بخشی از مقاله
چکیده
قاچاق کالابه عنوان یک پدیده نا مطلوب اقتصادي و معضلی اجتماعی – فرهنگی در سطح ملی مشکلات مختلفی به وجودآورده است ، عوامل متعددي در شکل گیري آن دخیل اند واین در حالی است که در تحقیقات قبلی عوامل موثر بر قاچاق در شهرهاي مرزي بر آن پژوهش هاي چندانی صورت نگرفته است وبیشتر مطالعات انجام شده به بررسی هاي اقتصادي و جنبه هاي پولی و مالی آن پرداخته اند که بی تردید گام نخست در رفع ومبارزه با این پدیده شناسایی عوامل موثر برآن است.در مقاله حاضر هدف بررسی نقش قاچاق کالا در فرهنگ کسب وکار واحدهاي تولیدي و افزایش گرایش به فرهنگ مصرف در شهرهاي مرزي می باشد که با تعریف مفهوم قاچاق و شناسایی و گروه بندي کالاهاي قاچاق تحقیق شده است و همچنین به تعریف مفهوم فرهنگ کسب و کار وگونه شناسی آن در شهر هاي مرزي پرداخته شده است با توجه به موضوع تحقیق ،اهداف و ماهیت آن که عمدتا کیفی میباشد.
واژگان کلیدي: شهرهاي مرزي ، قاچاق کالا، علل قاچاق،پیامدهاي قاچاق،فرهنگ کسب وکار
مقدمه:
سرزمین پهناور ایران با مساحتی بیش از یک میلیون وششصد هزار مربع در حدود 8731 کیلومتر مرز مشترك آبی- خاکی با همسایه هاي خود دارد. در سرتاسر این نوار مرزي ،هموطنانی سکونت دارند که به واسطه ي تاثیر گذاري عوامل گوناگون محیطی،ژئوپلیتیکی و اجتماعی-فرهنگی،مشخصه هاي مشترکی با یکدیگر دارند ودر نواحی کشورگسترش یافته اند.
٨٣١
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
شرایط محیطی طبیعی در هرقسمت از نوار مرزي خاص بوده و مغایربا مناطق مرزي دیگر است.در قلمرو مناطق مرزي به غیر از بیابانها و دشت هاي خشک و سوزان و کوهستان هاي بلند وسخت گذر،جلگه هاي ساحلی سرسبزي را نیز میتوان مشاهده کرد.از نگاه قومی نیز قومیت هاي مختلفی از بلوچ و عرب تا کرد و ترك وترکمن که بیشتر پیرو مذهب تسنن هستند و تمایز مذهبی با اکثریت مردمان کشور دارند، مشهود است.
شرایط یاد شده جامعه ي مرز نشین را با انبوهی از مشکلات دست به گریبان ساخته است.فقر ومحرومیت تقریبا در تمامی نواحی مرزي عمومیت دارد دور افتادگی و انزواي جغرافیایی ، ارتباط با مرکز کشور را تضعیف ساخته و در مقابل با آن سوي مرز تقویت نموده است.رشد جعمیتی سکونت گاه ها بالا بوده و خست طبیعت، تنگناهاي معیشتی و بیکاري پدید آورده است.قرابت قومی ،زبانی ومذهبی با ساکنان آن سوي مرزها و احساس در اقلیت بودن نسبت به زبان ،مذهب و قومیت حاکم و غالب در کشور زمینه ساز نا امنیهاي داخلی و سوء استفاده دشمنان از این وضعیت گردیده و مشکلات امنیتی پدید آورده است.
بخشی از جمعیت مرزنشین در تلاش براي زنده ماندن و به منظور امرار معاش در شرایط یاد شده ، به مهاجرت دست زده یا به فعالیت هاي غیر قانونی و قاچاق روي آورده اند در این میان عوامل ، جریانات ویا گروه هایی نیز با اهداف اقتصادي یا سیاسی از این رویه بهره برده و مرزها و مرز نشینان را در جریانات قاچاق یا فعالیت هاي ضد امنیتی بیشتر درگیر ساخته اند. یکی از تدابیر اندیشیده شده براي تعدیل مشکلاتی که گوشه اي از آنها بیان گردید و همچنین براي مقابله با شرایط و اوضاعی که بی گمان پیامدهاي ناگوار آن متوجه کل کشور است ایجاد بازارچه هاي مرزي درشهرهاي مرزي است بازارچه هاي مرزي محوطه اي است محصور واقع در نقطه صفر مرزي و در جوار گمرکات که مجاز به انجام تشریفات ترخیصی کالا یا مکان هایی است که طبق تفاهم نامه هاي بسته شده میان جمهوري اسلامی ایران و کشورهاي هم جوار تعیین می شود. اهالی دو طرف مرز می توانند کالاها و محصولات مورد نیاز را با رعایت مقررات صادرات و واردات و ضوابط مقرر کالاهارا داد وستد ودر این بازارچه ها عرضه نمایند. پژوهش اخیر ضمن بررسی تاریخچه عوامل موثر بر قاچاق در شهرهاي مرزي و تاثیر آن را در وضعیت معیشتی مردمان مرز نشین تبیین نموده به ویژه سعی بر این دارد که تاثیر گذاري قاچاق کالا را در شهرهاي مرزي ارزیابی و تحلیل نماید.
مفهوم قاچاق:
از زمانی که جمعیت کره زمین آهنگ رشد خود را آغاز کرد مردم نواحی ومناطق مختلف جهان براي تامین نیاز هاي خود مجبور به مبادله با دیگران شدند و چون که برخی مناطق به دلایل مختلف از جمله نداشتن منابع کافی براي خرید بعضی کالاها یا به دلیل مصلحت جمعی از ورود کالاهایی خاص جلوگیري می کردند، برخی افراد سودجو و فرصت طلب اقدام به واردات اینگونه کالاها با استفاده از روش هاي غیر معمول نمودند.
لفظ قاچاق واژه اي است ترکی و از کلمه قاچاق آمده که به معناي تردستی، کاري که پنهانی و با تردستی انجام شود، خرید و فروش کالاهایی که در انحصار دولت است و یا معامله آنها ممنوع است و در نهایت آنچه ورود آن به کشور ویا معامله آن از طرف دولت ممنوع استثناء شده است.(دهخدا (1373
از مجموع قوانین و مقررات مربوط چنین استنباط می شود که قاچاق عبارت است از فراردادن مال خواه آن مال مربوط به درآمد دولت باشد و یا ورود ویا خروج و تولید ونقل وانتقال وخرید و فروش آن طبق قوانین و مقررات مربوط ممنوع و غیر مجاز گردیده باشد.
قاچاق کالا:
قاچاق کالا یک فعالیت اقتصادي غیر قانونی است که در آن عوامل تجاري قانون گریز از فرصت هاي سود آور بخش تجارت خارجی استفاده کرده و مبادرت به قاچاق می نمایند.
٨٣٢
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
قاچاق کالا پدیده اي پیچیده و چند وجهی است و آثار آن فقط در بعد اقتصادي خلاصه نمیشود ،بلکه طیف وسیعی از آثار مخرب سیاسی ،اجتماعی وفرهنگی این پدیده شوم نظیر کم ارزش شدن ارزشهاي اخلاقی در کنار آثار زیان بار اقتصادي آن نیز قابل اشاره است.
کنوانسیون 1977 در تعریف قاچاق مقرر داشته قاچاق عبارت است از تقلب گمرکی که شامل گذارندن مخفیانه کالا به هر طریق از مرزهاي گمرکی می باشد که بدان وسیله شخصی موجب اغفال گمرك و فرار از پرداخت تمام یا بخشی از مالیات ها وعوارض مربوط به ورود و یا صدور شده یا اجراي ممنوعیت ومحدودیت هاي موضوع قانون امور گمرکی را نادیده گرفته و منافعی مغایر با قانون امور گمرکی به دست آورد.
وارد کردن یا خارج کردن متقلبانه کالا موضوع حق یا حقوق دولت یا کالاي ممنوعه یا انحصاري ، یا اظهار ، واگذاري، حمل ونقل ، نگهداري، عرضه و وفروش ،ساخت وتولید تغییر مورد مصرف ، دخل وتصرف ،صید ،مخفی کردن ،واسطه گري ،تاسیس ،استرداد یا هرگونه تقلب گمرکی ناقض قانون خاص محدود کننده آن ، قاچاق و یا در حکم آن محسوب می شود.
در تعریف نهایی که از مفهوم نهایی که از مفهوم قاچاق کالا شد می توان ویژگی هاي این تعریف راچنین برشمرد:
-1 وارد کـردن یـا صـادر کـردن متقلبانـه کـالا:وارد کـردن یـا خـارج کـردن کـالا از طریـق گمـراه نمـودن مـاموران دولتی و با علم به اینکه این عمل قاچاق محسوب می گردد، میباشد.
-2 واردات وصادرات کالاي ممنوعـه یـا انحصـاري: اگـر فـردي مبـادرت بـه ورود کـالا بـه کشـور یـا خـروج کـالایی از کشور نماید به طوري که بداند آن کـالا ،یـک کـالاي غیـر مجـاز و ممنوعـه اسـت و یـا در انحصـار دولـت مـی باشـد ، عمـل او قاچاق می باشد.
-3 تمام فعالیـت هـاي جـانبی کـه از زمـان تولیـد یـک کـالاي قاچـاق تـا زمـان مصـرف آن توسـط مصـرف کننـده صــورت میپــذیرد اعــم از واگــذاري ، حمــل ونقــل ، نگهــداري ، عرضــه وفــروش ، صــید، مخفــی کــردن ، واســطه گــري، استرداد و تقلب گمرکی می باشد، قاچاق ویا در حکم آن محسوب می شود.
شیوه ها و روش هاي قاچاق در شهر هاي مرزي:
قاچاق کـالا بـه عنـوان یـک امـر سـازمان یافتـه شـیوه هـا و روش هـاي خـاص خـود را داراسـت کـه در ذیـل بـه اختصـار مطرح می شود:
-1جعل وتقلب در ورود یا صدور کالا:
٨٣٣
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
در اینجا منظور وارد کردن یـا صـادر کـردن متقلبانـه کـالا میباشـد بـه عبـارت دیگـر ترانزیـت کـالا بـه داخـل یـا خـارج از کشور از طریق گمراه نمـودن مـاموران دولـت کـه ایـن فعـل بـا اسـتفاده از اسـناد از اسـناد جعلـی و غیـر واقعـی بـه روش هاي زیر امکان پذیر است:
- کم اظهاري :بـدین معناسـت کـه برخـی از تجـار بـراي افـزایش سـود تجـاري و فـرار از عـوارض گمرکـی ، میـزان واقعـی کـالاي اظهـار شـده در گمرکـات مبـداء را اظهـار نمیکننـد و حجـم بیشـتري از کـالاي اظهـار شـده را بـارگیري و وارد سرزمین اصلی می نمایند.
- بـیش اظهـاري: بیشـتر در مـورد کالاهـایی اسـتفاده مـی شـود کـه از یارانـه داخلـی برخـوردار هسـتند . در ایـن شــیوه قاچاقچیــان بــه اظهــار حجــم بــالایی از کــالا مبــادرت ولــی میــزان کمــی از کــالا را وارد میکننــد وپــس از ورود محموله ، با جاسازي انواع اجناس که قبلا دپو وانبار شده است به خروج کالا از کشور مبادرت می نمایند.
- خــروج غیــر قــانونی کــالا از منــاطق آزاد و ویــژه : ورود کــالا بــا عنــوان تراتزیــت و یــا ورود موقــت در برخــی مناطق آزاد و ویـژه اقتصـادي بـه منظـور قاچـاق آنهـا صـورت میگیـرد.در ایـن شـیوه نیـز شـبکه هـاي قاچـاق بـا اسـتفاده
اسناد جعلی و دیگر روشهاي غیر قانونی ،کالاي وارد شده داراي معافیت به این مناطق را خارج می نمایند.
- پلمپ هـاي جعلـی :پلمـپ هـاي گمرکـی تحـت نظـارت گمـرك تهیـه وتولیـد مـی شـودو در اختیـار گمرکـات
قرار میگیرد که استفاده از پلمـپ هـاي جعلـی مـی توانـد جهـت قاچـاق کـالا بـه کـارگیري شـود.اسـتفاده و بـه کـارگیري هالوگرام هاي جعلی می تواند جهت ورود و خروج غیر قانونی کالاها مورد استفاده قرار گیرد
