بخشی از مقاله
چکیده
مدیران شرکت به منظور حداکثر کردن ارزش شرکت به دنبال اجرای سرمایه گذاریهای سود آور میباشند که انجام این پروژههای سودآور مستلزم تامین مالی میباشد. تنها منابع تامین مالی، کمبود نقدینگی تسهیلات بانکی نیست و راهکارهای دیگری نیز وجود دارد. محدودیتهای مالی داخلی محدودیتهایی هستند که در ارتباط با منابع - وجه نقد - داخل واحد تجاری مطرح بوده و میتوان تحت عنوان هزینه نمایندگی مطرح کرد.
هدف پژوهش حاضر؛ بررسی رابطه بین نظام راهبری هیأتمدیره با محدودیتهای مالی و سطح نگهداشت وجه نقد در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. این تحقیق یک تحقیق توصیفی- همبستگی می باشد که از حیث هدف کاربردی است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای می باشد. وابزار های گردآوری اطلاعات نیز صورت های مالی حسابرسی شده شرکتهای بورس و سایت کدال بوده است.
جامعه آماری پژوهش شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1385 الی 1394 می باشد که با توجه به روش نمونه گیری حذف سیستماتیک تعداد 78 شرکت به عنوان نمونه انتخاب شده است. یافته ها نشان می دهد که درسطح اطمینان 95 درصد بین متغیر نظام راهبری هیات مدیره با متغیر محدودیت مالی ارتباط معناداری وجود ندارد. یافته های حاصل از برازش مدل، با ادعای مطرح شده درفرضیه اول تحقیق، سازگار نمی باشد. همچنین یافته هانشان می دهد که در سطح اطمینان 95 درصد بین متغیر نظام راهبر ی هیات مدیره با متغیر سطح نگهداشت وجه نقد ارتباط معناداری وجود ندارد. یافته های حاصل از برازش مدل، باادعای مطرح شده در فرضیه دوم تحقیق، ناسازگارمی باشد.
مقدمه
هر شرکت به وسیله یک عده اشخاص صاحب سهم اداره میشود که قانون عنوان هیئت مدیره به آنان داده است. افراد این هیئت مدیره، هر یک نماینده شرکت هستند یعنی از طرف شرکت نمایندگی دارند که در امور جاری شرکت اقدام نمایند. قوام هر شرکت و سود و مناع آن بیشتر بستگی به وضعیت افراد هیئت مدیره شرکت دارد. در صورتی که اشخاص بصیر و بیغرض باشند، نفع خوبی به شرکاء میرسانند و اگر هر یک از مدیران متوجه شوند ادامه شرکت زیان دارد فوراً به شرکاء اطلاع داده میشود و انحلال شرکت را از مجمع عمومی خواستار میشوند.
چون مدیران شرکتهای سهامی در قبال یک عده شرکاء متفرق و متعدد قرار گرفته اند، میبایست منافع آنها را حفظ نمایند - بادآور نهندی و درخور، - 1392 باید توجه داشت که یکی از اهداف مهم تامین مالی، انجام سرمایهگذاری در شرکتها برای سود آوری بیشتر میباشد. مدیران شرکت به منظور حداکثر کردن ارزش شرکت به دنبال اجرای سرمایه گذاریهای سود آور میباشند که انجام این پروژههای سودآور مستلزم تامین مالی میباشد. تنها منابع تامین مالی، کمبود نقدینگی تسهیلات بانکی نیست و راهکارهای دیگری نیز وجود دارد. محدودیتهای مالی داخلی محدودیتهایی هستند که در ارتباط با منابع - وجه نقد - داخل واحد تجاری مطرح بوده و میتوان تحت عنوان هزینه نمایندگی مطرح کرد.
میزان اتکای یک شرکت بر منابع داخلی نیز از طریق "حساسیت سرمایهگذاری- جریان نقدی" آن شرکت تعیین میشود. ادعا میشود که شرکتهایی که دچار محدودیتهای مالی هستند از حساسیت سرمایهگذاری جریان نقدی بیشتری برخوردارند. شرکتهایی که نارساییهای مربوط به بازار سرمایه در مورد آنها از شدت بیشتری برخوردار است. برای تامین مالی پروژههای سرمایهگذاری خود بیشتر به منابع داخلی تکیه میکنند . فازاری و همکاران - - 2008 بر مبنای این اندیشه، شاخصی به نام" حساسیت سرمایهگذاری جریان نقدی" را معرفی کرده است. ختمی و همکاران - 2015 - معتقدند که حساسیت گردش وجه نقد از ذخایر نقدی به طور کلی منفی میباشد.
پژوهشهای قبل به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته و نشان میدهد که شرکتهای که ذخایر نقدی نگهداری میکنند بسیار بوده که وجود این ذخایر نقدی زمان نبود وجه نقد در شرکت، از هزینه بالای تامین مالی منابع از خارج شرکت جلوگیری میکند - آقایی، - 1388 ذکر این نکته ضروری است که نگهداری وجه نقد از احتمال بحران مالی میکاهد و به عنوان ذخیره ای امن برای مواجهه با زیانهای غیر منتظره به شمار میرود و همچنین پیگیری سیاستهای سرمایهگذاری بهینه را در زمانی که شرکت با محدودیتهای مالی مواجه است، ممکن میسازد ونهایتاً به کم کردن هزینههای جمعآوری منابع مالی یا نقد کردن داراییهای موجود کمک میکند.
بر اساس این نظریه، مدیریت برای حداکثر سازی ثروت سهامداران، باید مانده وجه نقد شرکت را به نحوی تنظیم نماید که منافع نهایی ناشی از نگهداشت وجه نقد با هزینههای نهایی آن برابر شود - اپلر و همکاران*، . - 1999 در یک بازار کامل، ساختار سرمایه به تنهایی نمیتواند بر ارزش شرکت با فرض وجود جریانهای نقدی کافی برای باز پرداخت تعهدات، تاثیر داشته باشد اما بازار ناقص، دسترسی به وجه نقد با محدودیتهایی همراه است. لذا مدیریت نیازمند اتخاذ سیاست خاص مدیریت وجه نقد برای دسترسی به منابع و تأمین مالی است - فخاری و تقوی، . - 1388 سرمایهگذاران و سایر فعالان بازار ممکن است درک درست و یکسانی از نوسانهای رخ داده در سطح بهینه نگهداشت وجه نقد و تاثیر آن بر عملکرد شرکتها نداشته باشند.
در صورتیکه همین انحرافات تا حدود زیادی میتواند نشانههایی از نوسانات موجود در عملکرد جاری و آتی شرکتها را نشان دهد. به عبارت دیگر، استفاده از چنین نشانههایی و تاثیر آنها بر ارزیابی عملکرد جاری و آتی شرکتها میتواند مورد توجه سرمایهگذاران باشد. تحقیقات اخیر زیادی بیان کردهاند که در یک چارچوب مشخص، بازار نمیتواند به درستی تمام اطالعات در دسترس مرتبط با اعداد و ارقام سیستم حسابداری را شناسایی و تجزیه و تحلیل نماید - برنارد و توماس ، . - 2010 هدف پژوهش حاضر؛ بررسی رابطه بین نظام راهبری هیأتمدیره با محدودیتهای مالی و سطح نگهداشت وجه نقد در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
بروز فسادهای مالی سالهای اخیر و نبود درکی جامع از چگونگی ترکیببندی تیمهای عالیخصوصاً تیم هیأت مدیره در فضای کسب وکار داخلی باعث شده است تا شناخت و درک بهتر جنبههای مختلف ویژگیهای هیأت مدیره نظیر استانداردهای راهبری هیأت مدیره، به عنوان یکی از موضوعات کلان حوزه هیأت مدیره و حاکمیت شرکتی بیش از هر زمان دیگر ضرورت یابد - هارفورد و همکاران ، . - 2007 دلایل بیشماری در کالبد شکافی این مفهوم اساسی و چگونگی اثرپذیری و اثرگذاری آن وجود دارد که از جمله مهمترین دلایل این مسئله که البته ضرورت بخش پژوهش حاضر نیز بوده است به شرح زیر است :
الف - اهمیت شناخت جنبههای متنوع ویژگیهای هیأت مدیره نظیر استانداردهای راهبری هیأت مدیره، و نحوه اثرپذیری آنها از عوامل مختلف از جانب ذینفعان موثری همچون سهام داران و ارتقاء تصمیمگیری آنها به تناسب عواملی که میتواند با توجه به اقتضائات شرکت بر ویژگیهای هیات مدیره موثر باشد.
ب - آشنایی اندک بیشتر مدیران عالی شرکتها از اینکه ویژگیهای بهینه هیات مدیره دارای چه ابعادی است و هر یک از این ابعاد چه تأثیری بر میزان اثربخشی آنان در ایفای نقشها و خصوصاً عملکرد شرکت خواهد داشت.
پ - نبود راهکارهایی بومی در ارتباط با آرایشبندی ویژگیهای هیأت مدیره و نیاز به ارایه مقالاتی موشکافانه جهت بررسیهای بیشتر در باب ویژگیهای هیات مدیره تا از آن طریق نهادهای مالی و قانون گذار کشور بتوانند اصلاحات لازم را در صورت نیاز عملی نمایند.
ت - نبود مبانی نظری کافی در ارتباط با چگونگی اثرپذیری و اثرگذاری ویژگیهای هیات مدیره برای تحقیقات کمیتر در فضای تحقیقات داخلیخصوصاً از این بعد که بتواند با ارائه مدلی مفهومی راه را برای تحقیقات بعدی هموار نماید.
ج - تبیین اثرات متنوع ترکیب هیاتمدیره چه بر عملکرد شرکت و چه بر اثر بخشی هیات مدیره با نگاهی فرا مالی و گشودن بابی تحقیقاتی در ارتباط با اثرات ترکیب هیات مدیره بر عملکرد هیات مدیره در ایفای نقشهای محوله به آنها - ترانگ ، . - 2006
از طرف دیگر، بحث محدودیتهای مالی یکی از موضوعات مهم و اساسی پیشروی تمام شرکتها میباشد. فارزای و همکاران - 2008 - استلال میکنند که شرکتهایی که دارای محدودیت مالی شدید هستند، در هنگام تصمیمگیریهای سرمایهگذاری، بر جریانات نقدی تأکید بیشتری دارند؛ به عبارتی با افزایش اختلاف بین هزینههای تأمین مالی داخلی و خارجی، حساسیت سرمایهگذاری به وجوه نقد داخلی افزایش مییابد. تئوریهایی نیز نگهداری وجه نقد در شرکت و میزان آن را بیان میکنند که این تئوریها عبارتند از تئوری مبادلهای و تئوری سلسله مراتبی. مطابق با تئوری مبادلهای، شرکتها سطح مطلوب نگهداری وجه نقد را بر اساس ایجاد توازن بین منافع و هزینههای نگهداری وجه نقد تعیین میکنند.
سه انگیزه عمده برای نگهداری وجه نقد عبارتند از انگیزه معاملاتی، انگیزه سفتهبازی و انگیزه احتیاطی. شرکتها اغلب برای انگیزههای سفتهبازی و استفاده از فرصتهای سرمایهگذاری از وجوه نقد نگهداری شده در شرکت استفاده مینمایند . از اهداف انگیزههای احتیاطی نیز میتوان برای مقابله با بحرانها و جلوگیری از مشکلات نقدینگی و کاهش هزینههای تأمین مالی اشاره کرد. بر اساس تئوری سلسله مراتبی نیز بیان میشود که رویههای تأمین مالی از یک رویه سلسله مراتبی تبعیت میکند و منابع داخلی بر منابع خارجی ترجیح داده میشوند.
رحیمیان و جان فدا - 1393 - در پژوهشی به بررسی رابطه بین نظام راهبری شرکتی و محدودیتهای مالی پرداختند. نتایج پژوهش حاکی از این امر بود که تعداد سهامداران عمده و استقلال هیات مدیره، تأثیر افزایشی و معنادار بر محدودیتهای مالی دارند. فروغی و فرزادی - 1393 - در پژوهشی به بررسی تأثیر تغییرات جریانهای نقدی بر سطح نگهداشت وجه نقد با در نظرگرفتن محدودیت تأمین مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند.
