بخشی از مقاله
ايمني در برق
ايمني برق و جلوگيري از برق گرفتگي :
بارزترين خطري كه استفاده از انرژي الكتريكي ايجاد ميكند عبارتند از :
1- خطرات ناشي از توليد حرارت نا مطلوب
2- برق گرفتگي
مقاومت بدن انسان در مقابل برق :
بدن انسان داراي ساختمان فيزيولوژيكي مخصوصي
است كه كمابيش هادي جريان برق ميباشد لذا بدن انسان داراي مقاومتي است و زماني انسان دچار برق گرفتگي ميشود كه دو نقطه از بدن انسان با دو نقطه از يك سيم الكتريكي كه در ولتاژهاي مختلف ميباشد تماس حاصل نموده و در اثر اين تماس و اختلاف ولتاژ جريان الكتريكي بين اين دو نقطه برقرار گردد .
مقاومت بدن افراد مختلف با هم فرق ميكند . همچنين مقاومت مسير عبور جريان در قسمت هاي مختلف بدن متفاوت است . ولي چيزي كه كاملا م
شخص است پوست و استخوان ، چربي و غضروف نسبت به عضلات و خون مقاومت بيشتري را در مقابل عبور جريان برق نشان ميدهند و بزرگترين مقاومت بدن در قشر پوست كه فاقد عصب و رگهاي خوني است . به همين دليل در ابتدا برق گرفتگي ، كه پوست محل ورود و خروج جريان سالم است جريان عبوري كمتر است و لي بعد از مدت كمي كه لايه پوست از بين ميرود جريان عبوري با توجه به پايين آمدن مقاومت بدن بيشتر ميشود . در محيطهاي گرم و مرطوب كه معمولا با عرق كردن همراه است مقاومت الكتريكي پوست خيلي كم ميشود و برق گرفتگي شديدتر خواهد بود .
بطور كلي عوامل زير باعث تغيير مقاومت بدن انسان ميشوند :
1- ضخامت پوست
2- وضع رطوبت پوست ، درجه حرارت و مقدار نمك پوست
3- سطح تماس پوست به قسمت برقدار
4- شدت جريان الكتريكي
5- مسير عبور جريان
6- مدت عبور جريان
7- نوع جريان الكتريكي و فركانس
وضع روحي شخص نيز ممكن است در تغيير مقاومت موثر باشد ، خنده زياد ، هيجانات و گريه مقاومت بدن را كمتر از حالت آرام مي نمايد .
مقدار جريان خطرناك براي برق صنعتي 50 تا 60 هرتز ، 25 ميلي آمپر تعيين گرديده است .
توصيه هاي ايمني ، فني ، اقتصادي و اقدامات لازم هنگام قطع برق
چنانچه در زمينه برق تخصص نداريد با رعايت نكات ايمني فقط كارهاي ساده اي از قبيل تعويض لامپ هاي معمولي را انجام دهيد و به كارهاي مهمتر كه نياز به تخصص دارد اقدام نماييد .
- در محيط مرطوب مانند حمام از وسايل برقي نظير بخاري برقي ، سشوار ، ريش تراش و ماشين لباسشويي استفاده نكنيد .
- به فرزندانتان بياموزيد كه سيم هاي شبكه عمومي برق بدون روكش و فاقد حالت عايق بوده و لذا از نزديك شدن به آنها خودداري نمايند .
- حريم برق را رعايت و از سقوط هر نوع ميله فلزي مانند آنتن تلويزيون بر روي شبكه هاي عمومي برق جلوگيري فرماييد .
هنگام قطع برق از انجام هر اقدامي ابتدا چند لحظه صبر كنيد .اگر در بررسي اوليه متوجه شديد كه قطع برق تنها مربوط به منزل و يا محل كار شما نبوده و بقيه همسايگان نيز دچار مشكل خاموشي شده اند ، بنابراين در چنين حالتي با پرهيز از هرگونه دستكاري كنتور
و يا تاسيسات برق رساني بلافاصله مراتب را از طريق تلفن هاي مندرج در روي قبوض برق مصرفي به واحد حوادث برق منطقه مربوطه اطلاع دهيد . در صورتي كه قطع برق فقط مربوط به منزل و يا محل كار شما باشد در آن صورت با احتياط كامل نسبت به بررسي كليد و فيوز نصب شده در زير كنتور اقدام نماييد . اگر قطع برق به علت سوختگي فيوز و يا در اثر عملكرد كليد باشد توصيه مي شود قبل از وصل مجدد كليد و يا فيوز ، ارتباط كليه وسايل برقي متصل به سيستم داخلي را از طريق قطع كليد وسيله مربوطه و يا كشيدن دو شاخه آن از پريز از س
يستم داخلي جدا نموده و سپس نسبت به وصل كليد و يا فيوز قبل از كنتور اقدام نماييد . فراموش نشود پس از برقراري مجدد جريان برق نسبت به وصل آن دسته از لوازم برقي كه كاركرد آنها مورد نياز مي باشد اقدام گردد .در صورتي كه پس از بررسي كليد ويا فيوز نصب شده در جوار كنتور مشاهده گرديد كه كليد و يا فيوز سالم است و در حالت وصل مي باشد ، اين نشانگر آن است كه قطع برق مربوط به انشعاب قبل از كنتور بوده و در اين مورد هم با پرهيز از هر گونه دستكاري كنتور و يا انشعابات قبل از كنتور مراتب را از طريق همان تلفن هاي مندرج بر روي قبض به واحد حوادث منطقه برق مربوطه اطلاع دهيد .اين واحد به طور 24 ساعته و حتي در ايام تعطيل آماده رفع خاموشي از شبكه هاي برق رساني مي باشد . در صورتي كه از تماس با تلفن هاي فوق نتيجه اي حاصل نشد در آن صورت مي توانيد براي پي گيري ، مراتب را با دفتر ارتباط مردمي ( تلفن هاي 4-8066291 ) در ميان بگذاريد . اين تلفن ها در مورد پي گيري ساير مشكلات لاينحل مانده مشتركين با منطقه برق هم مي تواند مورد استفاده قرار بگيرد .
برخي احتياط ها در رابطه با برق
1- در تعميرات لوازم برقي از افراد مجاز استفاده نماييد .
2- پريزهاي برق را با در پوش ايمني محافظت نماييد تا بچه ها آسيب نبينند .
3-با دست مرطوب و خيس به اجزاء برق مثل پريز - كليد دست نزنيد .
4- در موقع آتش سوزي لوازم الكتريكي مثل كامپيوتر سعي شود يك كپسول 2 كيلو گرمي دي اكسيد كربن در منزل باشد و هميشه بخاطر داشته باشيد در اطفاء حريق لوازم برقي اول قطع و سپس اقدام به اطفاء حريق شود ومناسب ترين وسيله كپسول گاز منواكسيد كربن مي باشد .
5- هميشه از لوازم برقي خانه در زمان هاي مختص بازديد و وضعيت روكش سيم ها ، دو شاخه را بازديد و رفع نقص نماييد .
6- در موقع استفاده تجهيزات سيار ، سيم هاي سخت و ارتباط هاي
سيم را بطور زياد مراقبت نماييد . از دو شاخه و رابط هاي نو و مادگير براي افزايش طول استفاده نماييد. در ضمن خطر زدگي سيم و ضربات مكانيكي را نيز در نظر داشته باشيد .
7- در موقع خارج كردن سيم وسيله برقي هميشه دو شاخه مربوطه را از پريز جدا كنيد و هيچ وقت سيم را نكشيد ، چون خطر جدا شدن اتصال و خطرات بعدي وجود دارد.
8- وسايلي مثل تلويزيون بدليل خطر و وسايلي كه با آب ارتباط دارند مثل سماور برقي ، كولر ، ماشين لباسشويي
9-در شوفاژ خانه به دليل سيم كشي هاي غير اصولي كه امكان دارد در كف زمين احداث شده باشد و بدليل وضعيت مرطوب و لوله آب ، هميشه در تعميرات خطر برق گرفتگي براي افراد وجود دارد مراقبت ?امل نماييد .
10- از سه شاخه براي دستگاههاي پر مصرف استفاده نكنيد خطر گرم شدن محل اتصال و مسايل آتش سوزي وجد دارد .
11- در مواقعي كه احتمال انتشار گاز در آشپزخانه است از قطع و وصل كليد خودداري نماييد.
12- ابزاري مثل دريل خطرات متعددي دارد مثل وضعيت چرخشي در صورت درگيرشدن با شال گردن يا امثالهم و حتي موي سر و حادثه جدي ايجاد نماييد. در ضمن خطر ديگر مته كردن است كه امكان دارد در مسير سيم برق باشد. مشكل بعدي شكسته شدن نوك مته است كه بر اثر عدم مهارت و استفاده صحيح از مته بخصوص شكسته مي شود .
13- در موقع تعويض لامپ سوخته بعلت استفاده از نردبان يا صندلي نا مناسب و احتمال وجود برق هميشه خطر سقوط وجود دارد اين مسئله را جدي بگيريد.
14- در مواقع آتش سوزي توجه نماييد آسانسور وسيله مناسبي جهت جابجايي نيست .
15- در موقع استفاده از وسائل الكتريكي گرما ساز (بخاري) هميشه خطر داغ شدن دو شاخه - وسايل مجاور بخاري را در نظر داشته باشيد.
16- داشتن ترمينال جعبه تقسيم لوازم مجهز به چندين كليد مينياتور مناسب در محل آشپزخانه كار مناسبي است كه در صورت اتصال فورا قطع شده امكان تغييرات لوازم برقي در حالت برق را مهيا مي سازد .
عوارض ناشي از برق گرفتگي :
1- اختلالات قلبي
3- اختلالات حسي
4- سوختگي در اثر برق گرفتگي
لازم به توضيح است كه عوارض فوق الذكر باعث بوجود آمدن امراضي از قبيل :
1- دريچه قلب گشاد ميشود و همچنين باعث انبساط قلب و لخته شدن خون ميگردد.
2- اختلال مشاعر و هذيان گويي ، سردرد عصبي و از دست دادن حافظه
3- كور و كر شدن شخص برق گرفته
4- سوختگي بدن مخصوصا جايي كه در تماس مستقيم با برق قرار گرفته است .
خصوصيات خطرناك نيروي برق :
برق گرفتگي ميتواند در سه حالت باعث كشته شدن شخص شود .
1- به دليل تماس مستقيم شخص با جريان الكتريكي باعث ايجاد اثر مستقيم بر قلب و دستگاه تنفس ميگردد.
2- با توجه به شدت جريان الكتريكي باعث ميشود شخصي كه دچار برق گرفتگي ميشود ، پرت شده و در صورتيكه شخص بر روي ارتفاع بلند باشد باعث افتادن وي و نهايتا موجب هلاكت وي ميشود .
3- به دليل تماس سيم با بدن ، شخص دچار سوختگي و جراحت ميشود .
چگونگي و حالات برق گرفتگي :
1- تماس بدن با هر دو سيم فاز و نول
2- تماس يك فاز و يك نقطه با بدن و يا زمين
3- تماس بدن با دستگاهي كه جريان فاز به آن متصل است .
نكات ايمني مربوط به سيستم برق :
1- وسايل و ادوات برقي بايد داراي حفاظ بوده و طوري ساخته و نصب و بكار برده شود كه خطر برق گرفتگي نداشته باشد.
2- نصب و امتحان و يا تنظيم وسايل و ادوات الكتريكي بايد فقط توسط اشخاصي كه صلاحيت فني آنها محرض باشد انجام گيرد و متخصص قبل از شروع بكار آنرا مورد آزمايش قرار دهد .
3- پوشش ها و زره كابل هاي برق و لوله ها و بست ها و متعلقات و همچنين حفاظها و ساير قسمتهاي فلزي وسايل برقي كه مستقيما تحت فشار برق نيستند براي جلوگيري از بروز خطر احتمالي بايد مجهز به سيستم اتصال به زمين موثر گردند ، اين سيستم به سيستم Earting موسوم است .
4- سيم هاي اتصال به زمين بايد داراي ضخامت كافي و در نتيجه مقاومت كم باشند يا بتوانند حداكثر جريان احتمالي كه در اثر از بين رفتن و يا خراب شدن عايق بوجود مي آيد استقامت داشته باشند . ضمنا بايد در مدار جريان وسايل پيش بيني شود كه در صورت پيدا شدن نقصي كه موجب اتصال جريان برق به زمين گردد تمام مدار يا قسمت معيوب آنرا قطع كند .
