بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر تراکمهاي مختلف یولاف وحشی (Avena ludovicianal) بر عملکرد ارقام مختلف گندم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار در فیض آباد خراسان رضوي اجرا شد. عوامل آزمایش شامل سه رقم گندم فلات، سپاهان و پیشتاز و پنج تراکم مختلف یولاف وحشی شامل صفر، 5، 10، 20 و40 بوته در متر مربع بود. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد ارقام گندم در شرایط عاري از علفهاي هرز حاصل شد. رقم پیشتاز علاوه بر قابلیت رقابتی بهتر، در میزان رشد و پتانسیل عملکرد در مقایسه با دو رقم دیگر برتري داشت. تیمار 40 بوته یولاف وحشی در متر مربع باعث کاهش عملکرد %44/66 فلات، %42/6 سپاهان و %34/12 پیشتاز در مقایسه با شاهد بدون علفهرز شد. کاهش رشد رویشی و زایشی گندم با افزایش تراکم یولاف وحشی شدت یافت بطوریکه در تراکم 40 بوته در متر مربع کاهش عملکرد دانه و بیولوژیک معنیدار (ά=5%) بود. افت عملکرد و شاخص برداشت همه ارقام گندم به دلیل سایه اندازي و رقابت یولاف وحشی در طول فصل رشد از طریق کاهش تعداد پنجههاي بارور، شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و تعداد دانه تولیدي در هر سنبله ایجاد شد ولی شدت کاهش بستگی به خصوصیات رقابتی و مورفولوژیکی هر رقم داشت.
واژههاي کلیدي: تراکم، رقابت، علفهرز.
مقدمه
یولاف وحشی هر ساله سبب تحمیل هزینههاي زیاد و بروز خسارات بالا در بین محصولات زراعی و به خصوص در مزارع گندم در سطح جهانمی شود. شدت تداخل یولاف وحشی در غلات دانه ریز بسته به موقعیت جغرافیایی محل متفاوت است. بولار((5 در تحقیقی دریافت که کاهش عملکرد ناشی از رقابت یولاف وحشی در محصولات مختلف به عوامل گوناگونی از جمله شرایط محیطی، حاصلخیزي خاك، گونه گیاه زراعی، زمان سبز شدن، تراکم یولاف وحشی موجود و زمان کنترل یولاف وحشی بستگی دارد . بالیان( (4به این نتیجه
072 اکوفیزیولوژي علفهايهرز
رسید که یولاف وحشی بسته به نوع رقم گندم، عملکرد را از 17 تا 62 درصد کاهش داد. در این بررسی مشخص شد که دو رقم گندم در مقایسه با ارقام دیگر از بیشترین قابلیت رقابت برخوردار بودند. عطاریان و همکاران((3 در آزمایشی به این نتیجه رسیدند،که بسته به تراکم یولاف وحشی و رقم گندم،کاهش عملکردي بین 5 تا 39 درصد در ارقام گندم قابل انتظاراست و در بین ارقام گندم، رقم C-73-5 بیشترین قابلیت رقابت و رقم الموت کمترین توان رقابتی را در سطوح مختلف یولاف وحشی نشان داد. این کاهش در رقم الموت بیشتر ناشی از کاهش معنیدار تعداد پنجه اولیه توسط گیاه در مراحل ابتدایی ر شد در اثر رقابت یولاف وحشی بود. کدنی و همکاران((7 دریافتند که در گندم پاکوتاه با تراکم 200 گیاه در متر مربع و آلودگی به 100، 200 و 300 گیاه یولاف وحشی، چنانچه کنترل بعد از مرحله گرده افشانی صورت گیرد عملکرد دانه گندم 41 درصد، چنانچه درمرحله گرده افشانی صورت گیرد 33 درصد، اگر یولاف وحشی مرتب در ارتفاع گندم قطع شود 28 درصد و چنانچه یولاف وحشی در مرحله طویل شدن ساقه کنترل شود 9 درصد کاهشمی یابد و درصورتی که یولاف وحشی در مرحله پنجه دهی کنترل شود کاهش محسوسی درعملکرد گندم مشاهده نمی شود. هدف از این تحقیق پاسخ به این سؤال بود که ارقام معروف گندم در منطقه از نظر قدرت رقابت با یولاف وحشی چه میزان با یکدیگر تفاوت داشته و چه خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیکی باعث افزایش قدرت رقابت آن ارقام در مقابل یولاف وحشیمی شود.
مواد و روش ها
آزمایش در سال زراعی 1386-87 در مزرعه هنرستان کشاورزي ابوسعید فیض آباد خراسان رضوي اجرا واثرات پنج تراکم یولاف وحشی((Avena ludovicianal شامل: صفر، 5،10،20و40 بوته یولاف وحشی در متر مربع به صورت سريهاي افزایشی بر سه رقم گندم فلات،سپاهان و پیشتاز، در یک آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. زمین مورد استفاده سال قبل آیش بود و در مهر ماه شخم عمیق زده شد و در اوایل آبان پس از تسطیح و کود پاشی آماده کاشت شد. میزان بذر مورد نیاز یولاف وحشی بر اساس وزن هزار دانه آن و نیز تراکم گندم محاسبه و در هنگام کشت با توجه به خواب بذر این نوع علفهرز، سه برابر وزن تعیین شده یولاف وحشی با بذورگندم بطور یکنواخت مخلوط و در آبان ماه با استفاده از ردیف کار اقدام به کشت آن شد. تراکم کاشت گندم بر اساس 500 دانه در متر مربع بود. 20 روز بعد از کشت و پس از سبز شدن بذور یولاف، تراکم علفهاي هرز با انجام وجین به میزان تعیین شده در تیمارهاي آزمایشی تقلیل یافت. هر کرت شامل 5 پشته با عرض 60سانتیمتر و طول 5 متر بود . روي هر پشته سه خط کشت و بین تیمارها یک ردیف فاصله وبین تکرارها یک متر فاصله در نظر گرفته شد.کنترل علفهاي هرز پهن برگ، با علف کش گرانستار به میزان 25 گرم در هکتار وسایر علفهاي هرز باریک برگ با وجین انجام شد. در زمان سبز شدن به صورت تصادفی در هر کرت 5 بوته گندم انتخاب و دور هر کدام یک حلقه سفید رنگ پلاستیکی انداخته تا در سایر مراحل رشد و نمو و همچنین براي انجام نمونه برداري، شمارش پنجه بارور و غیر بارور ، ارتفاع بوته و طول سنبله قابل تشخیص باشند. نمونه برداري هر 15 روز براي تعیین شاخص سطح برگ گندم ویولاف با استفاده از چهار نوبت پرتاب تصادفی کوآدرات 25×25 سانتیمتر انجام شد. ارقام گندم در تاریخ 87/3/5 برداشت و بعد از استحصال دانه، وزن هزار دانه و عملکرد اقتصادي و بیولوژیک تعیین شد. همچنین بعد از برداشت، دانههاي یولاف وگندم جداسازي و هر کدام بطور مجزا توزین شد. تجزیه واریانس دادهها با استفاده از برنامه آماري SAS و مقایسه میانگینها با آزمون چند دامنه اي دانکن انجام شد.
