بخشی از مقاله
مقدمه
توجه بـه اثرهـاي جـانبی ناخواسـته برخـی داروهـاي شیمیایی، ضرورت توجه بیشتر به اثرهاي احتمالی گیاهـان دارویـی بـر عملکـرد بخشـهاي مختلـف بـدن را توجیـه
مینماید. در این میان، زعفران که داراي جایگاه خاصی در الگوي تغذیه مردم است، حائز اهمیت میباشد.
گیــاه زعفــران (Crocus sativus L.) داراي رایحـــه شیـرین و مـزه تلـخ است و از زمانـهاي قدیـم بهعنــوان
832 بررسی تأثیر عصاره زعفران بر بافت بیضه ...
یـک چاشـنی و رنـگ در غـذاها و همچنـین در درمــان شـرایط وسیـعی از اختــلالات همــچون ســرفه، نفــخ شکم، اختلالات معده، بیخوابی، خـونریزي مـزمن رحـم، اختلالات زنانگی، تب سرخ (مخملک) و اختلالات قلبـی عروقی استفاده میشده است .(Fatehi et al ., 2003)
ترکیبهاي اصلی زعفـران شـامل کروسـین، کروسـتین، پیکروکروسین و سافرانال (Abolhasani et al., 2005) در جلوگیري از تحلیل نورونها و تقویت حافظه نقـش دارنـد
Ochiai & Shimeno, 2007)؛ (Takashi et al., 2004،
اثرهاي ضد افسردگی عصاره آبی و اتانولی گلبرگهاي گل زعفران در موش به اثبات رسیده اسـت ( Moshiri et al., .(2006 زعفــران بــه عنــوان محــافظ از آســیب دیــدن کروموزومها جلـوگیري کـرده و همچنـین تعـدیل کننـده پراکسیداسیون چربیها و یک آنتی اکسـیدان قـوي و منبـع سرشــار ریبــوفلاوین اســت Lindi et al., 2005)؛
(Premkumar et al., 2003 همچنـین ضـد درد و ضـد
التهــاب (Hosseinzadeh & Younesi, 2002)، ضــد
حملههاي ناگهانی (صرع) و اسپاسـم ( Hosseinzadeh &
(Talebzadeh, 2005 است. اثرهاي ضد سرطانی زعفـران
شامل مهار تشـکیل تومورهـا ( Abdullaev & Espinosa, (2004 ضــد جهــش (Fernandez, 2004) و مهارکننــده سنتز نوکلئیک اسیدها در سلولهاي بدخیم انسان به اثبـات
رسیده است .(Abdullaev & Frenkel, 1992)
نظر به اینکه تاکنون گزارشی در رابطه با تـأثیر عصـاره زعفران در بافـت بیضـه ارائـه نشـده اسـت، ایـن تحقیـق طراحی گردیـده اسـت. در ایـن مقالـه توجـه بـه اثرهـاي احتمالی عصاره زعفران با غلظتهاي متفـاوت بـر تغییـرات بافتی بیضه در موش کوچک آزمایشگاهی موردتوجه قـرار گرفته است.
مواد و روشها
حیوانات تجربی
در این آزمایش از موشهاي کوچـک آزمایشـگاهی نـر بالغ 30-40) گرم) گونـه Balb/C، تهیـه شـده از مؤسسـه پاستور کرج استفاده شد. نمونهها بهطور تصادفی به چهـار گروه هشتتایی شامل گروه کنتـرل (sham) و گروههـاي تجربی یک، دو و سـه تقسـیم شـدند. موشـها در شـرایط استاندارد 25 1 °C)، رطوبت نسبی50-55 درصد و نور طبیعی) درون قفسهاي پلکسـی گـلاس (40×30×20 cm)
چهار موش در هر قفس و همراه با دسترسی آزاد به آب و غذا نگهداري شدند.
عصارهگیري زعفران
مقدار 100 میلیگرم پـودر زعفـران در 5 c.c. محلـول سرم فیزیولوژي حـل شـد. محلـول حاصـل بـه مـدت 2
ساعت در دماي اتاق 25) درجه سانتیگراد) نگهداري شد.
یک لوله سانتریفوژ خشک را وزن نموده و محلول حاصل را در آن ریخته و به مدت 5 دقیقه با دور 5000 سانتریفوژ نمودیم. سپس محلول رویی را بهطور کامل خارج نمـوده و لوله را به همراه رسوبات به مدت 24 ساعت در دستگاه فور قرار داده تـا کـاملاً خشـک شـود. لولـه سـانتریفوژ و رسوبات خشک شده را وزن نمودیم تـا وزن مقـدار مـاده حل نشده بدست آید و با کم نمودن از مقـدار اولیـه، وزن ماده حل شده محاسبه گردید. پـس از محاسـبه وزن مـاده حل شده، حجم محلول رویی به مقداري افزایش یافت که غلظت آن 10 mg/ml گردید.
آزمایشهاي تجربی
تزریق عصاره در محل نگهـداري نمونـه هـا، هـر 48
ساعت یک بار به مدت 20 روز انجام شد. یک روز پس
فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 24، شماره 2 239
از آخرین تزریق بعد از بیهوشی کامل نمونه ها بـا ایجـاد یک برش طولی در شکم و کیسه بیضه، به وسـیله پـنس بیضه ها خارج و بافتهاي اضافی آن حذف شد. سپس در هر نمونه، بیضه ها را با استفاده از تـرازوي دیجیتـال بـا دقت 0/001 گرم وزن گردید و در محلـول فرمـالین 10
درصد قرار داده شد تا براي مراحل بعدي و تهیه مقاطع بافتی بیضه و رنگ آمیزي هماتوکسـیلین-ائـوزین آمـاده گردد.
مقاطع بافتی با استفاده از میکروسکوپ نوري مـورد مطالعه قرار گرفت و تعداد سـلولهاي اسـپرماتوژنیک در لوله هـاي اسـپرم سـاز مـورد شـمارش قـرار گرفـت. در شمارش سـلولی بـه صـورت تصـادفی مقـاطع انتخـاب گردیدند.
تجزیه و تحلیل آماري
در این مطالعه از روش مشـاهده مسـتقیم بـه وسـیله میکروســـکوپ نـــوري و مقایســـه میـــانگین تعـــداد اسپرماتوسیت هاي اولیه با استفاده از آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون دانکـن در سـطح اطمینـان بـیش از 95٪
اسـتفاده شـد. تفاوتهـا در صـورتی کـه P<0/05 باشـد معنی دار در نظر گرفته شد.
نتایج
تغییر در ویژگیهاي بافتی و وزن نسبی بیضهها
در مشاهده مقاطع عرضی لولههاي اسپرمساز با سـطح یکسان بهوسیله میکروسکوپ نوري و مقایسه آن با گـروه کنترل، تفاوت قابل توجهی در ویژگیهاي بافتی هـیچ یـک از گروههـا مشـاهده نمـیگـردد و همـه گروههـا از نظـر ظاهري، شکل و پراکندگی لولـههـاي اسـپرمسـاز طبیعـی
میباشند. (شکل 3 و .(4 بررسی میانگین وزن بیضههـا در موشهاي گروه کنترل و گروههاي تجربی برحسب گـرم و مقایسه آن در سطح اطمینان P<0/05 مشخص نمود که در بین میـانگین گروههـاي تجربـی و گـروه کنتـرل تفـاوت معنیداري مشاهده نمیشود. شکل 1 نتایج این بررسـی را نشان میدهد.
تغییر تعداد اسپرماتوسیتها
شــمارش اسپرماتوســیتهاي اولیــه در مقــاطع عرضــی لولههاي اسپرمساز با سطح مقطع یکسان 10) مقطع در هر گـروه) و بررسـی تفـاوت میـانگین اسپرماتوسـیتهـا در گروههاي تجربی و کنترل (شـکل 1 و (2 مشـخص نمـود که بین میانگین تعداد اسپرماتوسیتهـاي گـروه تجربـی 3 (دوز تجربــی kg (100 mg و گــروه کنتــرل، تفــاوت معنیدار در سـطح اطمینـان بـیش از 95٪ وجـود دارد. در حالیکه سایر گروهها تفاوت معنـیداري بـا گـروه کنتـرل نداشتند. شکل 2 نتایج این بررسی را نشان می دهد:
