بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش عوامل تعیین کننده وجه نقد در شرکت هاي دولتی وخصوصی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف این تحقیق بررسی عوامل مالی تعیین کننده نگهداشت وجه نقد در موسسات دولتی وخصوصی است. جامعه آماري شامل شرکت هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره 1391- 1387 می باشد. پس از نمونه گیري به روش حذفی سیستماتیک 112شرکت در قالب560سال- شرکت انتخاب شدند. یافته هاي تحقیق حاکی از این است که اهرم مالی و جایگزین هاي وجه نقد، سودآوري، اندازه شرکت، مخارج سرمایه اي و تمرکز مالکیت با نگهداشت وجه نقد رابطه معنادار دارند و سود سهام پرداختی و فرصت هاي سرمایه گذاري با نگهداشت وجه نقد رابطه معناداري ندارند. همچنین نتایج اهرم مالی، مخارج سرمایه اي، فرصت هاي سرمایه گذاري و تمرکز مالکیت رابطه معناداري با متغیر وابسته نگهداشت وجه نقد در شرکت هاي دولتی نداشته ولی سایر متغیرهاي تحقیق داراي رابطه معنادار با متغیر وابسته نگهداشت وجه نقد می باشد. متغیرهاي پرداخت سود سهام، سودآوري، تمرکز مالکیت نیز رابطه معناداري با متغیر وابسته نگهداشت وجه نقد در شرکت هاي خصوصی ندارند و سایر متغیرهاي تحقیق داراي رابطه معناداري با متغیر وابسته نگهداشت وجه نقد می باشند. توضیح دهندگی عوامل تعیین کننده نگهداشت وجه نقد در شرکت هاي خصوصی بیشتر از شرکت هاي دولتی است.
واژه گان کلیدي: نگهداشت وجه نقد، اهرم مالی، سودآوري، تمرکز مالکیت، فرصت سرمایه گذاري
1
مقدمه
درحال حاضر تصمیم گیري براي تعیین میزان ذخایر نقدي در شرکت ها تبدیل به یکی از عوامل قابل توجه در ادبیات مالی شده است. مزیت عمده نگهداري وجه نقد در بازارهاي سرمایه ناکارا افزایش توانایی شرکت براي استفاده از فرصت هاي سرمایه گذاري ارزشمند و پرهیز از تامین مالی خارجی گران قیمت است. با این وجود نگهداري وجه نقد هزینه هایی نیز در بر دارد. براي مثال، مدیران و سهامداران کنترل کننده ممکن است انگیزه اي براي نگهداري وجه نقد به منظور تعقیب اهدافشان داشته باشند که با اهداف شرکت منطبق نباشد. از طرف دیگر در بازارهاي سرمایه کارا، دلیلی براي نگهداري نقدینگی در شرکت ها وجود ندارد. در چنین محیطی هیچ سطح وجه نقد مطلوبی را در نظر نمی گیریم و یک شرکت می تواند هرگاه که وجوه داخلی جهت بکارگیري در پروژ هاي جدید کافی نیست، به سرعت به تامین مالی خارجی روي بیاورد و این تامین مالی از منابع خارجی با نرخی منصفانه صورت می گیرد. بنابراین می توان گفت که اصطحکاك هاي موجود در بازار سرمایه باید این را که به چه دلیل یک شرکت نباید تامین مالی خارجی را به عنوان جایگزینی کامل براي تامین مالی داخلی در نظر بگیرد را تشریح نماید. منافع شخصی مدیران ایجاب می نماید که وجه نقد زیادي را نگهداري کنند که به بهاي از دست رفتن منافع سهامداران تمام می شود. البته نگهداري وجه نقد می تواند شرکت ها را نیز از نیاز به تامین مالی خارجی پرهزینه براي فرصت هاي سرمایه گذاري پیش رو بی نیاز نماید. در صورتی که هزینه هاي انتخاب غلط تامین مالی خارجی و یا هزینه هاي بحران مالی بسیار بالاتر باشند، شرکت ها به منظور مقابله با کمبودهاي غیر مترقبه وجه نقد و نیز تامین مالی جهت سرمایه گذاري هایی که براي شرکت داراي ارزش خالص مثبت است، سعی در داشتن نقدینگی بالا خواهند نمود.
ادبیات تحقیق
وجوه نقد از اقلام مهم دارایی هاي جاري در فرآیند اجراي عملیات شرکت ها و واحدهاي انتفاعی تلقی می شود. در مسیر تاریخی تکامل حسابداري به منظور تدارك وگزارش اطلاعات مالی سودمند درتصمیم گیري، اطلاعات وجوه نقد از اهمیت بالایی برخوردارشده است، به طوري که بدون اعمال مدیریت بر وجوه نقد، تداوم فعالیت بنگاه ها با مشکلاتی مواجه و اجراي عملیات آن به شکل مطلوب ناممکن می شود. یکی از وظایف بسیار مهم مدیران مالی، پیش بینی جریان مناسب ورود و خروج نقد است، به عبارتی مدیریت وجوه نقد از مهمترین وظایف در فرآیند مدیریت مالی است.(مهرانی و همکاران،(1392 موجودي هاي نقدي بخش قابل توجهی از دارایی هاي شرکت را به خود اختصاص می دهند. عوامل تعیین کننده نگهداري پول نقد شایسته بررسی است زیرا نگه داشتن پول نقد هزینه هایی به همراه دارد. شرکت ها ممکن است براي مواجه شدن با ابهامات آینده پول نقد را ذخیره کنند، اما در عین حال، ممکن است در پروژه هاي سود آور با NPV مثبت سرمایه گذاري نکنند. بنابراین بالا بودن سطح پول نقد ممکن است نشان دهنده وجود مشکلات نمایندگی بین مدیریت شرکت و سهامداران باشد (جنسن1،.(1986 هزینه مهم دیگر نگه داشتن پول نقد، هزینه فرصتی است که اگر شرکت پروژه هاي سود آور خود را براي نگه داري آن معامله کند، ایجاد می شود. به گفته اسکات(1995) 2، عوامل سازمانی، ساختارهاي شناختی، هنجاري و تنظیمی است که ممکن است بر شیوه هاي مالی شرکت از جمله ذخایر نقدي تاثیر بگذارد. در نظریه جانشینی این استدلال مطرح می شود که شرکت با در نظر گرفتن هزینه هاي حاشیه اي و مزایاي حاشیه اي نگه داشتن پول نقد، ارزش هاي خود را حداکثر می کند. با توجه به این فرض که هدف مدیران حداکثر کردن ثروت سهامداران است، نگه داشتن پول نقد "هزینه حمل"3 را در بر دارد. این هزینه به تفاوت بین درآمدهاي حاصل از نگه داشتن پول نقد و منافعی
1 -Jensen 2 -Scott 3 Transportation cost
2
مربوط است که شرکت ها براي وجوه اضافی پرداخت می کنند (دیتمار وهمکاران4 ، . (2003 نگه داري پول نقد مبتنی بر دو انگیزه است: حداقل کردن هزینه معامله و انگیزه هاي احتیاطی. در مورد اولین انگیزه، باید گفت بنظر می رسد زمانی که افزایش هزینه ها و هزینه هاي فرصت (مربوط به کسري پول نقد) بالاتر باشد شرکت پول نقد بیشتري را ذخیره می کند (دیتمار و همکاران، .(2003 انگیزه احتیاطی، بر اساس تاثیر اطلاعات نامتقارن بر افزایش وجوه مالی، نشان دهنده آن است که حتی اگر شرکت قادر باشد وجوه مالی از بازارهاي سرمایه را افزایش دهد، ممکن است به دلیل مسائل مربوط به بازار تمایلی به انجام این کار نداشته باشند (براي مثال اگر بازار کمتر قیمت گذاري شود اوراق بهادار برنامه ریزي شده اي صادر می شود). اوزکان و اوزکان5 (2004)، این استدلال را مطرح کرده اند زمانی که هزینه هاي تامین مالی آشکارا بالا باشد، شرکت ها سطح پول نقد را براي هدایت منابع مالی بیشتري به چنین سرمایه گذاري افزایش می دهند. اپلر و همکارانش(1999) 6 نشان داده اند اگر هزینه هاي حاشیه اي کمبود پول نقد با هزینه هاي حاشیه اي ناشی از نگه داشتن پول نقد مطابقت داشته باشد سطح پول نقد بهینه می شود. با توجه به نظریه سلسله مراتبی بنظر می رسد حد بهینه اي براي نگه داري پول نقد براي شرکت ها وجود ندارد. مایرز(1984) 7 و مایرز و ماجلوف(1984)8 بر اساس اطلاعاتی نامتقارن، نشان دادند شرکت براي به حداقل رساندن هزینه هاي مربوط به عدم تقارن اطلاعات از روش سلسله مراتبی تامین مالی استفاده می کند. این ترتیب با منابع داخلی آغاز می شود و شرکت پس از تمام شدن منابع داخلی از منابع خارجی، استفاده می کند. به نظر مایرز (1984) شرکت ها تمایل دارند به جاي صدور سهام، از طریق بدهی مالی خارجی تامین وجه نمایند زیرا هزینه اطلاعات بدهی در مقایسه با تامین مالی از طریق صدور سهام کمتر است. وجه نقد را می توان نتیجه تامین مالی و تصمیم گیري هاي مختلف سرمایه گذاري دانست که توسط الگوي سلسله مراتبی که مدعی است پول نقد را می توان براي تامین مالی سرمایه گذاري جهت پرداخت بدهی شرکت و به نوبه خود ذخیره نقد استفاده کرد، پشتیبانی می شود. دیتمار، و همکارانش((2003 نیز متوجه شدند شرکت هایی که داراي سطح بالایی از جریان هاي نقدي هستند سود سهام را توزیع کرده، و از آن براي تامین مالی بدهی، و در نتیجه ذخیره پول نقد استفاده می کنند. ما در این تحقیق ارتباط عواملی همچون اهرم مالی ، پرداخت سود سهام، سودآوري، جایگزین هاي وجه نقد، اندازه شرکت، مخارج سرمایه اي، فرصت هاي سرمایه گذاري و تمرکز مالکیت را بر نگهداشت وجه نقد در موسسات دولتی و خصوصی مورد ارزیابی و آزمون قرار خواهیم داد. مساله اصلی تحقیق بررسی این موضوع است که چه رابطه اي بین عوامل مالی ( اهرم مالی، پرداخت سود سهام، سودآوري، جایگزین هاي وجه نقد، اندازه شرکت، مخارج سرمایه اي، فرصت هاي سرمایه گذاري و تمرکز مالکیت ) با نگهداشت وجه نقد در شرکت هاي دولتی و خصوصی وجود دارد.
