بخشی از مقاله
بررسی رابطه بین بودجه پژوهشی دولتی و نیازهای پژوهشی طی برنامه سوم توسعه (مطالعه موردی :استان قزوین
چكيده
بديهي ست كه پس از اجراي برنامه هاي اتخاذ شده توسط خط مشي گذاران بايد نتايج آن را در عمل مورد ارزيابي قرار داد تا اطمينان يابيم ك
ه اهداف و رسالتهاي برنامه مورد نظر تحقق يافته است .در این مقاله به منظور بررسي رابطه بين بودجه پژوهشي دولتي و نيازهاي پژوهشي استان قزوين طي برنامه سوم توسعه 146 تحقيق از ميان 214 تحقيق به روش تصادفي طبقه ای ا بين 22 سازمان انتخاب شد سپس با انجام مصاحبه هايي با صاحبنظران شاخص هايي انتخاب شده و بوسيله اين شاخصها چك ليستهايي جهت بررسي ميزان قابليت كاربردي بودن نتايج و پيشنهادات
و میزان هم راستایی عنوان ، اهمیت ، ضرورت و اهداف تحقیقات انجام شده با نیازهای پژوهشی و ميزان كاربردي شدن نتايج و پيشنهادات تحقيقات در را
ستاي رفع نياز پژوهشي و نهايتاَ بررسي توان بودجه پژوهشي دو
لتي استان قزوين در رفع نيازهاي پژوهشي تهيه شد و پس از جمع آوري داده هاي مورد نياز ، داده هاي حاصله به كمك نرم افزار آماري SPSS و با آزمونهای آماری كاي – دو و آزمون دو جمله اي مورد آزمون قرار گرفت و نتايج زير بدست آمد:
از ديدگاه پاسخ دهندگان65/63 درصد از نتايج و پيشنهادات تحقيقات انجام شده از محل بودجه هاي پژوهشي دولتي برنامه سوم قابليت كاربردي شدن دارد و 35/36 درصد قابليت كاربردي شدن ندارد و همچنين ، 33/92 درصد از عنوان ، اهميت ، ضرورت و اهداف تحقيقات انجام شده از محل بودجه های پژوهشی کاملا در راستای رفع نياز پژوهشی بوده است ، 91/3 درصد تا حدودی در راستای رفع نياز پژوهشی بوده است و 76/3 اصلا در راستای رفع نياز پژوهشی نبوده است و همچنين 86/32 درصد از نتايج و پيشنهادات تحقيقات کاملا در راستای رفع نياز پژوهشی کاربردی شده است ، 4/7 درصد از نتايج و پيشنهادات تحقيقات تا حدودی در راستای رفع نياز پژوه
شی کاربردی شده است و 8/59 درصد از نتايج و پيشنهادات تحقيقات اصلا در راستای رفع نياز پژوهشی کاربردی نشده است ودر نهايت با توجه به تجزيه و تحليل داده ها به اين نتيجه رسيديم كه بودجه پژوهشي دولتي استان قزوين طي برنامه سوم توسعه تأمين كننده کامل نيازهاي پژوهشي استان نبوده است و از ديدگاه مديران مهمترين دلايلی که باعث شده تا نتايج و پيشنهادات تحقيقات کاربردی نشود به ترتيب اولويت به شرح ذيل می باشد :
1) عدم قابليت كاربردي بودن نتايج و پيشنهادات تحقيقات .
2) كمبود منابع مالي جهت اجراي نتايج و پيشنهادات تحقيقات .
3) نبود نيروي انساني متخصص .
4) ارسال دستور العمل هاي اجرايي از مركز .
5) عدم همكاري بين سازمانها و دستگاه هاي اجرايي .
6) عدم تطابق نتايج و پيشنهادات تحقيق با ضوابط حاكم .
7) هزينه بر بودن وجودی نتايج و پيشنهادات .
و از ديدگاه محققين مهمترين دلايلی که باعث شده تا نتايج و پيشنهادات تحقيقات کاربردی نشود به ترتيب اولويت به شرح ذيل می باشد :
1) عدم اعتقاد مديران به نتايج تحقيقات .
2) نبود نياز سنجي پژوهشي واقعي در سازمانها .
3) كوتاه بودن زمان مديريت .
4) عدم همكاري دستگاه هاي استاني .
5) عدم تمايل مديران نسبت به برنامه هاي بلند مدت .
6) متخصص نبودن پياده سازان نتايج و پيشنهادات تحقيقات.
7) عدم تمايل مديران به شيوه هاي عملي حل مسئله .
واژه هاي كليدي :
بودجه پژوهشي – نيازهاي پژوهشي – كاربردي شدن تحقيقات – كاربردي بودن تحقيقات .
مقدمه
علماي معاصر اعتقاد دارند كه توسعه و پيشرفت علوم
در نيمه دوم قرن بيستم به مراتب بيشتر و جامعتر از پيشرفتي است كه كليه علوم از بدو پيدايش خود تا پايان نيمه اول قرن بيستم داشته اند . تصور اين كه درچنين مدت زمان كوتاهي ، علوم بشري تا به اين حد پيشرفت كرده باشد كمي تعجب آور و مشكل مي نمايد ؛ ولي اگر توجه شود كه استفاده از تحقيقات علمي نيز قدمتش بيش از يك ربع قرن نيست ، اين حقيقت را مي توان به سادگي قبول كرد كه اين توسعه و پيشرفت سريع علمي صرفا مرهون و مديون پژوهشها بوده است.
از زمانيكه علوم خود را يكايك از قلمرو تفكر
فلسفي خارج ساخته اند سعي بر اين بوده است كه براي توسعه آنها شيوه هاي معين اتخاذ گردد.اين كوشش به تدريج از زمان تفكيك اين علوم آغاز گرديد و غنچه هاي اوليه آن در اوايل قرن هفدهم ميلادي شكوفان شد. در اين قرن بود كه علوم توانستند با كوشش فراوان و از جان گذشتگي عده اي از دانشمندان چون بيكن ، گاليله ، كپلر و بالاخره دكارت خود را نه تنها از قيد فلسفه بلكه از استعمار كليسا ـ كه خود مانع بسيار بزرگي در راه توسعه و ترقي علوم بوده است ـ نيز خارج سازند و بينش علمي را جايگزين خرافات به ظاهر علمي سابق نمايند . مطالعه تاريخ هر يك از كشورها ، حاكي از آن است كه توسعه و پيشرفت آنان طي زمان به صورت يكنواخت و يكسان انجام نگرفته است ، بلكه سرعت اين پيشرفت گرچه در اوايل كند و بطيء بوده ، ولي به تدريج بر سرعت آن افزوده شده است ، و مهمترين عامل اين پيشرفت سريع توجه دولتها و كشورها به امر پژوهش و تحقيقات و اختصاص دادن بودجه هاي قابل ملاحظه اي براي اين امر مي باشد.(نبوي ، 1350ص 2)
شكي نيست كه مهمترين عامل تسريع اين ترقي انجام پژوهشها و به كار بردن نتايج حاصل از اين پژوهشها مي باشد ؛ بطوريكه امروزه دولتمردان با اختصاص دادن مبالغ قابل ملاحظه اي در بودجه هاي سالانه جهت انجام پژوهشهاي لازم عملا اهميت پژوهش و بودجه را نمايان مي سازند. ازاين رو پرداختن به امر پژوهش و تحقيق مي تواند به عنوان گام اصلي و اوليه رشد اقتصادي ، اجتماعي ، فرهنگي و رشد توليد و رفاه كشور مورد توجه بيشتري قرار گيرد.
امروزه ، در جهان هيچ جامعه‌ای قادر نيست بدون انجام تحقيقات و پژوهش‌های علمی، تنها با بهره‌گيری از نتايج تحقيقات ديگران، داعيه‌ی پيشرفت و ترقی داشته باشد و برای خود بيش از ميزانی كه توليد علم كرده است، حقی قائل بشود. بنابراين، برای ما كه به دنبال اثبات فرهنگ و توانايی های خود در جهان امروز هستيم ، بهترين و كارآمدترين راه ، انجام پژوهش‌هايی است كه بتواند به توليد علم منجر شود و راه كارهای مناسبی برای پيشرفت و توسعه در تمام زمينه‌های اقتصادی، سياسی، فرهنگی و هنری فراهم كند.بی‌ترديد، جايگاه پژوهش در كشورهای توسعه‌يافته واقعی‌تر است. در آن‌جا سال‌هاست كه پژو
هش نهادينه شده است؛ يعنی تمام نظام‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هنری از آن پيروی می‌كنند. به همين دليل است كه پژوهش از سال‌های ابتدايی دوران تحصيل در دستوركار مدارس قرار می‌گيرد. كودكان از همان ابتدا به سمت پژوهش سوق داده شده، ناگزيرند در سطح علمی و توانِ خود، به تحقيق بپردازند و فعاليت پژوهشی را به عنوان بخش تفكيك‌ناپذيری از فرايند علمی و فرهنگی خود به شمار آورند. آنها نگران انجام تحقيق نيستند، بلكه نگران نتايج واقعی حاصل از آن‌اند. اين در حالی است كه ما تازه در همين‌دهه های‌اخيربه‌طورجدی‌درباره‌پژوهش‌وضرورت‌آن‌فكرو صحبت می‌كنيم.....
.............................................
باید توجه داشت تحقيق به معنای توليد دانش است نه انتقال آن. فرایند پژوهش با كشف و يادگيری چيزهای نوين همراه است؛ يعنی فرايندی انديشه‌ای، ادراكی و نوآور. عدم‌توجه و اهميت ندادن به امر پژوهش، ناديده‌پنداشتن توان پژوهش در آگاه‌كردن انسان است. پژوهش اولويت ملی و زيربنای توسعه‌ی هر كشور است. بنابراين اگر خواهان آينده‌ای بهتر هستيم، بايد بدون مقاومت يا منفی‌بافی(از جمله اينكه پژوهش كار مردم كشورهای درحال‌توسعه نيست، يا پژوهش در رشته‌هايی مانند هنرو... امكان‌پذير نيست كه می‌تواند ناشی از ضعف در روش‌شناسی تحقيق باشد) با بهره‌گيری از روش شناسی علمی در همه ی زمینه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادي و سياسي از جمله مديريت به پژوهش بپردازيم. هرگاه مديريت توأم با پژوهش، نوآوری و خلاقيت باشد، می‌تواند به درك كلی روح جامعه برسد ( بزرگمهر ،1381) .
بيان مسأله
در دنياي پر تحول امروزي با پشت سر نهادن تفكر سنتي ، وارد عصر جديدي شده ايم. در واقع قرن 21 قرن تحولات و شگفتي هاي فراواني است ، اين قرن اوج دستكاري بشر در اطلاعات ، در ژنها و اوج دستكاري بشر در خلقت است. آنچه كه اهميت دارد ، تحول گذر از عصر صنعتي به عصر دانايي است. عصر دانايي ، عصر توليد سرسام آور دانش و اطلاعات است.
در عصر دانايي واقعيت مسلم اين است كه وابستگي شدي
دي بين رشد اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي با امر پژوهش وجود دارد در اين عصر ، جز تكيه بر پژوهش و سرمايه انساني متخصص و آموزش ديده نمي توان راه پر فراز و نشيب را طي كرد زيرا طي صحيح طريق نيازمند اطلاعات دقيق و صحيح مي با
شد كه جز از راه پژوهش حاصل نمي شود.
تحقيق به عنوان يكي از گامهاي اوليه در توسعه اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي جايگاه خاصي را به خود اختصاص مي دهد مطالعات انجام شده نشان مي دهد كه ارتباط مثبتي بين تغيير هزينه هاي پژوهش و پيشرفت كشورها وجود دارد . به طوري كه اكثر كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه جهان بيشترين توجه خود را به اين امر معطوف ساخته اند و نسبت به گذشته ، درصد بيشتري از بودجه خود را صرف اين امور مي نمايند و نتايج بدست آمده را در توسعه كشورهايشان بكار مي گيرند .امروزه نقش پژوهش و جايگاه آن در جوامع گوناگون در واقع به گونه اي است كه نشان دهنده پيشرفت علم و تكنولوژي در جهت رفع مشكلات و نيازها در آن جوامع مي باشد و با توجه به فاصله علمي كه بين كشورهاي در حال توسعه و توسعه يافته در اين برهه از زمان به وجود آمده كه عامل اصلي آن را در تحقيق و پژوهش بايد دانست ، اين سؤال در ذهن تداعي مي شود كه آيا کشورهاي در حال توسعه مشكلات و نيازهاي خود را به درستي نمي شناسند يا اينكه نمي توانند در جهت رفع آن درست اقدام نمايند . (حميدي زاده ،1373)
در همين راستا در سالهاي اخير ، مقام معظم رهبري در تعيين سياستهاي كلي نظام جمهوري اسلامي ايران به اين امر تاكيد خاصي داشتند و همچنين در فصل يازدهم (توسعه علوم و فناوري) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي نيز به آن اشاره شده است اينك چشم انداز بيست ساله نظام جمهوري اسلامي ايران و همچنين برنامه چهارم اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي (بخش اول ، فصل چهارم ـ با عنوان توسعه مبتني بر دانايي) تهيه و تنظيم شده است و به پژوهش به عنوان يكي از مهمترين علل توسعه و پيشرفت كشور توجه مي شود. از طرفي در مديريت اجرايي اكثر كشورها ، از جمله ايران ، سياست تمركز زدايي و اعطاي اختيارات بيشتر به مناطق و استانها به اجرا در مي آيد . در راستاي اجراي اين سياست در كشور ما ، شناخت قابليتها و تنگناهاي موجود در استانها به عنوان اصلي ترين اب
زار برنامه ريزي مورد توجه قرار ميگيرد كه شناخت اين عوامل با استفاده از تحقيقات و پژوهش ميسر خواهد شد.
با توجه به توضيحات فوق ، در امر توسعه توجه صرف به كميت بودجه پژوهشي مد نظر نيست بلكه بايد بودجه پژوهشي توان تامين نيازهاي پژوهشي را از لحاظ كيفي نيز دارا باشد . بنابراين در همين راستا در تلاشيم تا رابطه بين بودجه هاي پژوهشي دولت
بررسي قرار دهيم.
اهميت و ضرورت موضوع :
بديهی است که امر پژوهش به منزله استخوان بندی برنامه های توسعه کشورها به شمار می آيد و بدون پژوهش نمی توان انتظار داشت كه برنامه هاي توسعه كشور تحقق يابد. ميزان توجه دولت ها به اين امر و بودجه ای که به آن اختصاص داده می شود ، ازشاخصهای اصلی توسعه به شمار می رود.( هدريک ، بيک من ، رک ، 1378)
در کشور ما مبحث پژوهش تا برنامه سوم توسعه از جايگاه ارزنده ای در حل مسائل و مشکلات علمی و اجرايی برخوردار نبوده و اين شايد بدين لحاظ بوده که هنوز ما نتوانسته بوديم پل مطمئن و پر جاذبه ای ميان کلاس های درس و دانشگاه با دستگاههای اجرايی و نيازهای حياتی کشور برقرار کنيم . با اين وجود طی برنامه سوم توسعه توجه به امر پژوهش به عنوان مهمترين عامل توسعه کشوردر دستور کار برنامه ريزان و خط مشی گذاران قرار گرفت و بودجه هايی جهت انجام تحقيقات در اختيار دستگاه های دولتی قرار داده شد. از اينرو اهميت اين تحقيق بعنوان _ بازخورد بودجه های پژوهشی در جهت رفع نيازهای پژوهشی استان قزوين _ زمانی نمايان تر می شود که توجه شود که در سال 1384 ( اولين سال برنامه چهارم توسعه ) بودجه های کلانی بصورت متمرکز در اختيار استانها قرار گرفته است ؛ و اين تحقيق می تواند ب
ا بررسی نقاط ضعف و قوت بودجه پژوهشی در طی برنامه سوم توسعه در جهت رفع نياز هاي پژوهشي بعنوان راهنما جهت استفاده بهينه و حداکثر کردن بازده بودجه های پژوهشی در استان قزوين بکار گرفته شود .
اهداف تحقيق
هدف اصلی تحقيق :
هدف اصلی اين تحقيق اين است كه بتوانيم به صورت بومي ، رابطه معني داري را بين بودجه پژوهشي و نيازهاي پژوهشي دولتي استان قزوين مورد بررسي قرار دهيم.
اهداف فرعی :
1- بررسی قابليت کاربردی بودن نتايج و پيشنهادات تحقيقات .
2- بررسی رابطه عنوان ، ضرورت ، اهميت و اهداف تحقيقات با نيازهای پژوهشی .
3 - بررسی ميزان کاربردی شدن نتايج و پيشنهادات تحقيقات در راستای رفع نيازهای پژوهشی.
4- شناسايی مهمترين عوامل موثر بر سر راه کاربردی شدن تحقيقات در استان قزوين از ديدگاه مديران سازمانهای دولتی استان .
5- شناسايی مهمترين عوامل موثر بر سر راه کاربردی شدن تحقيقات در استان قزوين از ديدگاه محققين استان .
سوالات تحقیق:
سوال اصلي:
«آیا بودجه پژوهشي دولتي استان قزوين طي برنامه پنج ساله سوم تامين كننده نيازهاي پژوهشي دولتي استان بوده است؟»
سوالات فرعي:
1ـ آیا نتايج وپيشنهادات ارائه شده در تحقيقات كه از محل بودجه هاي پژوهشي دولتي در استان قزوين طي برنامه سوم توسعه انجام شده قابليت عملياتي شدن دارند؟
2- آیا عنوان ، ضرورت ، اهميت و اهداف تحقيقاتی که از محل بودجه های پژوهشی دولتی در استان قزوين طی برنامه سوم توسعه انجام شده در راستای رفع نياز پژوهشی استان بوده است ؟
3ـ آیا پيشنهادات و نتايج ارائه شده در تحقيقاتي كه از محل بودجه هاي پژوهشي دولتي در استان قزوين طي برنامه سوم توسعه انجام شده در جهت رفع نيازهاي پژوهشي استان کاربردی شده اند؟
قلمرو تحقيق:
قلمرو زماني
زمان جمع آوري اطلاعات اين پژوهش بهار و تابستان سال 1384 بوده است و اطلاعات جمع آوري شده مربوط به تحقيقاتي است كه طي برنامه سوم توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران يعني طي سالهاي 1379 الي 1383 د
ر دستگاههاي دولتی استان قزوين صورت گرفته مي باشد.
قلمرو مكاني
قلمرو مكاني پژوهش محدوده استان قزوين را شامل مي شود. بدين صورت كه پرسشگري از دستگاههاي دولتی صورت گرفته كه در محدوده استان قزوين مستقر بوده اند.
قلمرو سازماني
• به غير از دو قلمرو فوق در اين بخش قلمرو ديگري با عنوان قلمرو سازماني تحقيق مشخص مي شود و شامل کلیه سازمانهايي است كه در طی برنامه سوم بنحوی از بودجه پژوهشی دولتی استفاده نموده اند و در اين تحقيق اطلاعات از آنها جمع آوري شده است که 22 سازمان می باشد .
تعريف واژگان كليدي :
• بودجه پژوهشي : اعتباراتي كه جهت انجام تحقيقات و رفع نيازهاي پژوهشي همه سالها در بودجه سالانه كشور منظور ميشود.
• نياز هاي پژوهشي : به مجموعه پژوهشهايي كه ساز
مانها جهت جواب گويي به مشكل و يا حل آن پي ريزي مي نمايند نيازهاي پژوهشي گفته مي شود .
• كاربردي شدن تحقيقات : به كارگيري يافته هاي حاصل از تحقيقات با هدف ارتقاء كمي و كيفي سازمان يا اقدام عملي پس از انجام هر تحقيق در ج
هت تحقق نتايج و پيشنهادات آن به تناسب زمان و مكان است .(محمدي،1380)
• كاربردي بودن تحقيقات: ميزان قابليت كاربردي بودن نتايج و پيشنهادات تحقيقات در امر تصميم گيري ها در جهت رفع مشكلات و يا ارتقاء كمي و كيفي سازمان.
روش تحقيق:
هدف اين مطالعه بررسي رابطه بين بودجه پژوهشي و نيازهاي پژوهشي استان قزوين طي برنامه سوم توسعه مي باشد. اين مهم از روش توصيفي از نوع پيمايشي انجام پذيرفته و براي جمع آوري داده ها به صورت ميداني عمل مي شود.
جامعه آماري:
جامعه آماري اين پژوهش كليه تحقيقات انجام شده در واحدهای اجرايي استان قزوين در طي برنامه سوم توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگی جمهوری اسلامی ايران (1383-1379) مي باشد كه تعداد آنها 214 تحقيق مي باشد
نمونه آماري
در اين تحقيق با توجه به جدول مورگان از بين 214 تحقيق (جامعه آماري) حجم نمونه برابر با 138 تحقيق مي باشد كه محقق 146 تحقيق را مورد بررسي قرار داده است.
روش نمونه گيري
در اين تحقيق روش نمونه گيري از نوع تصادفي طبقه اي است به اين صورت كه پس از اين كه حجم نمونه با استناد به جدول مورگان برآورد شد ، به تناسب فراو
اني تعداد تحقيقات در سازمانها (که در اين تحقيق بعنوان طبقه در نظر گرفته می شود ) به صورت تصادفي ساده انتخاب مي شود.
ابزار گرد آوری داده ها :
بمنظور جمع آوری داده های مورد نیاز جهت آزمون سوالات تحقیق از چک لیست (پرسشنامه ) و مصاحبه به شرح ذیل استفاده شده است :
چك ليست شماره 1: اين چك ليست جهت گردآوري اطلاعات به منظور آزمودن سوال فرعي شماره يك تهيه شده به اين صورت كه قابليت كاربردي بودن نتايج و پيشنهادات تحقيق به صورت جداگانه در هر بخش از چك ليست مورد بررسي قرار مي گيرد. محقق به علت وسعت محدوده پژوهشي و متنوع بودن تحقيقات از يك مقياس دو گزينه اي استفاده كرده است كه همراه چكيده تحقيقات در اختيار شوراي پژوهشي دستگاه اجرايي قرار مي گيرد و از اعضاي شوراي پژوهشي درخواست مي شود كه پس از بررسي اسناد و مدارك و شور و استفاده ازروش دلفي قابليت كاربردي بودن و يا عدم قابليت كاربردي بودن نتايج و پيشنهادات تحقيقات را تعيين نمايد.
چك ليست شماره دو : اين چك ليست جهت گردآوري اطلاعات به منظور آزمودن فرضيه فرعی شماره دو تهيه شده است به اين صورت كه در بخشهاي مختلف ارتباط عنوان تحقيق، اهداف تحقيق ، ضرورت و اهميت تحقيق در جهت رفع نياز پژوهشی به صورت جداگانه در اين چك ليست مورد بررسي قرار مي گيرد محقق جهت محدود كردن ابعاد تحقيق به علت وسعت محدوده پژوهشي و تنوع تحقيقات از يك مقياس سه گزينه اي استفاد
ه كرده است كه اين چك ليست همراه چكيده تحقيقات در اختيار شوراي پژوهشي دستگاههاي اجرايي قرار مي گيرد و از اعضاي شوراي پژوهشي درخواست مي شود كه پس از بررسي اسناد و مدارك و شور و استفاده از روش دلفي ميزان ارتباط شاخصهاي ياد شده در راستاي رفع نيازهاي پژوهشي را با انتخاب يكي از سه گزينه كاملا در راستاي رفع نيازها
ي پژوهشي است ، تا حدودي در راستاي رفع نيازهاي پژوهشي است ، اصلا در راستاي رفع نيازهاي پژوهشي نيست تعيين نمايد.
چك ليست شماره سه : اين چك ليست جهت گردآوري اطلاعات به منظور آزمودن سوال فرعي شماره سه يعني بررسي ميزان كاربردي شدن تحقيقات در راستاي رفع نيازهاي پژوهشي تهيه شده است به اين صورت كه ميزان كاربردي شدن نتايج و پيشنهادات تحقيق به صورت جداگانه در هر بخش از چك ليست مورد بررسي قرار مي گيرد.محقق به اين منظور از يك مقياس سه گزينه اي استفاده كرده است كه همراه چكيده تحقيقات در اختيار مدير كل سازمان يا فرد مطلعي كه توسط مدير كل تعيين مي شود قرار مي گيرد و از ايشان در خواست مي شود كه پس از بررسي اسناد و مدارك و همچنين با توجه به گزارش عملكرد سازمان طي ب
رنامه سوم توسعه كه ارائه شده است ميزان كاربردي شدن نتايج و پيشنهادات را با انتخاب يكي از سه گزينه كاملا در راستای رفع نياز پژوهشی كاربردي شده است ، تا حدودي در راستای رفع نياز پژوهشی كاربردي شده است ، اصلا در راستای رفع نياز پژوهشی كاربردي نشده است تعيين نمايد.د .
جهت شناسايي مهمترين دلايلی که از ديدگاه مديران و محققین مانع کاربردی شدن نتايج و پيشنهادات تحقيقات شده اند (مربوط به تحقيقاتي مي شود كه با اينكه قابليت كاربردي شدن دارد ولي اين تحقيقات كاربردي نشده اند ) به همين منظور ابتدا مصاحبه هايي با مديران ( يا فرد مسئولي كه از طرف ايشان تعيين شده ) و محققین بصورت جداگانه صورت گرفته سپس عوامل عنوان شده مديران محققین در چك ليستهای جداگانه ای تايپ شده مجدداَ در اختيار آنان قرار گرفت و خواسته شد كه اين عوامل را با قرار دادن شماره به ترتيبي كه
شماره يك ، اولويت اول (مهمترين عامل) و …. اولويت بندي نمايد .
روايي ابزارهاي گردآوري اطلاعات :
در اين تحقيق طبق توضيحات ارائه شده ، در وهله نخست با نظر سنجي از صاحب نظران ، شاخص هايي براي آزمون فرضيات انتخاب شد و سپس چك ليستهاي مربوطه تهيه شده و در اختيار صاحب نظران قرار گرفت و با رفع ايرادات وارده ابزار گردآوري اطلاعات آماده جمع آوري اطلاعات شده با اين توضيحات ابزارهاي گردآوري اطلاعات در حد معقولي داراي روائي قابل اتكا مي باشد .
اعتبار (پايايی) ابزار گردآوري اطلاعات :
جهت سنجش اعتبار ابزارهاي گردآوري اطلاعات ابتدا چک ليستها در اختيار پاسخ دهندگان قرار گرفت و اطلاعات جمع آوری شد سپس مجددا پس از دوهفته عمل فوق تکرار شد و با توجه به اطلاعات بدست آمده در هردو مرحله از ضريب آلفاي كرانباخ جهت سنجش اعتبار ابزار گرد آوری اطلاعات استفاده شده است و بلااستثناء ضريب آلفاي كرانباخ بدست آمده برای کليه پرسشنامه ها بالای 92/0 بدست آمده است و با توجه به اين ضريب ، تمامي چك ليستها از اعتبار خيلي بالايي برخوردار بودند .
روش تجزيه و تحليل داده ها:
جهت تجزيه و تحليل يافته هاي پژوهش، پايگاههاي اطلاعاتي كه در مرحله قبل استخراج شده بود به نرم افزار spss منتقل شده و به كمك اين نرم افزار آزمون آماري کای – دو، جهت آزمون فرضيه های فرعی شماره دو و سه و آزمون دو جمله ای (Binomial) برای آزمون فرضيه فرعی شماره يک صورت مي گيرد.
نتايج بدست آمده از آزمون فرضيات تحقيق :
- با توجه به تجزيه و تحليل داده هاي مربوط به آزمون سوال فرعي شماره يك براي كل استان قزوين به اين نتيجه مي رسيم كه بين فراواني هاي بدست آمده براي گزينه ها اختلاف معني داري وجود دارد واز نظر پاسخگو يان 65/63 درصد از نتايج و پيشنهادات تحقيقات انجام شده از محل بودجه پژوهشی دولتی قابليت كاربردي شدن دارد و 35/36 درصد قابليت كاربردي شدن ندارد بنابراين سوال فرعي شماره يك براي كل استان قزوين پذيرفته مي شود .
- با توجه به تجزيه و تحليل داده هاي مربوط به آزمون سوال فر
عي شماره دو براي كل استان قزوين به اين نتيجه مي رسيم كه بين فراواني هاي بدست آمده براي گزينه ها اختلاف معني داري وجود دارد و از نظر پاسخگو يان 33/92 درصد از عنوان ، اهميت ، ضرورت و اهداف تحقيقات انجام شده کاملا در راستای رفع نياز پژوهشی بوده است و همچنين ،91/3 درصد تا حدودی در راستای رفع نياز پژوهشی بوده و 76/3 درصد اصلا در راستای رفع نياز پژوهشی نبوده است بنابراين نتيجه می گيريم که سوال فرعی شماره دو برای کل استان قزوين پذيرفته می شود .
- با توجه به تجزيه و تحليل داده هاي مربوط به آزمون سوال فرعي شماره سه براي كل استان قزوين به اين نتيجه مي رسيم كه بين فراواني هاي بدست آمده براي گزينه ها اختلاف معني داري وجود دارد و از نظر پاسخگو يان 86/32 درصد از نتايج و پيشنهادهای تحقيقات انجام شده کاملا در راستای رفع نياز پژوهشی کاربردی شده است و همچنين ،4/7 درصد تا حدودی در راستای رفع نياز پژوهشی کاربردی شده است و8/59 درصد اصلا در راستای رفع نياز پژوهشی کاربردی نشده است بنابراين نتيجه می گيريم که سوال فرعی شماره سه برای کل استان قزوين پذيرفته نمی شود.
- با توجه به نتا يج بدست آمده از سوال های فرعی به ا ين نتيجه می رسيم که تحقيقات انجام شده از محل بودجه پژوهشی استان قزوين طی برنامه سوم توسعه جهت رفع نياز پژوهشی با اينکه قابليت کاربردی شدن دارند و همچنين از لحاظ عنوان ، اهميت ، ضرورت و اهداف در راستای رفع نياز پژوهشی می باشند ولی در جهت رفع نياز پژوهشی ک
اربردی نشده اند بنابراين نتيجه می گيريم که بودجه پژوهشی استان قزوين طی برنامه سوم تامين کننده نيازهای پژوهشی استان نبوده است و فرضيه اصلی تحقيق پذ يرفته نمی شود .
نتايج بدست آمده از شناسايی و اولويت بندی دلايلی که از ديدگاه مديران و محققين منجر به کاربردی نشدن نتايج و پيشنهادات تحقيقات شده اند :
- ديدگاه مديران : حل مسأله
پيشنهادات
با توجه به نتايج بدست آمده راهكارهاي زير جهت تامين هر چه بيشتر و بهتر نيازهای پژوهشی دولتی استان قزوين با بودجه پژوهشي دولتی استان پيشنهاد مي شود :
پيشنهاد به خط مشي گذاران :
- به منظور اجراي برنامه هاي توسعه در استانها بايد تدابيرلازم انديشيده شود تا با تغيير مديريت سازمان ، سازمان از مسير برنامه خارج نشود در غير اين صورت مديران با توجه به نظرات شخصي خود اقدام نموده و حتي راهكارهاي بدست آمده از نتايج و پيشنهادات تحقيقاتي كه جهت رفع نياز پژوهشي انجام شده بود مورد بي توجهي قرار خواهد گرفت .
- به منظور اجراي برنامه هاي در استانها بايد تدابيرلازم انديشيده شود تا دستگاه هاي دولتي در جهت توسعه و پياده سازي نتايج و پيشنهادات تحقيقات انجام شده همكاريهاي لازم را در چارچوبهاي مشخص داشته باشند .
- به منظور اجراي برنامه هاي توسعه در استانها بايد تدابيرلازم انديشيده شود تا مديران ملزم به استفاده از راهكارهاي علمي حل مسأله و نتايج و پيشنهادات تحقيقات در تصميم گيريهاي سازماني باشند .
- به منظور اجراي برنامه هاي توسعه در استانها بايد تدابيرلازم انديشيده شود تا مديران جهت تصميم گيري در مناطق با توجه به فرهنگ ، قوميت و پتانسيل موجود در منطقه و در چارچوب تعيين شده در برنامه با استفاده از نتايج و پيشنهادات تحقيقات انجام شده در محدوده مناطق ، اقدام نمايند .
پيشنهادات به مسئولين و شوراي پژوهشي سازمانها :
- جهت بهبود عملكرد سازماني و رفع مشكلات حاكم ، نيازهاي پژوهشي سازمانها به صورت علمي ، به موقع مطابق با واقعيت تعيين شود .
- در پيشنهاد بودجه سازماني به غير از بودجه پژوهشي جهت رفع نياز پژوهشي ، بودجه اي نيز جهت پياده سازي نتايج و پيشنهادات تحقيقات قبلی انج
ام گرفته ، در سازمان منظور شود .
- به منظور افزايش قابليت كاربردي بودن تحقيقات جهت رفع نيازهای پژوهشي اولاَ در تصويب پروپوزالهاي مربوطه دقت لازم به عمل آيد تا به غير از عناوين تحقيقات ، اهداف ، ضرورت و اهميت تحقيقات نيز در راستاي رفع نياز پژوهشي باشند و ثانياَ
ناظران مجربي انتخاب شود تا علاوه بر نظارت مستمر بر كار محققين در طول تحقيق ، گزراش كتبي مسير پيشرفت كار را در دوره های زماني مشخص از محقق گرفته و پس از تأييد در اختيار شوراي پژوهشي قرار دهد تا تحقيقات از مسير خود جهت رفع نياز پژوهشي خارج نشوند.
- پيشنهاد مي شود جهت پياده سازي نتايج و پيشنهادات تحقيقات از نيروي انساني متخصص در زمينه مربوطه استفاده شود و حتی المقدور از وجود خود محقق جهت همكاري با سازمان جهت پياده سازي نتايج و پيشنهادات استفاده شود.
پيشنهاد به محققین علاقمند :
- به محققين علاقه مند پيشنهاد مي شود تحقيق حاضر را در ساير استانهاي انجام دهند و با توجه به نتايج بدست امده راهكارهايي جهت افزايش توان بودجه پژوهشي در جهت رفع نيازهاي پژوهشي ارائه شود .
- با توجه به ا ينکه در ماده 43 برنامه چهارم توسعه دولت موظف است نظر به اهميت نقش دانش و فناوري و مهارت ، به عنوان اصلي ترين عوامل ايجاد ارزش افزوده در اقتصاد نوين ، اقدامهاي زير را به عمل آورد :
الف ـ نوسازي و بازسازي سياست ها و راهبردهاي پژوهشي ، فناوري و آموزشي به منظور توانايي پاسخگويي مراكز علمي ، پژوهشي و آموزشي كشور به تقاضاي اجتماعي ، فرهنگي و صنعتي و كاركردن در فضاي رقابت فزاينده عرصه جهاني ، طي سال اول برنامه چهارم.
ب ـ تهيه برنامه هاي جامع توسعه علمي و فناوري كشور (به ويژه فناوري با سطوح عالي علوم و فناوري جهاني) در بخش هاي مختلف ، طي سال اول برن
امه چهارم.
ج ـ پيش بيني تمهيدات لازم به منظور بهره برداري حداكثر از ظرفيت ها ملي و منطقه اي حوزه هاي فناوري اطلاعات ، فناوري زيستي و ريزفناوري ، زيست محيطي ، هوافضا ها و هسته اي.
د ـ باز نگري در ساختار و نوسازي فرايندهاي تحقيقات و آموزش علوم انساني و مطالعات اجتماعي و فرهنگ ، به منظور توسعه كيفي و حرفه اي شدن پژوهش در حوزه مذكور و ايجاد توانايي نظريه پردازي در حوزه هاي اجتماعي در سطح جهاني و پاسخگويي به نيازهاي تصميم سازي در دستگاه هاي اجرائي كشور ، طي سال اول برنامه چهارم .
بنابرا ين در جهت تحقق کامل برنامه چهارم ، پيشنهاد مي شود ساختار بودجه
پژوهشي كشور در جهت تحقق اهداف برنامه چهارم توسعه و چشم انداز بيست ساله كشور مورد بررسي قرار گيرد .
منابع و مأخذ
- ارگانس ، هنري ، سياسته هاي كلان تكنولوژي (نظامهاي پژوهشي – آموزشي ) ، ترجمه و نشر : مؤسسه آموزشي و تحقيقات صنايع دفاع ، تهران 1377 .
- بزرگمهر ، زهرا ، مقاله : پژوهش و اهميت آن ، اينترنت ( سا يت (Google ، 1381 .
- بست ، جان ، روشهاي تحقيق در علوم تربيتي و رفتاري ، ترجمه : شريفي ، حسن پاشاه ، طالقاني ، نرگس ، انتشارات رشد ، تهران ، 1371 .
- پلتو ، ژ . پرتي ، روش تحقيق در انسان شناسي ، ترجمه : ثلاثي ، محسن ، انتشارات علمي ، تهران ، 1375 .
- ترايانس ، اچ .سي ، مديريت بر مديريت ناپذير ، ترجمه و نشر : مؤسسه آموزشي و تحقيقاتي صنايع دفاع ، تهران ، 1375 .
- چشم انداز بيست ساله جمهوري اسلامي ايران ، انتشارات دوران ، تهران ، 1383 .
- حافظ نيا ، محمد رضا ، مقدمه اي بر روش تحقيق در علوم انساني ، انتشارات سمت ، تهران ، 1379 .
- حميدي زاده ، محمد رضا ، مدلسازي نظام تحقيقاتي كشور ، رساله دكترا ، دانشگاه تهران ، 1373 .
- خاكي ، غلامرضا ، روش تحقيق در مديريت
، انتشارات دانشكده ، مديريت دانشگاه تهران ، تهران ، 1378 .
- رحماني ، علي ، نياز سنجي و اولويت بندي فعاليتهاي تحقيقاتي استان قزوين و امكان سنجي اجراي آنها ، انتشارات سازمان مديريت و برنامه ريزي استان قزوين ، قزوين ، 1381
- ساپ چوي ، هيونگ ، توسعه تكنولوژي در كشورهاي در حال رشد ، ترجمه و نشر : سازمان بهره وري ، تهران ، 1367 .
- ساروخاني ، باقر ، روشهاي تحقيق در علوم اجتماعي ، انتشارات پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي ، تهران ، 1377 .
- ساكاران ، اوما ، روشهاي تحقيق در مديريت ، ترجمه : صائبي ، محمد ، شيرازي ، محمود ، انتشارات مؤسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنام
ه ريزي ، تهران ، 1381
- سياستها و رهنمودهاي كلي برنامه سوم توسعه ، انتشارات رهام ، تهران ، 1379 .
- شهيدي ، محمد تقي ، موانع اساسي تحقيقات در ايران ، فصلنامه دانش و مديريت ، شماره پنجم ، دانشگاه تهران ، 1368 .
- شيبي ، خالد ، مديريت تحقيق و توسعه ، انتشارات سازمان مديريت صنعتي ، تهران ، 1370 .
- شيد ، هربرت ، اطلاعات و اقتصاد بحران ، ترجمه : شكرخواه ، يونس ، انتشارات كانون ترجمه و نشر آفتاب ، تهران ، 1375 .
- فاطمي ، حسن ، مشكل تحقيق در راه توسعه جهان سوم
، انتشارات شركت سهامي انتشار ، تهران ، 1374 .
- مير طاهری ، سيد عبدالله ،بيتايی ، محمود ، کلانتری ، محمد اسماعيل ،شرافت، احمد رضا، ، تحليلی بر نظام تحقيقاتي كشور ، فصلنامه سياست علمي و پژوهشي، انتشارات مرکز سياست علمی و پژوهشی ،شماره چهار، تهران ، 1372 .
- قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران ، انتشارات نشر دوران ، تهران ، 1383 .
- قانون برنامه چهارم توسعه اقتصاد ، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران ، انتشارات نشر دوران ، تهران ، 1384 .
- قانون برنامه سوم توسعه جمهوري اسلامي ايران ، انتشارات رهام ، تهران ، 1382 .
- كيوي ، ريمون ، كامپنهود ، دوك وان ، روش تحقيق در علوم اجتماعي ، ترجمه ، نيك گهر، عبد الحسين ، انتشارات تويتا ، تهران ، 1379 .
- محمدي ، علمي ، بررسي موانع و مشكلات كار بست يافته هاي پژوهشي ، فصلنامه دروازه بهشت ، قزوين ، 1382 .
- محمدي ، مجيد ، تحقيقات دانشگاهي حال و آينده ، فصلنامه سياست علمي و پژوهشي، انتشارات مرکز سياست علمی و پژوهشی ، شماره ششم ، تهران ، 1373 .
- نبوي ، بهروز ، روش تحقيق در علوم اجمتاعي ، انشارات كتاتبخانه فروردين ، تهران ، 1350 .
- نشريه بررسي هاي بازرگاني ، جايگاه تحقيق و توسعه در ايران (از ديدگاه كارشناسان اقتصادي ) ، تهران ، 1383 .
- ورجاوند ، پرويز ، پيشرفت و توسعه بر بنياد هويت فرهنگي ، انتشارات شركت سهام ، چاپ دوم ، تهران ، 1378 .
- هدريك ، تري .اي ، بيك من ، لئونارد ، رك ، دبراحي ، تحقيق كاربردي ، ترجمه : اعرابي ، ميرمحمد ، ايزدي ، داود ، انتشارات دفتر پژوهش هاي فرهنگي ، تهران ، 1378 .
janssen , willem and Braunsch weig , Thomas (2001) , setting research Priorities for the chilean biotechnology program , intemet (www.google.com)
