل نگهداري داروها است كه با توجه به گراني در همه جا مقدور به بكارگيري از آن نيستيم.
ابزاري مانند پنكه هاي سقفي و دستگاههاي تهويه با فشار با توجه به ارزان بودن و نظر به اينكه گردش هواي مناسبي را در محلهاي نگهداري ايجاد ميكند و از اين طريق دماي محيط را كاهش ميدهند، و ميتوانند جايگزين مناسبي براي سيستمهاي تهويه مطبوع به شمار آيند.
نور مستقيم آفتاب نيز از عواملي است كه از طريق افزايش دما، كيفيت آن را در معرض تهديد قرار ميدهد. بدين منظور بايستي داروها در جعبههايي كه با آنها حمل ميشوند نگهداري شود و نيز از تابش مستقيم نور آفتاب به درون محوطه محلهاي نگهداري داروها جلوگيري به عمل آيد.
حذف خطر نفوذ آب به انبارها :
نفوذ آب داروها و بستهبندي آنها را خراب ميكند. حتي اگر خود داروها با نفوذ آب تخريب نشوند، تخريب بستهبندي توسط آب و نامطلوب شدن شكل ظاهري آنها، عدم پذيرش گيرنده خدمت ( بيمار ) را در پي دارد.
ترميم سقفها و ديوارهايي كه آب از آنها نشت ميكند و نيز جلوگيري از نشت آب از پنجرهها اين مشكل را تا حد قابل توجهي حل خواهد كرد.
قرار دادن داروها روي پالتهايي با ارتفاع cm 10 از سطح زمين و فاصله cm 30 از ديوارها مانع تخريب آنها توسط آب خواهد شد.
ابزار آتشنشاني :
آب وسيله مناسبي براي خاموش كردن آتشهاي چوب و كاغذ است ولي در آتشسوزيهاي با منشأ جريان الكتريسيته كمك كننده نيست. وجود كپسولهاي آتشنشاني ( كه در دورههاي مناسب شارژ ) شده است در محلهاي مناسب ( نزديك درهاي ورود و خروج ) از اهميت خاصي برخوردار است. در صورت عدم دسترسي به كپسولهاي آتشنشاني، سطلهاي آماده شن جايگزين مناسبي براي آنهاست.
مهمترين مسئله وجود پرسنل آموزش ديده است.
نگهداري داروها جدا از مواد قابل اشتغال و رعايت نكات ايمني :
بعضي از موادي كه قابليت اشتعال بالايي دارند ( مانند الكل ) و ممكن است كه در محل نگهداري داروها نگهداري شوند. بايد جدا از داروها و نزديك به ابزار اطفاي حريق نگهداري گردند.
داروها بايستي cm 10 بالاتر از سطح زمين و به فاصله cm 30 از ديوارها و كارتنهاي ديگر و رعايت حداكثر ارتفاع cm 250 نگهداري شوند.
با اين كار از آسيب احتمالي ناشي از ورود آب، حيوانات جونده و خاك و گرد و غبار ميتوان پيشگيري نمود.
با حفظ فاصله cm 30 از وسيلهها و ساير كارتنهاي دارويي، بازديد از كارتنها، تميز كردن فاصله بين آنها و جريان يافتن هوا بين محمولهها امكانپذير ميگردد و امكان رفت و آمد در بين كارتنها سبب ميشود كه نظافت محمولهها، خواندن برچسبها و مشخص كردن محمولههايي كه بر اساس تاريخ انقضاي مصرف بايد سريعتر توزيع شوند عمليتر گردد.
بديهي است كه در انبارهاي بزرگ پالتها در مقايسه با قفسهها بيشتر قابل استفاده هستند پالت ارزان قيمت است و با استفاده از آن حمل و نقل محمولههاي بزرگ به راحتي انجام ميشود. پالتها همينطور بيشترين فضاي استاندارد را در مقايسه، با فضايي كه اشغال ميكنند، براي نگهداري محولهها ايجاد ميكنند. ارتفاع نگهداري محمولهها، چه با استفاده از پالت و چه بدون آن، نبايد بيش از cm 250 شود. نگهداري محمولههايي با ارتفاع بيشتر از اين سبب آسيب به كارتنهاي رديفهاي پايينتر ميشود. همچنين نگهداري محمولهها با اين مقدار ارتفاع يا كمتر از اين سبب آسيب كمتر به پرسنل محل نگهداري داروها در صورت سقوط كارتنها خواهد شد.
نگهداري داروها دور از سموم، مواد شيميايي، فايلهاي كهنه، لوازم اداري و ساير داروهاي نامربوط :
نزديكي داروها به سموم و مواد شيميايي منجر به زودرس شدن تاريخ انقضاي داروها ميگردد و بايستي به اين نكته توجه شود.
فصل سوم
مفاهیم انبارداری دارو
بررسی سیستم انبارداری :
تعاریف :
تعريف انبارداري :
عبارت از دريافت جنس يا كالا از خارج ( از قسمتهاي مختلف شركت ، ياديگران از خارج شركت ) و نگهداري آنها با توجه به قوانين انبارداري كه باعث سهولت در تحويل دادن ( صدور ) و تحويل گرفتن ( ورود ) با كمترين وقت و نيروي مورد نياز باشد و رسانيدن اجناس و كالاهاي مورد نياز قسمتها يا خريداران به آنها در حداقل وقت ممكن براساس مدارك و ضوابط قانوني .
تعريف كمك انباردار :
كمك انباردار كسي است كه علاوه برمهارت كار انبار مي تواند از عهده كنترل كالاهاي ورودي به انبار ، جابجايي و چيدن آنها ، انبار گرداني ، دادن اطلاعات به واحد سفارشات و تحويل كالاهاي اماني و رعايت اصول و مقررات انبارداري بر آيد .
تعريف جابجايي :
جابجايي عبارت است از ؛ فعاليتي كه از زمان ورود كالا به انبار و قرار گرفتن در جاي مناسب تا زمان خروج كالا از انبار انجام مي شود .
تعريف سيستم اطلاعاتي انبار :
منظور از سيستم اطلاعاتي اجراي عمليات مربوط به كالاي موجود در انبار و همچنين نظارت بر كنترلهاي لازم روي مراحل مختلف اين عمليات برطبق روش منطقي و سيستماتيك مي باشد . يا به عبارت ديگر روشي است منطقي كه ميتوان كالاي مورد نياز تهيه و نگهداري نمود .
تعريف شركت سهامي (corporations ) :
طبق ماده 1 قانون تجارت : « شركت سهامي شركتي است كه سرمايه آن به سهام تقسيم شده و مسؤليت صاحبان سهام ، محدود به مبلغ اسمي سرمايه آنها مي باشد » .
تعريف شركت سهامي خاص ( pritoate corpora tion ) :
شركتي كه تمام سرمايه آنها در مواقع تأسيس توسط مؤسسين تأمين مي گردد .
تعريف استعلام بها :
استعلام بها فرمي است كه مأمور خريد مؤسسه با ارئه آن به چندين فروشنده ( معمولاً حداقل 3 فروشنده ) نسبت به اخذ بهاي فروش آنها اقدام مي نمايد . اين فرم معمولاً شامل كليه مشخصات كالا ، تعداد ، بهاي واحد ، نشاني فروشنده ، مدت اعتبار استعدام ، محل مهر و امضاء فروشنده و ساير شرايط مانند نحوه محل مي باشد .
تعريف انبار :
انبار به محل يا فضايي گفته مي شود كه براساس يك سيستم طبفه بندي صحيح ، مواد اوليه ، كالاي نيم ساخته ، محصول ساخته شده و با فرآيند هاي مختلف صنعتي بازرگاني در آن نگهداري مي شود .
چيدن كالا
3-1 پس از دريافت و تحويل گرفتن كالا يا اجناس و صدور رسيد انبار به چيدن كالا در جاي مناسب طبق اصول و روال خاصي مي باشد .اين اصول عبارت است :
الف – تعيين محل قرار دادن كالا ( انبار – قفسه –طبقه –رديف )
ب – چيدن و انبار نمودن كالا
ج –تهيه كارت شناسي كالا و نصب آن بر روي اجناس .
الف – تعيين محل قرار دادن كالا ( انبار – قفسه – طبقه – رديف )
يكي از راههاي بالا بردن راندمان و ايجاد نظم و كاهش هزينه ها و ضايعات و به حداقل رساندن زمان ، چيدن صحيح كالا مي باشد . به چيدن و نگهداري كالا در انبار در يك محل خاص صفافي گفته مي شود .
يكي از متداولترين شيوه و تنظيم و نگهداري روش ، كه كدبندي كردن محل ، قفسه ، راهرو و طبقات است ؛ كه در مؤسسات بزرگ به خود انبار تعلق گرفته مي شود .
بهترين عوامل قرار گرفتن كالا در انبار
1- ميزان تقاضا يا مصرف كالا
2- محل و موقعيت و شكل ظاهري و نوع ساختمان انبار
3- وجه تشابه
4- امكانات و تجهيزات انبار
5- خصوصيات فيزيكي
6- خصوصيات كيفي كالا
1- ميزان تقاضا يا مصرف كالا :
منظور از مصرف يا ميزان ارسال كالامي باشد . كه به طور كلي مي توان به سه دسته پر مصرف ، متوسط مصرف و كم مصرف تقسيم نمود . كه بهتر است كالاي پر مصرف نسبت به دو نوع ديگر در دسترس باشد .
2- محل و موقعيت و شكل ظاهري و نوع ساختمان انبار :
هنگام قراردادن كالا در انبار بايد به محل و موقعيت ساختمان انبار ، ظرفيت مفيد و قابل استفاده ، وجود ستونهاي داخل انبار، درب هاي ورودي و خروجي انبار ، تهويه و نورگيري و شكل ظاهري انبار ، ارتفاع و ابعاد مختلف انبار و غيره توجه نمود .
وجه تشابه :
يكي ديگر از عوامل ، تشابه يا تشابه مصرف كالا مي باشد . مثلاً اجراء موتور در يك قسمت و اجراء روشنايي در قسمت ديگر كه دراين تشابه مصرف را مي رساند . ويا آچارها در يك قسمت و لوله ها در قسمت ديگر كه اين خود تشابه كالا ها را مي رساند . لذا قرار گرفتن اقلام مشابه وهم مصرف در كنار هم باعث كوتاهي مسافت ، كاهش خستگي ، تسهيل در دسترسي به موقع و فراهم سازي كالا در پاسخگويي به درخواستها مي گردد.
3- امكانات و تجهيزات انبار :
يكي ديگر از عوملي كه در تعيين محل قرار دادن كالا مؤثر است : امكانات و تجهيزات موجود در انبار مي باشد . اين تجهيزات شامل ؛ وسايل حمل و نقل داخل انبار و ساير تجهيزات انبار .
4- خصوصيات فيزيكي :
يكي ديگر از عوامل در تعيين محل قرار دادن كالا خصوصيات فيزيكي مي باشد .
5- خصوصيات كيفي كالا :
اين خصوصيات شامل : كالا فاسد نشدني ، قابل انفجار ، سمي بودن و گران قيمت مي باشد .
ب : چيدن و انبار نمودن كالا :
براي چيدن كالا در انبار بايد به نكاتي توجه كردكه عبارتند از :
الف : در چيدن كالا در انبار حتي الامكان اجناس را نبايد پخش چيد . بلكه بيشتر از ارتفاع بجاي سطح ، استفاده كرد . آن هم به وسيله قفسه بندي يا با استفاده از پالت كالا ها را بر روي هم قرار داده تا حد مجاز استفاده از ارتفاع رعايت حداقل فاصله 6 سانتي متري از سقف مي باشد .
ب : بعضي از اقلام مانند : قطعات فلزي را مي توان بدون صدمه ديدن در محيط آزاد انباركرد .
ج: طول وعرض قفسها بايد متناسب با اندازه اجناس باشد .
د: انبار كردن قفسه ها بايد متناسب با وسايل جابجايي و حمل ونقل درنظر گرفته شود . براي مثال : براي انبارهايي كه فقط قفسه دارند ، و هيچ گونه تجهيزات حمل و نقل استفاده نمي شود . فاصله آنها بايد به اندازه دونفر كه به راحتي عبور كنند باشند .
ذ : بعضي از اجناس مصرف فعلي دارند مانند ضديخ كه بعد از زمستان كه بايد آن را جابجا نمود تا استفاده بيشتري از فضاي انبار شود .
ر : در خصوص كالاهايي كه بايد پيمانه ، وزن و يا متر شوند حتي الامكان بايد در نزديك محل اندازه گيري باشند .
ج: تهيه كارت شناسايي كالا و نصب آن بر روي اجناس :
هر انبار ، داراي دو نوع كارت است :
اول : كارت كوچك ( كارت قفسه ) :
كارت كوچك انبار در بالاي قفسه يا روي هر يك از اجناس نصب مي شود . و داراي مشخصات زير ا ست .
1- نام كالايي كه كارت مربوط به آناست .
2- شماره جنس و نوع كالا
3- موجودي حداقل و حداكثر
4- واحد مقدار
5- مقدار متضمن تاريخ وارده و صادره و موجودي
دوم – كارت بزرگ
كارت بزرگ داراي مشخصات زير است .
1- شماره برگ كه در موقع مصرف ويژگيهاي بعدي به ترتيب به برگ داده مي شود .
2- شماره جنس
3- مشخصات كامل جنس
4- واحد مقدار
5- موجودي حداقل و حداكثر
6- شماره رديف و ثبت ورود و خروج مربوط به كارت
7- فروشنده
8- اطلاعات مربوط به ورود كالا با تفكيك تاريخ و مقدار و مبلغ
9- اطلاعات مربوط به خروج كالا با تفكيك تاريخ و مقدار و مبلغ
10- اطلاعات مربوط به موجودي كالا
بطوري كه در بالا ذكر شده است روي هر يك از اجناس موجود در انبار و هر نوع كالا كه داراي شماره و طبقه بندي مي باشد . با كارت كوچك انبار نصب مي شود و انباردار شخصاً با كمك انباردار ورود و خروج و موجودي هر جنس را از حيث تعداد با ذكر تاريخ در آن ثبت مي كند .
كارتهاي بزرگ به منزله دفتر حساب جنسي كالا مي باشد . بنابراين بايد با دقت نگهداري شود از نقل و انتقال بي مورد آن خودداري شود . و كارت بزرگ علاوه براين كه داراي مزاياي كارت كوچك انبار مي باشد . اسم فروشنده و بهاي جنس خريداري شده را نيز تعيين مي كند. و به ترتيب شماره كارت كه برمبناي شماره بندي كالا است بايگاني مي شود.
4-1 مراحل انبار داري :
با توجه به توضيحات داده شده انبار داري در 3 مرحله انجام مي گيرد كه عبارتند از :
1- مرحله در يافت يا تحويل گرفتن كالا
2- مرحله نگهداري و حفاظت اجناس و كالا در انبار ( انبار كردن )
3- مرحله صدور يا تحويل دادن كالا به خارج از انبار
نمودار مراحل سيستم انبارداري در شركت سهامي داروپخش
ورود به انبار
مراحل سيستم انبارداري
خروج از انبار انبار كردن
5-1 : وظايف انباردار
مسؤليت امور انبار و نگهداري موجوديهاي جنسي به عهده انبار دار است . او بايد تجربه و دانش كافي در روشهاي انبارداري ، لياقت و كفايت اداره عمليات را دارا باشد . و امانت داري او مورد تأييد قرار گيرد .
6-1 : عوامل مؤثر در انتخاب محل انبار
با توجه به اهميت انبار ها ، براي ساختن يك انبار مناسب عوامل زير را بايد در نظر گرفت :
1- برآورد ظرفيت يك انبار
2- در نظر گرفتن نقطه مبدأ و مقصد
3- محدوديتهاي زمين و عوامل جانبي آن
4- محدوديتهاي قانوني و مسائل جانبي
5- حفاظت وايمني
7-1 : عوامل تخريب كالا :
عوامل تخريب كالا :
عوامل تخريب كالا بسته ، به نوع كالا و شرايط نگهداري آن متفاوت مي باشد و شركتهاي توليد كننده به مرور زمان و با كسب تجربه راهكارهاي گوناگون براي جلوگيري از خرابي كالا و يا جنس توليد شده خود در انبار ها و يا موقع بارگيري و حمل و نقل آن پيدا كرده اند .
عوامل تخريب كالا عبارتند از :
1- عوامل فيزيكي 2- عوامل شيميايي 3- عوامل بيولوژيكي 4- عوامل مكانيكي .
در شركتهاي سهامي داروپخش بيشترين نوع عامل تخريب از نوع عوامل فيزيكي مي باشد
عوامل فيزيكي مانند :
1- زلزله :
زلزله يك عامل تخريبي است و براي جلوگيري از آن بايد ساختمان انبار قدرت و مقاومت زلزله را داشته باشد بنابراين در موقع ساختن بناي انبار بايد پيش بيني لازم شود.
2- سيل :
سيل نيز از عوامل ديگر تخريب است و براي جلوگيري از آن نبايد انبار را در مسير سيل ساخت .
3- دزدي :
دزدي نيز از عوامل ديگر تخريب است براي كاهش اين خطر بايد از ورود افراد متفرقه به داخل انبار جلوگيري كرده و پنجره ها و دربها را نرده كشي و مجهز به دزدگير نمائيم حتي الامكان انبار در محلهاي عبور و مرور و در كنار خيابان ساخته نشود . و به طور كلي در ساخت انبار امنيت آن در نظر گرفته شود .
4- آتش سوزي :
آتش سوزي نيز خود يكي ديگر از عوامل تخريب است و براي جلوگيري از آن بايد به پرسنل انبار آموزشهاي لازم را درباره اطفاي حريق بدهيم ودر موقع بروز آن هرچه سريعتر به آتش نشاني اطلاع داده و در محوطه انبار كپسولهاي آتش نشاني ، آب ، تابلوهاي هشدار دهنده و… مهيا باشد .
انواع وسايل حمل و نقل :
1- چرخ دستي :
چرخ دستي ها وسايلي هستند كه به وسيله فرد در حالت ايستاده حركت داده مي شوند . اين وسايل مي توانند با نيروي محركه يا بدون آن باشد . نيروي محركه چرخهاي دستي معمولاً به وسيله انرژي الكتريكي تأمين مي شود و هدايت آنها به وسيله فرد صورت مي گيرد . چرخهاي دستي در انواع متنوعي ساخته شده اند كه برحسب نياز نوع مناسب آن انتخاب و مورد استفاده قرار مي گيرد . از اين وسايل براي حمل بارهاي كم و در مسافتهاي كوتاه استفاده ميشود. در انتخاب اين وسايل براي داخل انبار بايد به ابعاد چرخ دستي و عر ض راهرو هاي بين قفسه هاي انبار دقت نمود .
انواع چرخ دستي عبارتنداز :
1- چرخ دستي افقي ( ساده )
2- چرخ دستي چند طبقه
3- چرخ دستي جمع آوري سفارشات
4- چرخ دستي مايل
مكان ساخت انبار
امروزه متخصصين و طراحان با كسب تجربه و اطلاعاتي كه در طي سالها كار و تلاش از طراحان گذشته بدست آمده و با سرعتي كه علوم امروز از لحا ظ معماري و شهر سازي و كلاً امور ساختماني پيشرفت كرده ديگر براي ساختن مكاني براي استقرار كالا كه به آن انبار مي گويند دچار هيچ مشكلي نمي شوند و انبار ها را به بهترين شكل ممكن و در بهترين مكان طراحي كرده و شروع به ساختمان سازي آن مي كنند حال براي آشنايي بيشتر با شرايط محيطي آن ، چند نكته ساده و در عين حال مهم را براي شما توضيح خواهيم داد .
انبار قاعدتاً به دو گروه مختلف تقسيم مي شوند :
1- انبا رهاي مركزي
2- انبا رهاي فرعي
كار شناسان انبار را به نوع شرايط توليد و حجم جنس توليد شده محل استقرار انبار را كه تا حد امكان بايد به محل در يافت و ار سال كالا نزديك باشد انتخاب مي كنند با اين روش در هزينه نقل و انتقال صرفه جويي شده و در عوض سرعت كار بالا رفته و به ميزان قابل توجهي در سود دهي توليد تأثير دارد و اين در مورد ساخت هر دو گونه انبار چه مركزي و چه فرعي رعايت مي شود.
اصلهاي مهم در خريد :
بطور كلي پنج اصل زير بايد در خريد ها رعايت شود :
1- كيفيت مناسب
2- كيفيت ( مقدار ) مناسب ( Right Quantity )
3- قيمت مناسب ( Right price )
4- منبع مناسب ( Right source )
5- زمان مناسب ( Right time )
پس از اينكه اين نكات در امر خريد انجام شد و كالاي از فروشنده خريداري شد نوبت به مرحله ورود كالا به انبار شركت مي باشد .
كه بدين صورت كه :
فروشنده ضمن ارسال كالا ، نسبت به ارسال فرمي بنام ( صورت حساب ) كه شامل مشخصات كالاي فرستاده شده ، تعداد يا مقدار آن ، قيمت واحد و قيمت كل آن مي باشد ، مبادرت مي نمايد .وبا ورود كالا به انبار مؤسسه و تحويل آن به انباردار نسبت به صدور ( برگ رسيد كالا به انبار ) اقدام مي شود . كه شامل فاكتور يا صورتحساب ، فروشنده ، وسيله حمل ، شرح كافي تعداد يا مقدار آن ، واحد ، وزن ، ارزش واحد و قيمت كل آن مي باشد .
1-2 مزايا و معايب سيستم :
1- شناسايي و دسترسي بهتر و راحت تر به موجودي انبار ، مخصوصاً در مؤسسات با حجم موجوديهاي زياد و متنوع .
2- دادن اطلاعات دقيق و صحيح به مديريت و ساير بخشهاي مؤسسه .
3- سيستم با داشتن اهداف از پيش تعيين شده خود مي تواند اطلاعاتي كافي به افراد تازه وارد بدهد .
4- اطمينان خاطر براي مديران و مسؤلين بخشها در برابر سيستم منظم كه متكي بر اطلاعات صحيح و كافي است .
5- كنترل دقيق سيستم از طريق كنترل موجوديهاي انبار و بررسي اشكالات آن .
6- كاهش هزينه هاي مصرف بدون مواد و تأثير روحي مثبت به اثر وجود نظم و آگاهي مسؤلين از ميزان دقيق موجوديها .
- معايب نداشتن سيستم انباداري :
1- ممكن است كمبود فضا در انبار بوجود آيد زيرا كالاها خوب چيده نشده و يا قبلاً پيش بيني نشده است .
2- عدم نظم باعث جابه جايي اضافي و اتلاف وقت پرسنل انبار و در كل صدمه ديدن كالا مي شود .
3- اتلاف وقت در مواقع انبار گرداني ( موجودي برادري ) به علت نامرتب بودن انبار
4- عدم توجه به وسايل ايمني و نحوه استقرار كالا و حمل نقل مي تواند موجب بروز خسارت جاني و مادي براي موسسه مي شود .
انبارها در موسسات توليدي با توجه به توليد و دامنه فعاليت كارخانه ، به دو نوع مركزي ( اصلي ) و فرعي تقسيم مي شوند .
در كارخانه هاي بزرگ توليدي به علت حجم زياد توليد ، ساختمان انبار مركزي را نمي توان نزديك كلية واحدهاي توليدي احداث نمود . لذا در هر واحد توليدي انبار فرعي ايجاد مي گردد و انبار مركزي هر چند وقت يك بار ، مواد مورد نياز واحد هاي مختلف توليدي را به انبار همان واحد ار سال مي نمايد . در اين صورت ، براي اداره انبار هاي فرعي ، به كمك انبار داري نياز است كه مسؤليت ادارة اين انبا رها را زير نظر انبار دار به عهده بگيرند .
مدارك كالا در انبار :
مداركي است كه در هنگام ورود كالا به انبار با يد صادر شود تا انباردار رسيدن جنس را به انبار تأييد كند . اين مدارك قابل استفاده در قسمتهاي ديگري از جمله : حسابداري ، كامپيوتر مركزي ، ـ كاردكس مركزي ) ، دايره خريد و … مي باشد .
اين مدارك عبارتند از : در خواست كالا ، در خواست خريد ، رسيد انبار ( قبض انبار ) كه در بعداً به توضيح آنها مي پردازيم .
2-2 اهميت و سازمان انبار ها:
سازمان انبارها :
نظر به اين كه قسمت عمده اي از منابع نقدي شركتهاي توليدي ، به مصرف سرمابه گذاري براي موجوديهاي مواد مي رسد ، اگر از روشهاي انبارداري مطمئن و منظمي استفاده نشود ، زيانهاي جبران ناپذيري ببار خواهد آمد . به عنوان مثال ، نداشتن موجودي مواد به حد كافي ، موجب وقفه هاي زيان آوري در توليد مي شود و با خريدهاي فوري براي جلوگيري از اين وقفه ها نيز هزينه هاي توليد افزايش مي يابد . اگر مواد با بيش از حد مطلوب خريداري شده باشد ، باعث ركود سرمايه و افزايش هزينه هاي انبارداري و نابابي مواد مي شود . روش انبارداري بايد طوري طراحي گردد كه از حيف و ميل ، فاسد شدن و افت نا مناسب مواد جلوگيري شود و نقل و انتقال ، جابه جايي ، حفظ و حراست موجودي مواد ، به طور مطلوب صورت گيرد .
اهميت انبار :
هدف از ايجاد تشكيل انبارها چه در سازمانهاي دولتي و چه در بخش هاي خصوصي تأمين ، نگهداري و در دسترس قرار دادن سري وسايل مورد نياز آنها مي باشد . بطور يكه اگر مواد و لوازم مورد نياز به موقع تهيه و در دسترس واحد مصرف كننده قرارداده نشود ، در گردش كار و فعاليتهاي آن مؤسسه ايجاد مي گردد .
ساختمان انبارها ترجيحاً بايد نزديك به محل توليد باشد . تا انتقال مواد ، مخصوصاً مواد سنگين و پر حجم به واحدهاي توليدي ، به آساني صورت گرفته ، هزينه آن نيز به حداقل كاهش يابد .
انواع انبار ها :
1- از نظر نوع كالايي كه در آن نگهداري مي شود :
الف : انبار كالاهاي معمولي :
ب : انبار مواد قابل انفجار
ج : انبار كالاهاي فاسد شونده
د: انبار مواد فله اي
ه: انبار مواد شيميايي
انواع انبار از نظر ساختمان
انبارها از نظر ساختمان به سه دسته تقسيم مي شوند :
1- ساختمان كامل پوشيده
2- ساختمان سرپوشيده بدون ديوار
3- انبار محوطه باز يا بارانداز
كه در شركت سهامي داروپخش از انبار ساختمان كاملاً پوشيده استفاده مي شود .
لازم به ذكر است كه به انبار ساختمان كاملاً پوشيده توضيح مختصري داده مي شود :
انبارهاي كاملاً پوشيده به انبارهايي كه داراي سقف ، ديوار و درب مي باشند اطلاق مي شود . وبراي ساختمان اين گونه انبار ها مي توان از مصالح ساختماني مختلف استفاده نمود ودر اين گونه انبار ها اقلامي نگهداري مي شود كه حفاظت آنها از باد ، باران ، آفتاب ، سرقت و… ضرورري است .
3-2– خروج كالا از مؤسسه
الف : انواع كالا
اجناس موجود در انبار برحسب نوع و كيفيت به شرح زير تقسيم مي شود :
1- مواد اولیه : محصولات مخدر (ناركوتيك ) • كدئين بيس • كدئين فسفات • كدئين سولفات (و ساير نمكها ) • دي – هيدرو كدئين فسفات • دكسترومتورفان هيدرو برومايد • متادون • مرفین هیدروکلراید • مرفين سولفات • نوسكاپين بيس • نوسكاپين هيدرو كلرايد • اوپيوم تينكچر • اوكسي كدون هيدروكلرايد • پاپاورین هیدروکلراید محصولات غير مخدر (غير ناركوتيك ) • آسپرين در اشكال گرانول ، كريستال و پودر • سيپروفلوكساسين بيس • سيپروفلوكساسين هيدروكلرايد • دیفنوکسیلات • انروفلوكساسين بیس • لنسوپرازول پلت 8.5% • امپرازول پودر • امپرازول پلت 8.5% • پاراستامول پودر و DC • كيو اسيد براي توليد سيپروفلوكساسين و انروفلوكساسین
2- اثاثيه مانند : ماشين تحرير ، تلفن ، و نظاير آن با رد خواست غير معرفي از انبار خارج مي شود .
3- ممكن است بعضي مصالح كه از انبار خارج مي شود براي تبديل نوع جنس به كار رود مثلاً پارچه تبديل پرچم شود . بنام ( درخواست تبديل نوع جنس ) تهيه خواهد شد .
4- ممكن است بعضي از اجناس از انبار سازمان بطور امانت تحويل گردد كه براي خروج آنها از در خواست مخصوص استفاده خواهد شد .
ب : ثبت در كارت انبار :
سازمان انبار ها با تعيين ارزش كالاهاي تحويلي كالاي در خواست شده را تحويل مي دهد و در خواست به امضاي گيرنده مي رساند . و مقدار از كارت كوچك انبار كسر مي كند و در دفتر صادرات انبار ثبت مي نمايند .
در پايان يك نسخه از درخواست خروج كالا و يك برگ از صادرات انبار به حسابداري مربوطه ارسال مي نمايند .
ج : تحويل كالاي غير مصرفي
درخواست كننده كالا ، درخواست را براي تأمين اعتبار به حسابداري مربوطه تسليم خواهد كرد كه حسابدار درخواست را تكميل مي نمايد . كالاي درخواست شده به وسيله **** از انبار در يافت مي گردد . وبه امضاي آنها مي رسد و انبار دهنده كالا پس از تكميل مقدار تحويل نسبت به تحويل كالاي درخواستي اقدام مي كند . و بالافاصله درخواست را در كارت انبار ودر دفتر صادرات در ستون كالاي غير مصرفي ثبت مي نمايد .
ه- درخواست خروج كالا براي تبديل نوع جنس
در خواست خروج كالا به انبار دار ارائه مي شود و با تعيين هاي آن در خواست را براي تأمين اعتبار به حسابداري ارسال مي نمايد .
حسابدار حساب مخصوص براي تبديل نوع جنس نگهداري خواهد كرد . كه براي گرفتن به انبار مربوطه تعيين مي نمايد .
در مورد تبديل نوع جنس اين نكته ضروري است كه تبديل بايد به همان انباري برگشت شود كه مصالح و مواد اوليه آن را تحويل داده است .
و: درخواست فروش يا واگذاري كالا
در اين مورد انبارداران از فرم مخصوص در خواست خروج كالا استفاده خواهند كرد و كالاي تحويلي رادر دفتر صادرات ثبت خواهد كرد . در اين صورت فروش كالا به دو صورت انجام مي گيرد . 1- به صورت نقد 2- به صورت نسيه
بصورت نقد خريد بايد معادل بهاي آن به حساب سازمان به بانك داده باشد و رسيدي دريافت نمايد كه براي تحويل كالا به انبار ارائه نمايد .
بطور نسيه ، مجوز مربوطه ضميمه دفتر صادرات خواهد شد و حسابداران وظيفه دارند ارزش كالا رابه بدهكار حساب مربوطه گذاشته و در مقام مطالبه برآيد و مراقبت نمايد كه كالاي واگذاري به موقع برگشت داده شود .
انتقال كالا از انباري به انبار ديگر
در اين مواقع درخواست مخصوص تهيه مي شود كه بامشخصات كامل ، تاريخ حمل و شماره بارنامه و نظاير آن در درخواست قيد شده است .
بديهي است حسابداران ارزش مقدار كالاي ارسالي رابه انبار ديگر به بستانكار حساب انبار( فرستنده) و بدهكار انبار (تحويل گيرنده) منظور خواهد داشت .