بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام پژوهش بررسی رابطه بین مهارتهای اجتماعی با عزت نفس کارکنان سازمان مدیریت و برنامهریزی استان قزوین بود. پژوهش از نوع هبستگی بود. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان قزوین بودند که تعداد آنان بر اساس گزارش سازمان 76 نفر بودند. تعداد 72 نفر به عنوان نمونه به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. از پرسشنامه مهارتهای اجتماعی ریجیو - - 1989 و عزت نفس روزنبرگ - - 1965 برای جمع آوری دادهها استفاده شد.
دادههای جمع آوری شده با استفاده از آمارههای توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و از آمار استنباطی با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره گام به گام تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که. بین مهارتهای اجتماعی با عزت نفس کارکنان - - 3 0/05 رابطه مثبت و معنیدار وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که مهارتهای اجتماعی توانستند واریانس عزت نفس را در کارکنان پیش بینی کنند - . - 3 0/05
.1 مقدمه
هویت شغلی هر انسان، بخش مهمی از مجموعه هویت او را تشکیل میدهد. داشتن شغل، به ویژه برخورداری از شغلی که در حرمت ارزش اجتماعی و برآورده کردن نیازهای اقتصادی فرد و خانواده او باشد موجب انسجام هویت، افزایش عزت نفس و احساس امنیت در او میشود - فدایی و علی بیگی، . - 1390 نیروی انسانی یکی از مهمترین سرمایههای انسانی، و اساسی ترین مزیت رقابتی و کمیابترین منبع در اقتصاد دانش محور امروز قلمداد میشود - پور سلطانی و امیرجی نقندر، . - 1391 امروزه پیشرفت سازمانها و ادارات مستلزم دستیابی به کیفیت بالاتر و نوآور بیشتر در عین صرفه جویی در هزینههاست. آگاهی از ویژگیهای شخصیتی کارکنان و باور به تاثیرگذاری ویژگیهایی که با انگیزش رفتار انسان، عامل تعالی و پیشرفت سازمان می شوند، امری ضرروی است.
توجه به ویژگی عزت نفس کارکنان و تلاش در جهت ارتقای آن، یکی از عوامل اساشس در پیشرفت فرد و سازمان به شمار میرود - ابراهیمی نژاد و سلیمیان، . - 1386 عزت نفس احساس ارزش، درجه تصویب، تأکید، پذیرش و ارزشمندی است که شخص نسبت به خویشتن دارد. عزت نفس زاییده زندگی اجتماعی و ارزشهای آن است و در تمامی فعالیتهای روزانه انسان به نوعی جلوه گر بوده و به این شکل از مهمترین جنبههای شخصیت و تعیین کننده ویژگیهای رفتاری انسان است.
رفتار کاری، هماهنگ با عزت نفس کارکنان است. عملکرد کارکنان متناسب با خودارزیابی منفی یا مثبت آنها تغییر می کند. کارکنان با عزت نفس بالا تمایل دارند که عملکرد خویش با با خودپنداره خود متناسب کنند، زیرا عملکرد بهتر، توازن بیشتری با خودپنداره شایسته دارد، صرف نظر از اینکه از کار خود خشنود باشند یا نباشند - نظری شادکام، سفیدی و جهانی هاشمی، . - 1392 عزت نفس از جمله مفاهیمی است که مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. مسئله عزت نفس و خودارزشمندی از اساسی ترین عوامل در رشد مطلوب شخصیت انسان است.
برخورداری از عزت نفس، قدرت تصمیم گیری و ابتکار، خلاقیت و نوآوری، سلامت فکر و بهداشت روانی رابطه مستقیم با میزان و چگونگی عزت نفس و احساس خودارزشمندی فرد دارد - زینی وند، 1384؛ به نقل از پژوهان، . - 1393 یکی از عواملی که می تواند عزت نفس کارکنان را در محیط کار و سازمان تحت تاثیر خود قرار دهد مهارتهای اجتماعی است. تا جایی که پژوهشها نشان داده اند که کارکنان برخوردار از مهارت های اجتماعی و ارتباطی، میزان رضایت شغلی، ابراز وجود و مهارتهای مقابله ای اثربخشتری نسبت به کارکنان دیگر که از این مهارتهای اجتماعی به میزان کمتری برخودار هستند دارند - عزیزی و زندی پور، . - 1393
انسان به عنوان موجودی اجتماعی در نتیجه فرایند اجتماعی شدن قادر است برخی از مهارتهای مربوط به تعاملات اجتماعی را به تدریج توسط آزمون و خطا و گرفتن بازخورد از جامعه کسب کند. در جایی که افراد از فقدان مهارتهایی همچون برقراری ارتباط مؤثر، ابراز وجود و حل تعارض رنج میبرند، صمیمیت و مشارکت میان افراد کاهش مییابد. در بیشتر موقعیتها مجاورت بدون صمیمیت مخرب است و پیامدهای نامطلوب آن در همه بخشهای جامعه تجربه میشود.
محیط کاری و حرفهای که افراد در آن شاغل هستند، یکی از این بخشهای حیاتی است که بسیاری از نیازهای پایه و سطح بالای افراد را مرتفع میکند. در گذشته تصور میشد که منابع مادی و مالی بیشترین اثر را بر رضایت و علاقمندی افراد در محیط و در نتیجه بر بالا بردن تولید و کارایی دارد، اما امروزه پژوهشها نشان میدهند که برقراری روابط انسانی، جودوستانه، مشارکت، پذیرش و اعمال روشهای انسانی تأثیر بیشتری بر رضایت شغلی افراد و در نتیجه در تولید و بهرهوری دارد - عزیزی و زندی پور، . - 1393
نداشتن یک الگوی رفتاری مناسب و همچنین آموزشهای لازم در زمینه فرایند اجتماعی شدن به اختلال در ارتباطات اجتماعی منجر شده و موجب پایین آمدن بازدهی افراد در زمینههای مختلف و بالاخص در روابط و عملکردهای حرفهای میشود. برای پیشگیری از این مشکل میتوان با استفاده از شیوههایی که علم روانشناسی و ارتباطات مطرح کردهاند بقای فرد و جامعه را تأمین کرد و حضور فرد را در جوامع مختلف مؤثر کرد.
با توجه به آنچه گفته شد و اینکه نیروی انسانی یکی از مهمترین سرمایههای انسانی، و اساسی ترین مزیت رقابتی و کمیابترین منبع در اقتصاد دانش محور امروز قلمداد میشود - پور سلطانی و امیرجی نقندر، 1391 - ، باید به این امر توجه کافی صورت پذیرد که در دهه های اخیر توجه به سلامت روان کارکنان - کامیار، قدسی، رحیمی موقر و مبارکی، - 1389 و مطالعه آن گسترش فراوان یافته است، تا با شناخت منابع و عوامل ارتقاء آن بتوانند کارایی سازمانی و عملکرد فردی آنان را در سازمان افزایش دهند و سنگ زیربنای سلامتی بیشتر و بهزیستی را بنا نهند - کامیار، قدسی، رحیمی موقر و مبارکی، 1389؛ بلکورت، بوهلاندر و اسنل، 2014؛ اتاک و یوتورگات، - 2015، لذا این تحقیق در پی پاسخگویی به این سوال است که آیا بین مهارتهای اجتماعی با عزت نفس کارکنان سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان قزوین رابطه وجود دارد؟
.2 روش
روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی می باشد. از آنجا که پژوهشگر قصد تغییر در هیچ یک از متغیرها را ندارد، پژوهش در موقعیت طبیعی و بدون دستکاری انجام گرفته است. در این پژوهش متغیر مهارتهای اجتماعی به عنوان متغیر پیشبین و عزت نفس به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شدهاند. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان سازمان مدیریت و برنامه ریزی قزوین بودند که تعداد آنان بر اساس گزارش سازمان 76 نفر بودند.
اگر حجم جامعه معلوم باشد، ساده ترین روش و متداول ترین روش برای تعیین حجم نمونه، رجوع به جدول کرجس و مورگان است. این جدول به ازای مقادیر مختلف از اندازههای جامعه، حجم نمونه را برآورد کرده است. با توجه به جدول مذکور، برای جامعهای به حجم 76 نفر، تعداد نمونه باید 66 نفر باشد. برای بالا رفتن اعتبار پژوهش تمامی 76 نفر سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان قزوین انتخاب شدند. در حین انجام تحقیق تعداد 4 نفر قادر به همکاری نبودند و در نهایت 4 نفر از آزمودنیها از دور پژوهش خارج و در نهایت 72 نفر از افراد در پژوهش شرکت کردند. در این پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است.
-1-2روش اجرای پژوهش
پس از تعیین جامعه آماری که شامل کلیه کلیه کارکنان سازمان مدیریت و برنامه ریزی قزوین در سال 1395 بودند، تعداد 70 نفر به روش نمونه گیری هدفمند از کلیه کارکنان سازمان مدیریت و برنامه ریزی قزوین انتخاب شدند. با مراجعه به کلیه کارکنان سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان قزوین پس از توضیح هدف پژوهش و جلب رضایت آگاهانه آنها پرسشنامههای تحقیق برای پاسخدهی به آنها داده شد.
لازم به ذکر است که خود پژوهشگر از کارکنان سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان قزوین بودند. قبل از انجام این کار هماهنگیهای لازم با ریاست سازمان مدیریت و برنامه ریزی و حراست آن اجازه اجرای کار دریافت گردید. قبل که از اینکه پرسشنامه ها جواب داده شود رضایت آگاهانه آزمودنی ها جلب شد و سپس اقدام به پاسخ نمودند. پس از جمع آوری پرسشنامهها، اطلاعات آماری با نرم افزار SPSS نسخه 22 با آزمونهای توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار و آمار استنباطی شامل ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره تجزیه و تحلیل شدند.
-2-2ابزارهای پژوهش
-1-2-2پرسشنامه مهارت های اجتماعی
پرسشنامه مهارتهای اجتماعی که توسط ریجیو - 1989؛ به نقل از شکر کن و همکاران، - 1385 ساخته شده است یک ابزار 90 مادهای است که به عنوان یک سنجه خودگزارشی کوتاه اما جامع برای ارزیابی مهارتهای اجتماعی طرح شده است - شکر کن و همکاران ، . - 1385 برای نمره گذاری مادهها از یک مقیاس 5 امتیازی به سبک لیکرت - 1 تا - 5 استفاده میشود. شش مقیاس پرسشنامه فوق در دو سطح اجتماعی - بیانگری، حساسیت و کنترل - و در سطح هیجانی - بیانگری، حساسیت و کنترل - اندازه می گیرند. این شش مقیاس عبارت اند از بیانگری هیجانی، حساسیت هیجانی، کنترل هیجانی، بیانگری اجتماعی، حساسیت اجتماعی، کنترل اجتماعی. ریجیو - 1989 ؛ به نقل از شکرکن و همکاران، - 1385 پایایی پرسشنامه با روش بازآمایی و آلفای کرونباخ بین 0/62 تا 0/96 برآورد کرد.
پژوهش شکر کن و همکاران - 1385 - نیز نشان داد که ضرایب پایایی با روش آلفای کرونباخ و روش تصنیف زوج و فرد بین 0/53 تا 0/93 است. مطابق پژوهش ریجیو - 1989؛ به نقل از شکر کن و همکاران، - 1385 مشخص شد که تمام مقیاسهای مهارتهای اجتماعی با هم همبستگی مثبت دارند و این مهارتهای اجتماعی با آزمونهای معتبر همبستگی معنی داری دارد. در پژوهش حاضر برای بررسی پایایی پرسشنامه مهارتهای اجتماعی بر روی کارکنان سازمان مدیریت و برنامه ریزی قزوین از شیوه همسانی درونی - آلفای کرونباخ - استفاده شد که برای مولفههای بیانگری هیجانی 0/88، حساسیت هیجانی 0/89 ، کنترل هیجانی 0/79، بیانگری اجتماعی 0/76، حساسیت اجتماعی 0/79، کنترل اجتماعی 0/75 و برای کل پرسشنامه 0/7918 به دست آمد.
-2-2-2پرسشنامه عزت نفس
ابزار اندازه گیری در این پژوهش برای عزت نفس، مقیاس عزت نفس روزنبرگ - - 1965 بود. این مقیاس شامل 10 سوال خودگزارشی است که احساسهای کلی ارزش یا پذیرش خود را به صورت مثبت بیان میکند. این مقیاس دو عامل صلاحیت و شایستگی شخصی؛ و رضامندی از خود را اندازهگیری میکند. همچنین هر گزاره این مقیاس شامل یک مقیاس چهار گزینهای - از کاملا موافقم تا کاملا مخالفم - است که دامنه آن از 1 تا 4 مرتب شده است. به علاوه کمینه نمره آن 10 و 40 است، که نمره بالاتر بیانگر میزان بالای عزت نفس در افراد است. در پژوهش رجبی و بهلول - - 1386 ضرایب همبستگی هریک از سوالهای دهگانه مقیاس عزت نفس روزنبرگ با نمره کل را نشان دادند که ضرایب به دست آمده از 0/56 تا 0/72 متغیر و در سطخ P<0/001 معنی دار بود که نشان دهنده همبستگی درونی مطلوب می باشد.
برای بررسی روایی واگرا مقیاس فوق از مقیاس وسواس مرگ استفاده شده است که همبستگی بین مقیاس عزت نفس روزنبرگ و وسواس مرگ بر روی 121 دانشجو P<0/001 - -0/34 - ، بر روی 66 دانشجو پسر -0/44 P<0/001 - - ، و بر روی 43 دانشجوی دختر - P<0/001 - -0/27 به دست آمد که همگی ضرایب معنی دار بود - رجبی و بهلول، . - 1386 برای بررسی پایایی آزمون از روش همسانی درونی با استفاده از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که ضرایب برای صلاحیت و شایستگی شخصی 0/71 و رضامندی از خود 0/74 جسمانی 0/75 و برای کل آزمون 0/91 به دست آمد.
-3-2روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
از آماره های توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و از آمار استنباطی با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره گام به گام استفاده میشود. برای این منظور از نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شد.
