بخشی از مقاله
چکیده
امروزه اهمیت استفاده از گیاهان دارویی در مبارزه با بیماريهاي عفونی و غیرعفونی کاملاً آشکار بوده و لزوم جایگزینی آنها با داروهاي شیمیایی بهویژه در صنعت آبزيپروري ضروري بهنظر میرسد. این مطالعه با هدف بررسی و تعیین غلظت کشندگی عصاره هیدروالکلی سیر (Allium sativum L .) در بچه تاسماهی ایرانی در راستاي اجراي مطالعات کاربردي انجام شد. این تحقیق بر روي بچه تاسماهیان ایرانی با میانگین وزنی 3/22 - 0/51 گرم اجرا شد. بهمنظور مطالعه تأثیرات این عصارهها، 240 عدد بچه تاسماهی در 7 تیمار و یک گروه شاهد (هر تیمار با سه تکرار) در نظر گرفته شد. طی مدت آزمایش، کلیه فاکتورهاي فیزیکوشیمیایی آب نظیر درجه حرارت، اکسیژن محلول، pH، نیتریت، نیترات، آمونیوم، هدایت الکتریکی و سختی نیز در تیمارهاي مختلف اندازهگیري شد. این آزمایش براساس روش O.E.C.D و در مدت زمان 96 ساعت اجرا گردید. بدین منظور با استفاده از روش محاسباتی Probit Analaysis، نسبت به ترسیم معادله خط رگرسیون و بعد تعیین مقادیر مختلف غلظتهاي کشنده اقدام گردید. در این تحقیق میزان LC10، LC50 و LC90 عصاره هیدروالکلی سیر بهترتیب معادل 909/91، 1279/97 و 1800/52 میلیگرم در لیتر تعیین شد.
نتایج حاصل از بررسی میکروسکوپی بافتهاي آبشش در تیمارهاي مختلف پس از انجام مراحل مختلف بافتشناسی، حکایت از وجود ضایعاتی نظیر پرخونی، هیپرپلازي، طویل شدن لاملاي ثانویه، نکروز سلولی و چسبندگی لاملاي ثانویه به همدیگر داشت.
واژههاي کلیدي: عصاره هیدروالکلی، سیر (Allium sativum L .)، تاسماهی ایرانی، غلظت کشنده، آبشش.
مقدمه
سیر با نام علمی Allium sativum گیاهی دوساله با پیازي مرکب میباشد. ترکیبهاي موجود در سیر به دو گروه عمده ترکیبهاي سولفوره و غیرسولفوره تقسیم میشوند و خواص دارویی سیر عمدتاً بهدلیل حضور ترکیب سولفورهاي به نام آلیسین (Allicin) میباشد (دهخوارخانی، .(1373 سیر بهطور طبیعی فاقد آلیسین بوده و این ماده از پیش مادهاي به نام آلیین
ایجاد میگردد. آلیین در هنگام خرد شدن و بر اثر بروز یک واکنش آنزیمی توسط آنزیم آلیناز تبدیل به آلیسین، پیروات و آمونیوم میشود. آلیسین یک ماده دارویی قدرتمند است که در برابر عوامل پاتوژن مقاومت میکند. تاکنون مطالعات متعددي بر روي سیر در زمینه اثرات ضدمیکروبی، اثرات ضدسرطان، کاهش میزان قند خون، تحریک سیستم ایمنی، اثرات ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی انجام شدهاست ( Delaha & Garangusi,
619 تعیین غلظت کشنده (LC 96h) عصاره ...
1985؛ .(Jegede, 2007 تاسماهی ایرانی ( Acipenser
(persicus بهعنوان گونهاي از ماهیان خاویاري بومی سواحل جنوبی دریاي خزر، ازجمله ماهیانی بهشمار میآید که داراي ارزش اقتصادي خاصی میباشد. با توجه به اهمیت کاربرد گیاهان دارویی در پزشکی و دامپزشکی و نیز لزوم جایگزینی این گیاهان با مواد شیمیایی مورد استفاده در مبارزه با عوامل بیماريزا، ضرورت دارد که برخی از گیاهان دارویی بومی ایران ازجمله سیر بهمنظور کنترل و درمان بیماريهاي ماهیان ازجمله ماهیان خاویاري مورد ارزیابی قرار گیرند. در این راستا ضروریست که آزمایشهاي تعیین عیار زیستی (Bioassay)
عصاره سیر بر روي این گونه با ارزش نیز انجام شود. بنابراین این تحقیق با هدف تعیین غلظتهاي کشنده 96 (LC) ساعته بر روي بچه تاسماهیان ایرانی و بررسی تأثیرات غلظت کشنده بر بافتهاي آبشش این ماهیان انجام شد.
مواد و روشها
در این مطالعه، پس از تهیه و انتقال بچه تاسماهیان ایرانی به وانهاي فایبرگلاس و سپري کردن دوره آداپتاسیون، 240 عدد بچه تاسماهی ایرانی با میانگین وزنی 3/22 - 0/51 گرم بهطور تصادفی انتخاب شدند و در 7 گروه تیمار 1000)، 1116، 1246، 1391، 1554، 1785 و 2000 میلیگرم لیتر) و یک گروه شاهد (هر تیمار با سه تکرار) و هر تکرار با 10 عدد ماهی در تشتکهاي مخصوص با آبگیري به میزان 30 لیتر متصل به سیستم هوادهی قرار گرفتند. محدوده پارامترهاي فیزیکوشیمیایی آب در غلظتهاي مختلف عصاره هیدروالکلی سیر و شاهد در آزمایشهاي عیارسنجی زیستی طی 96 ساعت اندازهگیري شد.
بهطوري که دماي آب 22/2-23 درجه سانتیگراد،
6/7 -8/2 pH، اکسیژن محلول 6/2-9/1 (DO) میلیگرم در لیتر، هدایت الکتریکی (ʽs/cm) 729-912 (Ec)، سختی کل
140- 240 میلیگرم در لیتر، نیتریت 0/001- 0/022 میلیگرم در لیتر، نیترات 0/001- 0/176 میلیگرم در لیتر و آمونیاك
0/131- 0/864 میلیگرم در لیتر تعیین گردید.
در این مطالعه عصاره هیدروالکلی سیر مورد نیاز از شرکت کشت و صنعت و فرآوري گیاهان دارویی سها جیسا با دارا بودن استانداردهاي بینالمللی ISO 9001، ISO 14001، HACCP و IQnet (سازمان جهانی کیفیت) تهیه گردید.
بهمنظور اندازهگیري غلظتهاي کشنده عصاره مذکور بر روي بچه تاسماهیان ایرانی از روش استاندارد TRC, ) O.E.C.D
(1984 استفاده شد. به دلیل دستیابی به دامنه دوزها و بهمنظور تیماربندي بچه تاسماهیان ایرانی، مبادرت به چند مرحله آزمایش اولیه گردید تا اینکه محدوده غلظت کشندگی براي انجام آزمایشهاي نهایی حاصل گردد. سپس براي انجام آزمایش اصلی، دوزهاي نهایی در محدوده غلظتهاي بدست آمده به روش لگاریتمی تعیین گردیدند. پس از افزودن عصاره به هر تیمار کلیه علائم حرکتی بچه تاسماهیان ایرانی و همچنین میزان تلفات آنها در زمانهاي 24، 48، 72 و 96 ساعت ثبت گردید. دادههاي حاصل توسط برنامهSPSS ver. 17 و با استفاده از روش محاسباتی Probit Analysis مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .(Finney, 1971) بدین منظور پس از ترسیم معادله خط رگرسیون (با سطح اطمینان (%95 نسبت به محاسبه مقدار x در معادله Y=ax+b (شیب خط: b و عدد ثابت: (a اقدام و با استفاده از محاسبه Antilog x، مقادیر غلظتهاي کشنده در زمانهاي مختلف تعیین گردید. بهمنظور بررسی اثرات هیستوپاتولوژیک عصاره هیدروالکلی سیر در پایان دوره آزمایش، از هر تیمار 3 عدد بچه ماهی بهطور تصادفی انتخاب گردید. آبشش بچه تاسماهیان در ظروف حاوي بوئن قرار داده شد. نمونههاي بافتی در آزمایشگاه پس از طی مراحل پاساژ بافت، آماده برشگیري و رنگآمیزي هماتوکسیلین-ائوزین شده و پس از طی مراحل مختلف به کمک میکروسکوپ مجهز به سیستم تصویربرداري مورد مطالعه قرار گرفتند (شریفپور و همکاران، 1391؛ بهمنی و همکاران، .(1384
نتایج
در این تحقیق به منظور یافتن محدوده غلظت عصاره هیدروالکلی سیر آزمایشهاي ابتدایی (pre-LC50) بر روي بچه تاسماهیان ایرانی انجام شد و سرانجام محدوده غلظت 1000 تا
2000 میلیگرم در لیتر براي انجام آزمایشهاي نهایی تعیین گردید. براساس محاسبات لگاریتمی 7 تیمار در نظر گرفته شد و نسبت به گروه شاهد مورد ارزیابی قرار گرفت (جدول .(1 همچنین میزان LC10، LC50 و LC90 عصاره هیدروالکلی سیر طی مدت زمان 24، 48، 72 و 96 ساعت محاسبه گردید (جدول .(2 بر این اساس میزان LC50 این عصاره طی مدت 4 روز معادل
1279/97 میلیگرم در لیتر تعیین شد. همچنین معادله خط رگرسیون و ضریب همبستگی (R2) حکایت از وجود ارتباط مستقیم (همبستگی قوي و مثبت) بین غلظتهاي مورد بررسی با میزان تلفات بچه تاسماهیان ایرانی داشت (شکلهاي 1 تا .(4
دوماهنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 30، شماره 6 917
جدول -1 مقایسه اثر تیمارهاي مختلف عصاره هیدروالکلی سیر بر میزان بازماندگی بچه تاسماهی ایرانی (میانگین 3 تکرار) در طی 96 ساعت
غلظت عصاره 24ساعت 48 ساعت 72 ساعت 96 ساعت تغییرات نسبت به شاهد (%) لگاریتم Probit value (عدد)
تیمار غلظت
سیر (ppm) مرده زنده مرده زنده مرده زنده مرده زنده 24 ساعت 48 ساعت 72 ساعت 96 ساعت 24 ساعت 48 ساعت 72 ساعت 96 ساعت
عصاره سیر
شاهد 0 0 10 0 10 0 10 0 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0
I 1000 0 10 0/33 9/67 0/67 9/33 1/33 8/67 0 -3/3 -6/7 -13/3 3/0000 0 3/1616 3/5015 3/8877
II 1116 1 9 1/67 8/33 2/67 7/33 3/67 6/33 -10 -16/7 -26/7 -36/7 3/0477 3/7184 4/0339 4/3781 4/6602
III 1246 1 9 2/33 7/67 3/33 6/67 5 5 -10 -23/3 -33/3 -50 3/0955 3/7184 4/2710 4/5684 5/0000
IV 1391 1/67 8/33 2/33 7/67 4/33 5/67 6/33 3/67 -16/7 -23/3 -43/3 -63/3 3/1433 4/0339 4/2710 4/8313 5/3398
V 1554 2/33 7/67 4 6 5/67 4/33 7/67 2/33 -23/3 -40 -56/7 -76/7 3/1915 4/2710 4/7467 5/1687 5/7290
VI 1785 2/67 7/33 4/67 5/33 6/33 3/67 8/33 1/67 -26/7 -46/7 -63/3 -83/3 3/2516 4/3781 4/9172 5/3398 5/9661
VII 2000 3/33 6/67 5/67 4/33 8/33 1/67 9/67 0/33 -33/3 -56/7 -83/3 -96/7 3/3010 4/5684 5/1687 5/9661 6/8384
