بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی متغیرهای منابع شغلی، جو ایمنی روانی اجتماعی و رفتار ایمنی روانی اجتماعی در بین کارکنان اداره کل آموزش و پرورش استان اردبیل، به روش پیمایشی انجام شده است. نمونه آماری شامل 175 نفر بود که از این تعداد 160 پرسشنامه به صورت صحیح تکمیل شد و به روش نمونه گیری تصادفی ساده جمع آوری و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. ابزار سنجش عبارتبود از: مقیاس منابع شغلی،جو ایمنی روانی اجتماعی و رفتار ایمنی روانی اجتماعی که بعد از سنجش پایایی و روایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ و نظر اساتید مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی که دارای 25 سؤال میباشد. دادهها با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی، ضریب همبستگی پیرسون و ضریب رگرسیون مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند.
مقدمه
بی شک دنیای امروز، دنیای انسانهاست و متولیان سازمانهای مختلف انسانها هستند. سازمانها بدون وجود انسان، نه تنها مفهومی نخواهد داشت بلکه اداره آنها نیز میسر نخواهد بود. از سوی دیگر زندگی اجتماعی انسانها مستلزم همکاری، همیاری و برآوردن نیازهای متقابل است. این امر منجر به تقسیم کار و توسعه تخصصها و مهارتهای مختلف شده و بر پیشرفت کمی، کیفی و آثار و نتایج آن افزوده است و روابط اجتماعی و سازمان یافته او را در قالب نهادها، موسسات و واحدهای کم و بیش تخصصی گسترش داده است ، بدیهی است که بخش زیادی از زندگی بزرگسالان صرف کار می شود و به نظر می رسد که فعالیت کاری از نظر سلامت روانی شخص، فعالیتی مهم به حساب می آید.
کار صرف نظر از تأمین مالی می تواند برخی از نیازهای اساسی آدمی نظیر، تحرک روانی و بدنی، تماس اجتماعی، احساسات خود ارزشمندی ، اعتماد و توانمندی را ارضاء کند - بهینا، . - 1387 جوایمنی روانی اجتماعی مناسب میتواند در ایجاد انگیزش برای کارکنان، بهبود روحیه کارکنان، مشارکت افراد در تصمیم گیری هاو در ازدیاد خلاقیت و نوآوری موثر باشد و به عنوان بک منبع مهم در تأمین سلامت روانی کارکنان به حساب آید و بالعکس. بنابراین تغییر در هر بخش از جو ایمنی روانی اجتماعی منجر به تغییر فوری و عمیق در نحوه انجام کار و عملکرد کارکنان میگردد - ثابتی، . - 1379
روش پژوهش
روش مورداستفاده در پژوهش حاضر »پیمایش«1 است البته در مطالعه مقدماتی از تکنیک تکمیلی کتابخانهای و اسنادی نیز استفاده شده است. در میان تمام روشهای تجربی، پیمایش یکی از متداول ترین و شناختهترین روشهای تجربی در علوم انسانی است که بهگونهای گسترده مورد استفاده پژوهشگران قرار گرفته است و از آن بهعنوان یک روش ویژه در تحلیل و گردآوری دادهها نام برده میشود - دواس، - 1376؛ و مرحله پردازش دادهها برای پیمایش معمولاً مستلزم طبقهبندی - کدگذاری - جوابها و انتقال آنها به رایانه است - ارل ببی: . - 1381
روش نمونهگیری و حجم نمونه
در این تحقیق از روش نمونهگیری اتفاقی یا احتمالی از نوع نمونهگیری تصادفی ساده استفاده شده است. نمونهگیری تصادفی ساده شیوه اصلی انتخاب در نمونهگیری احتمالی است. در یک نمونه تصادفی ساده که عمدتاً با کمک جدول اعداد تصادفی برگزیده میشود، شانس همه واحدهای جمعیت برای ورود به نمونه مساوی است درواقع نمونهگیری تصادفی ساده یکی از مصادیق بارز و بااهمیت نمونهگیری با احتمال برابر است.
نمونه آماری که بهصورت صحیح پرسشنامه را پر کردهاند 160 نفر میباشد. و روش کار بدین صورت بود. ابتدا لیست کارکنان آموزش و پرورش اداره کل تهیه ی گردید. و با توجه به اینکه نمونه آماری برای این پژوهش 175 پرسنل در نظر گرفته شده بود بهصورت تصادفی و با قرعهکشی انتخاب گردید پژوهش حاضر از نظر هدف بنیادی کاربردی است. پژوهش حاضر از نظر هدف بنیادی کاربردی است تحقیق کاربردی پژوهشی است که با استفاده از نتایج تحقیقات بنیادی بهمنظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روشها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورد استفاده جوامع انسانی انجام میشود. هدف تحقیق کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است.
در اینجا نیز سطح گفتمان انتزاعی و کلی اما در یک زمینه خاص است. برای مثال »بررسی رابطه استقلالکاری و رفتار ایمنیروانی اجتماعی کارکنان اداره کل آموزش و پرورش استان اردبیل « یک نوع تحقیق کاربردی است؛ که هم درصدد است نظریات مدیریت را در محدودهی موضوع تحقیق آزمون کند و هم دارای جنبه های کاربردی است که میتوان با استفاده از نتایج این پژوهش جهت به کار گرفتن شیوههای متناسب تامین و ایجاد منابع شغلی و بستر سازی مناسب جو روانی اجتماعی باعث بهبود عملکرد رفتار ایمنی روانی اجتماعی کارکنان آموزش و پرورش شود . از جهت زمانی مبتنی بر روش مقطعی است چون دادههای پژوهش در یک مقطع زمانی مشخص گردآوری شدهاند. همچنین واحد مشاهده فرد است و تحقیق در سطح توصیف و تبیین عوامل مؤثر بر متغیر وابسته - رفتار ایمنی روانی اجتماعی - انجام میشود.
مبانی نظری
امروزه مسئله جو ایمنی روانی اجتماعی و رفتار ایمنی روانی اجتماعی از جنبههای گوناگون از سوی متفکران و نظریهپردازان بسیاری در منابع علمی مورد توجه قرار گرفته است. دلایل و زمینههای مختلف اجتماعی و فرهنگی بهویژه در سطح مسئولین و کارکنان ادارات اهمیت رسیدگی علمی به موضوع فوق را افزایش داده است؛ که با توجه به مسئولیت کارکنان ادارات و حساسیت کار آنها و تأثیر فراوان این رفتار در سطح جامعه ضرورت مطالعه پیرامون منابع شغلی، جو ایمنی روانی اجتماعی و بهطور مشخص رفتار ایمنی روانی اجتماعی از اهمیت بسزایی برخوردار میباشد.
جو ایمنیروانی اجتماعی
جوّ ایمنی حاکم بر یک محیط کار حاصل ارزشها، نگرشها و منافع فردی و گروهی، صلاحیتها و الگوهای رفتاری است که تعهد به مدیریت ایمنی و سلامت شغلی سازمان، شیوه مدیریت و اثربخشی آن را مشخص می کند و با مشخص شدن ابعاد ضعیف جوّ ایمنی می توان از اطلاعات بدست آمده جهت انجام اقدامات مداخله ای بهره برد، یا اینکه اثربخشی اقدامات مداخلهای انجام شده را ارزیابی نمود - عدل و همکاران، . - 1391 لایدن و کلینگل - 2000 - 2 باتوجه به یافتههای تحقیق آماری که درمورد ارزیابی سلامت سازمانی دانشکده آموزش عالی انجام دادهاند برای سلامت سازمانی 11 مؤلفه را ارائه کرده اند.
از نظر لایدن و کلینگل ابعاد سلامت سازمانی موارد ذیل می باشند: تمرکز بر هدف، شایستگی ارتباطات، مشارکت در اختیار، به کارگیری منابع، اتحاد و همبستگی، نوآوری، استقلال، انطباق پذیری، شایستگی حل مشکل و روحیه - امیرحسینی، . - 1392 جو ایمنی به عنوان یک درک مشترک با در نظر گرفتن سیاست و فعالیتها و شیوههایی برای حمایت از سلامت و ایمنیروانی اجتماعی بین کارکنان تعریف می شود - ادریس و همکاران، . - 2012 تئوری جو ایمی روانی تاکید میکند که اکثر استرسکاری از جوایمنیروانی محیطکار نشات می گیرد - ادریس و همکاران، . - 2012 برخی از مطالعات صورت گرفته نشان دادهاند که ایمنیروانی به عنوان یک عامل مهم، رفتارهای متعدد کارکنان در سازمان ها را تحت تأثیر خود قرار می دهد - ژانگا و همکاران،
